Eryılmaz: Her yüzde 10’luk ücret zammı, enflasyonu yüzde 1 artıracak / Al Ain Türkçe Özel
Ekonomist Filiz Eryılmaz, ocak ayında gerçekleşecek ücret artışlarının enflasyonla mücadeleye nasıl yansıyacağını Al Ain Türkçe’ye değerlendirdi.
2024 yılında uygulanacak asgari ücretin belirlenmesi için çalışmalar sürüyor. Önümüzdeki hafta rakamın açıklanması bekleniyor. Memur ve emeklilerin maaş zam oranları ise 3 Ocak günü aralık ayı enflasyonunun açıklanmasıyla büyük oranda netleşecek. Sonrasında hükümetin refah payı ekleyip eklemeyeceğinin açıklanmasıyla son halini alacak.
Asgari ücrette yüzde 35 üstü bir zam konuşuluyor. Memur ve emeklilere yüzde 40-55 arasında zam yapılma oranı yüksek. Tüm bu rakamlar geçtiğimiz ocak ve temmuzda olduğu gibi enflasyonda yeni bir artış dalgası getirmesinden endişe ediliyor.
Konuyu ALB Yatırım Başekonomisti ve Bursa Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Filiz Eryılmaz’la konuştuk.
Türkiye enflasyonla mücadeleye odaklanmış durumda. Ocak ayında yapılacak ücret zamlarının bu mücadeleyi nasıl etkileyeceği merak ediliyor. Öncelikle asgari ücretle başlayalım. Asgari ücrete yapılacak zam özel sektörün maliyetlerini doğrudan ilgilendiriyor. Daralan talep de dikkate alındığında yapılacak artışın, ürün fiyatlarına nasıl yansımasını bekliyorsunuz?
Türkiye'de enflasyonun iki önemli nedeni var. Biri öne çekilmiş talep etkisi. Çalışanlar Türkiye’de enflasyonun düşmeyeceğine inandığı için, gelirleri artınca alacakları ürünleri fiyatı pahalanmadan alma eğilimine giriyor. Dolayısıyla gelirleri arttıkça daha fazla ürün talep ediyor.
İkincisi Türkiye’de fiyatlama davranışları bozuk. Bu ahlaki bir sorun. Ücretlere daha zam yapılmadan biz Türkiye’de etiketlerin hızla değiştirildiğini görüyoruz.
Bunlara ek olarak asgari ücret üretici için bir maliyet. Üretilen ürünün maliyeti yükseliyor.
Dolayısıyla tüm bu nedenlerle maaşlar arttığında enflasyon artıyor. Yapılan akademik çalışmalar Türkiye’de yüzde 10 asgari ücret artışının yüzde 1 enflasyon artışına neden olduğu yönünde. Yani yüzde 40 civarında bir asgari ücret zammı, enflasyonda yüzde 5’lik bir artışa neden olacak.
Benim beklentim tek seferlik yüzde 42 bir asgari ücret artışı yapılması yönünde. Bu da 16 bin 180 liraya denk geliyor. Böyle bir durumda enflasyonda da yüzde 4-5 civarı bir artış yaşanacağını öngörüyorum.
Asgari ücretteki artış doğrudan özel sektörü ilgilendiriyor. Ancak memur ve emeklilere yapılacak zam direk devletin cebinden çıkacak. Memurların yüzde 50 zam almasına kesin gözüyle bakılıyor. Emekliler için de yüzde 40 civarı bir zam öngörülüyor. Bu zamlar kamu maliyesini ve enflasyonla mücadeleye nasıl yansır?
Asgari ücret ya da memur-emekli zammının enflasyona etkisi aynı. Bunlar da aynı şekilde enflasyona neden olacak. Biraz önce anlattığım sistem burada da geçerli.
Kamu maliyesi açısından bakarsak, ekonomi yönetimi bütçeyi dengelemeye çalışıyor. Yakın vadede vergilerin daha fazla artmayacağı açıklaması gelmişti. Bu durumda vergi tahsilatının artması, kamu harcamalarının kısılması gündeme geliyor. Ama yapılacak zamla kamu harcamalarında önemli bir yer tutan ücretlerde ciddi bir artış olacak. Zam ne kadar fazla olura bütçe o kadar sıkıntıya girecektir.
Devlet bu ücret artışlarını karşılamak için ek vergi ya da başka bir gelir kalemi oluşturma konusunda nasıl hareket edecek sizce?
Orta Vadeli Program’a bakarsak vergi gelirlerinde bir artış yapılacağı görülüyor. Ancak diğer yandan az önce de söylediğim gibi ekonomi yönetiminden yakın vadede vergi artışı yapılmayacağı açıklaması gelmişti. Ekonomi yönetimi burada diyor ki “verimliliği artıracağız, vergi tahsilatını güçlendireceğiz”... Tahsilat aşamasında 100 birim verginin 70’i toplanabiliyor. Bu oran yükseltilmeye çalışılacak. Kamu harcamaları da düzene sokulacağı söyleniyor. Ama şu anda bütçe açığımız Mastriht kriterlerinin hala üzerinde. Bütün bunlar göz önüne alındığında seçim sonrası vergi artışı beklentisi ağırlık kazanıyor.
