Türkiye ve Çin arasinda kritik enerji anlaşmaları / Al Ain Türkçe Özel
Türkiye ve Çin arasında son dönemde kritik işbirliği anlaşmaları imzalandı. Madencilik ve nükleer enerji konusunda önemli adımlar atılıyor. TESPAM Başkanı Oğuzhan Akyener, bu adımları Al Ain Türkçe’ye anlattı.
Türkiye ile Çin enerji konusunda üst üste görüşme ve anlaşmalar yapıyor. Son olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar Çin gezisini sürdürüyor. Bu kapsamda madencilik ve nükleer enerji konusunda kritik anlaşma ve görüşmeler gerçekleşti. Kritik minerallerin ortak üretiminin yanı sıra nükleer reaktör malzemelerinin Çin'den alımı da gündeme gelebilir. Türkiye ile Çin arasında madencilik ve nükleer enerji konusundaki işbirliklerinin kapsamı ve getirilerini Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener’le konuştuk.
Oğuzhan Akyener’in Al Ain Türkçe’nin sorularına verdiği cevaplar şöyle;
KRİTİK MİNERALLER KONUSUNDA TEKNOLOJİ TRANSFERİ
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın ziyaretinde Türkiye ile Çin arasında madencilik alanında bir mutabakat zaptı imzalandı. Bu mutabakatla Türkiye, kritik mineraller konusunda Türkiye’de Çin’le birlikte çalışmayı hedefliyor. Bu birlikte çalışma ne anlama geliyor, Türkiye bundan ne kazanır?
“Çin özellikle kritik minerallerin araması, çıkarılması, üretimi ve zenginleştirilmesi konularında kendisini çok geliştirdi. Zaten kendi ülkesinde keşfedilmiş kaynak potansiyeli çok yüksek. Birçok kritik mineralin rezervlerinin çoğu Çin’de. Hatta tekel oldukları çok sayıda element var. Kendilerini bu konuda çok geliştirdiler. Türkiye’de de belli bölgelerde potansiyel yüksek. Türkiye’nin arama, çıkarma, üretim ve zenginleştirme konusunda Türkiye’nin de kabiliyetleri var. Ancak bu süreçte, önceden bu işlemleri yapmış ve tecrübe kazanmış Çin’le çalışmak büyük avantaj sağlar. Bu sayede bu elementlerin daha ekonomik şartlarda üretimi yapılabilir. Örnek olarak yer altında duran özel bir element sahası olduğunu var sayalım. Türkiye’de kullanılan teknolojiler perspektifinde işletme maliyeti oldukça yüksek olabilir. Ancak Çin’le yapılacak işbirliğiyle bu maliyet çok daha düşük seviyelere indirilebilir. Türkiye’deki imkanlarla ekonomik olmayan bazı rezerv sahaları ekonomik hale gelebilir. Bu da Türkiye’nin daha büyük katma değer sağlaması anlamına gelir.
Çin’le yapılan mutabakat kapsamında bazı alanlarda teknoloji transferi, yatırım imkanlarını artırma, ortak pazarlama stratejileri geliştirme gündeme gelebilir. Bu kapsamda bazı ürünlerde Çin’le rekabet etmeme politikasıyla, Türkiye’de bulunmayan minerallerin Çin’den Türkiye’ye gelişi sağlanabilir. Bunlara ek olarak birçok avantaj söz konusu olabilir.
Türkiye’de özellikle İç Anadolu’da nadir toprak elementi rezervlerinin olduğunu biliyoruz. Ancak rezerv kadar bunun çıkarılmasında kullanılacak teknoloji de önemli. Sıfırdan bir teknoloji geliştirmek oldukça uzun bir süreç. Ama Çin’den yapılacak bir teknoloji transferiyle bu süreç çok daha kısaltılabilir.”
NÜKLEER SANTRAL MALZEMELERİ ÇİN’DEN Mİ ALINACAK?
Türkiye Çin’le nükleer reaktörler konusunda da görüşmeler yapıyor. Bakan Alparslan Bayraktar Çin’in önde gelen nükleer şirketleriyle de temas kurdu. Bu temasların arkasında Akkuyu için malzeme tedariğini geciktiren Almanya’ya alternatif arayışı da olabilir mi?
“Akkuyu’daki nükleer santrali Ruslar inşa ediyor. Bazı malzemeler Almanya’dan gelecekti. Ancak Rusya’ya yönelik yaptırımlar bağlamında bu malzemelerin Türkiye’ye gönderilmesi konusunda problemler ortaya çıktı. Sorun kolay çözülecek gibi görünmüyor. Türkiye de sorunu çözmek için çalışıyor. Bakan Bayraktar’ın bu görüşmeleri, Akkuyu için geciken malzemelerin tedariği ve bazı parçaların Çin’den alınması konusunu da içeriyor olabilir. Ayrıca Sinop ve Trakya’da yapılacak nükleer santrallerin inşasının Çin’e verilmesi konusunda da daha öncekilere ek görüşmeler gerçekleşmiş olabileceğini düşünüyorum.
Ayrıca, nükleer santrallerin dışında modüler nükleer reaktörler konusunda da Türkiye Çin’le iş birliği imkanlarını araştırıyor. Bu konuda hem reaktör almıı hem de teknoloji transferi görüşülüyor.
Çin nükleer enerji ve uranyum zenginleştirmede çok ilerledi. Türkiye bu bağlamda Çin’in teknolojik ve finansman imkanlarından yararlanmak istiyor.”
