Eryılmaz: 4. çeyrekte 3,5-4 arası büyüme bekliyorum / Al Ain Türkçe Özel
Türkiye ekonomisi üçüncü çeyrekte beklentilerin üzerinde büyüdü. Ekonomist Doç. Dr. Filiz Eryılmaz, büyüme rakamlarını Al Ain Türkçe için analiz etti.
Türkiye ekonomisi, 3. çeyrekte yüzde 5,9 oranında büyüdü. Türkiye, G20 ve OECD ülkeleri arasında verisi açıklanan ülkeler arasında en yüksek büyümeyi yakalayan ülke oldu. Peki ilk iki çeyrekle karşılaştırıldığında nasıl bir tablo var? Dördüncü çeyrek ve 2024 için beklentiler neler? Bu soruları ALB Yatırım Başekonomisti ve Bursa Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Filiz Eryılmaz’a sorduk.
Büyümenin itici güçlerine bakıldığında hangi sektörlerde gerçekleşti? Buradan hangi sonuçları çıkarabiliriz?
Beklentinin üstünde bir büyüme geldi. Şimdi böylelikle yılın ilk 3 çeyreğinde yıllık bazda 4.7 büyümeye ulaştık. Sadece yıllık büyümeye bakarak yorum yapmak doğru değil. Yıllık olarak güçlü büyüdük ama çeyreklik bazda parasal sıkılaşmanın etkisini ekonomik yavaşlama şeklinde görmeye başladık.
Sektörel bazda en çok inşaatın büyüdüğünü gördük. Sanayi, hizmet ve tarım inşaatı takip etti. İnşaatın öne çıkma sebebi deprem bölgesindeki hareketlilik.
Sanayi tarafına baktığımızda ikinci çeyrekte daralma vardı. Aksine bu çeyrek büyüme gördük. Temel sebebi, seçimden sonra rekabetçi kurun yaratılması. Bu ihracatçılarımızı dış pazarda daha avantajlı hale geldi.
İç talep dış talep olarak baktığımızda, iç talebin ağırlıklı olarak büyümeyi desteklediğini gördük. Dış talep ise negatif yönde etki etti. Hane halkı talebi yine güçlü fakat şöyle bir ayrıntı var. Bir önceki çeyreğe göre hane halkı ve devlet harcamalarında bir düşüş var. Ekonomi yönetiminin de amacı buydu. Bunun ufak ufak başladığını görüyoruz.
İç talepte yatırım daha güçlü artmış. Yatırım içinde makine ve teçhizatta güçlü bir artış var. Bu da kıymetli. Ekonomi yönetiminin amacı, sıkılaşmayla özel tüketimi azaltıp yatırımları artırıp enflasyonu azaltmak. Biz buna iç talepte dengelenme diyoruz. Bu enflasyonla mücadele açısından olumlu.
İş gücü ödemelerinde bir azalma var. Temmuzda asgari ücret, memur ve emekli maaşlarında artış yapıldı. Aslında işgücü ödemelerin artması gerekiyordu ama bunu göremedik. Bunun sebebi temmuz ve ağustos enflasyonlarının yüksek gelerek reel geliri azaltması. İşgücü ödemelerinde ikinci çeyrekteki güçlü artışın sebebi EYT ödemeleriydi. Bunlar da azaldığı için iş gücü ödemelerinde düşüş gördük.
Dördüncü çeyrek ve 2023 yılı büyüme oranları konusunda öngörüleriniz neler? Son çeyreğe ilişkin nasıl bir tablo bekliyorsunuz?
Üçüncü çeyrek büyüme rakamlarında sıkılaşmanın etkisini gördük. Dördüncü çeyrekte de üçüncü çeyreğe benzer bir görünüm olacak. İç talepte dengelenme devam edecek. Özel sektör büyümeye katkı sağlasa da dördüncü çeyrekte bunun daha az olduğunu göreceğiz.
TL’de reel değerlenme gereği ihracatta bir azalma göreceğiz. Fakat iç talepteki zayıflama ve enflasyondaki iyileşmeyle ithalatta da bir zayıflama olacak. Ikisi de azalacağı için ihracatın büyümeye katkısı artacak. 4. çeyrekte 3,5-4 arası büyüme, sene sonunda ise yıllık 4,3-4,5 arası bir büyüme öngörüyorum.
2024’te sıkılaşma ve ihracattaki durgunluk sebebiyle büyümenin hız keseceğini düşünüyorum. Para politikasındaki kararlı duruş devam ederse, mali duruş da normal seyrinde giderse yüzde 2,7 gibi büyürüz. Sıkı bir maliye politikası görürsek yüzde 1,5 civarında bir büyüme görürüz. Büyümeyi maliye ve Para politikalarının seyri belirleyecek.
Ekonomi yönetimi, amacının kalıcı büyümeyi sağlamak olduğunu duyurdu. Kalıcı büyüme için hangi adımlar atılıyor, atılacak?
İlk olarak enflasyonun düşürülmesi lazım. Fiyat istikrarı olmadığı sürece bu durum büyümeyi baltalamaya devam eder. İkincisi ekonomideki yapısal ve kurumsal düzenlemelerin hayata geçirilmesi lazım. Bunlar olursa daha istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyüme sağlanır.
Kaynakların verimli kullanılması da burada hayati önemde. Sürdürülebilir bir büyüme için verimlilik önemli. Verimliliğin sağlanması lazım. Önce fiyat istikrarı sağlanır, sonra yapısal düzenlemeler yapılır, ardından da verimlilik konusunda yol alınabilirse sürdürülebilir bir büyümeyi yakalarız.