Biden-Şi zirvesi: Neler konuşuldu, sonrasında hangi açıklamalar geldi?
ABD ve Çin liderleri 6 yıl sonra bir araya geldi. 4 saat süren görüşme “En yapıcı ve verimli görüşmelerden biri” olarak nitelendi. Görüşme sonrası ise ‘diktatör’ tartışması çıktı.
ABD Başkanı Joe Biden ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping 6 yıl aranın ardından ABD'nin California eyaletindeki San Fransisko kentinde bir araya geldi.
İki lider resmi görüşme öncesinde üst düzey danışmanlarıyla öğle yemeği yedi ve malikanenin bahçesinde tur attı. APEC zirvesi öncesi gerçekleşen ikili resmi görüşme yaklaşık 4 saat sürdü. Görüşmede ikili ilişkiler ve küresel gündem masadaydı.
Görüşmede neler konuşuldu?
İki ülke küresel gerilimleri yatıştırma konusunda çaba sarfedecek. Görüşmede Biden Şi’den Gazze krizine dahil olmaması için İran’a baskı yapılmasını, Ukrayna konusunda Rusya'ya askeri desteğini durdurmasını istedi.
Görüşmede liderler üst düzey askeri iletişimin yeniden sağlanması konusunda anlaştı. İki ülke arasındaki askeri iletişim 2022’de ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaret etmesiyle durmuştu.
Biden ve Şi, Çin-ABD ilişkilerindeki en büyük pürüzlerden biri olan Tayvan konusunu ele aldı. Liderler Tayvan konusunda "açık fikirli" ve "hararetli olmayan" bir görüşme gerçekleştirdi. Biden Çin'i gelecek yıl Tayvan'da yapılacak seçimlere karışmaktan kaçınmaya çağırdı.
Ekonomi de görüşmenin önemli gündem maddelerinden biriydi. Şi, Biden'dan yaptırımların kaldırılması ve hassas ekipmanlara yönelik ihracat kontrollerine ilişkin politikaların değiştirilmesini istedi.
Görüşmede Çin, ABD'de satılan uyuşturucuların ölümcül bir bileşeni olan yasadışı fentanil üretiminin azaltılmasına yardımcı olmayı kabul etti.
İki ülke yapay zeka konusunda uzmanlarını bir araya getirip risk ve güvenlik konularını tartışacak.
Biden görüşmeyi değerlendirdi
Görüşme sonrası sosyal medya hesabından açıklama yapan ABD Başkanı Biden, görüşme için "Yaptığımız en yapıcı ve verimli görüşmelerden birisiydi" nitelemesini yaptı.
Daha sonra kameraların karşısına geçen Biden, Şi Cinping ile kendisi arasında doğrudan bir iletişim hattı kurulacağını açıkladı. Askeri iletişimin de yeniden başlayacağını hatırlattı. "Kazaların olmasının nedeni yanlış anlaşılmalardır. Dolayısıyla yeniden doğrudan, açık ve net iletişime dönüyoruz" dedi.
Diktatör açıklaması
Bir gazetecinin "Şi Cinping'i halen diktatör olarak tanımlıyor musunuz?" sorusuna Biden çarpıcı bir cevap verdi. "Bakın o, bizdekinden tamamen farklı bir hükümet biçimine dayalı olan komünist bir ülkeyi yönetmesi anlamında bir diktatör” sözleriyle Cinping’e bir kez daha diktatör demiş oldu.
Şi’nin açıklamaları
Çin Devlet Başkanı Şi de iki ülke arasında yıllardır süren söylem ve kışkırtmaların aksine dünyanın iki ülke için yeterince büyük olduğunu belirtti. “Çin ve Amerika Birleşik Devletleri için birbirlerine sırt çevirmek bir seçenek değildir. Bir tarafın diğerini yeniden şekillendirmesi gerçekçi değildir ve çatışma ve karşı karşıya gelmenin her iki taraf için de korkunç sonuçları vardır. Dünya gezegeni iki ülkenin başarılı olması için yeterince büyüktür” dedi.
Çin’den ‘diktatör’ tepkisi
Biden’dan gelen ‘diktatör’ nitelemesine Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan tepki geldi. Bakanlık sözcüsü Mao Ning, "Bu politik bir manipülasyon. Çin bunu kesinlikle reddediyor. Burada dikkati çekilmesi gereken şu ki Çin-ABD ilişkilerinin altını oymaya çalışan kötü niyetli kişiler daima olacaktır ama bunu başaramayacaklar" dedi.
Biden daha önce de Şi için diktatör ifadesini kullanmıştı. Çin o açıklamaya tepki göstermiş, "saçma ve sorumsuzca" olarak değerlendirmişti.
