2022 yılında Türkiye-Libya ilişkileri nasıl bir ivme kazandı?
2022 yılı geride kalırken, Türkiye-Libya ilişkilerinde şüphesiz en önemli gelişme 3 Ekim 2022’de Türkiye ve Libya Ulusal Birlik Hükümeti Arasında Hidrokarbon Alanında İşbirliğine Dair Mutabakat Muhtırası’nın imzalanması oldu.
Türkiye ve Libya ilişkilerine yönelik 2011'in Eylül ayında, o dönem başbakan olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Libya’yı ziyaret ederek demokratik sürece destek verdiğini açıkladı.
Türkiye, Libya’da BM'nin tanıdığı meşru hükümete destek verdi.
2019 yılı sonu itibarıyla Türkiye’nin Libya dosyasına vermiş olduğu önem somutlaştı. Türkiye ile Libya arasındaki müzakereler, 27 Kasım 2019'da iki ülke arasında imzalanan mutabakat ile resmiyet kazandı. Askerî güvenlik ve kıta sahanlığı alanında imzalanan ikili anlaşmalarla iki devlet arasındaki ilişkiler yeni bir evreye girdi. Bu noktada beklenen gelişme, Türkiye ve Libya’nın aralarında belirledikleri deniz yetki alanı sınırına dayanarak ortak doğal kaynak faaliyetleri gerçekleştirmesiydi.
Yakın zamanda Türkiye attığı yeni bir adımla, bu sürece önemli bir unsur ekledi. 3 Ekim 2022’de Türkiye ve Libya Ulusal Birlik Hükümeti Arasında Hidrokarbon Alanında İşbirliğine Dair Mutabakat Muhtırası imzalandı.
Türkiye-Libya ilişkilerinde 2022 yılında yaşanan gelişmeleri sizler için derledik.
BİNGAZİ'YE ZİYARET
Ocak ayı Libya-Türkiye ilişkilerinde önemli bir gelişmeye tanıklık etti. Doğu Libya'dan parlamenterlerin Türkiye'yi ziyaret etmesinden yaklaşık bir ay sonra, Ankara'nın Trablus büyükelçisi, konsolosluğun açılışını görüşmek üzere Bingazi'yi ziyaret etti. Türkiye'nin Libya Büyükelçisi Kenan Yılmaz, Bingazi'deki Türk konsolosluğunun şartlar uygun olduğunda tekrar faaliyete başlayacağı yönünde açıklamalarda bulundu.
ÇAVUŞOĞLU, EL-MEŞRİ GÖRÜŞMESİ
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 7 Şubat 2022 tarihinde İstanbul’da Libya Yüksek Devlet Konseyi Başkanı Halid El-Meşri ile bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşmede, Libya’da birliğin sağlanması ile anayasal zeminde seçimlerin gerçekleşmesi süreci ele alındı.
LİBYA TEZKERESİ UZATILDI
Haziran ayında, Libya'ya asker gönderilmesi için verilen iznin süresinin 2 Temmuz 2022'den itibaren 18 ay uzatılmasına ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.
ÇAVUŞOĞLU: LİBYA'YA DESTEĞİMİZ SÜRECEK
16 Ağustos’ta Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Libya Yüksek Devlet Konseyi Başkanı Halid el-Meşri ile bir araya geldi. Dışişleri Bakanlığı'nda gerçekleşen görüşmede, Libya'daki gelişmeler ve seçim süreci değerlendirildi. Çavuşoğlu yaptığı açıklamada, "Kardeş Libya'ya bugüne dek olduğu gibi güçlü desteğimizi sürdürecek, iş birliğimizi her alanda ilerleteceğiz" ifadesini kullandı.
TÜRKİYE'DEN İTİDAL ÇAĞRISI
Ağustos ayına gelindiğinde Türkiye, Libya'da devam eden ve sivillerin de ölümüne neden olan çatışmaları büyük bir endişeyle takip ettiği açıklamasını yaptı. Açıklamada, ‘’Sahada büyük çabalarla tesis edilen sükûnetin korunması, Libya'nın güvenliği, istikrarı ve geleceği bakımından kritik önemdedir. Tarafları, bunun idrakiyle hareket etmeye, itidal ve sağduyuya davet ediyor; çatışmaları derhal durdurmaya çağırıyoruz.’’ denildi.
TÜRKİYE'DEN ÜST DÜZEY ZİYARET
3 Ekim’de, Mevlüt Çavuşoğlu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Güler, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ve Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Büyükelçi İbrahim Kalın’la beraber Libya’yı ziyaret etti. Ziyarette, Hidrokarbonlar ve Protokol alanlarında Mutabakat Muhtıraları imzalandı.
Bu anlaşma kapsamında, Türk ve Libyalı şirketler zengin petrol ve doğalgaz rezervine sahip alanlarda birlikte çalışabilecek. Yeni muhtıra iki ülke şirketlerinin söz konusu bölgelerde sismik araştırma ve sondaj yapmasına olanak sağlıyor ancak bununla sınırlı değil. Türk ve Libyalı şirketler Libya anakarasında da hidrokarbon araması, sondajı yapabilecek.
ASKERİ ANLAŞMALAR
27 Ekim’de, Libya'da Geçici Birlik Hükümet Başkanı Abdulhamid Dibeybe ve Savunma Bakanı Hulusi Akar ile "ortak işbirliğine yönelik iki askeri anlaşma" imzaladı.
ÇAVUŞOĞLU BATHİLİ GÖRÜŞMESİ
21 Kasım’da, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Birleşmiş Milletler (BM) Libya Özel Temsilcisi ve Libya Destek Misyonu (UNSMIL) Başkanı Abdullah Bathili ile Dışişleri Bakanlığında bir araya geldi. Görüşmede, BM'nin yeni Libya Özel Temsilcisi Bathili’ye görevinde başarılar dilediğini belirten Çavuşoğlu, "Libya’da istikrar için desteğimiz sürecek." ifadesini kullandı.
LİBYA'DA İLK TÜRK HASTANESİ
28 Kasım’da, Libya’nın Misrata kentinde Türk girişimciler tarafından yaptırılan hastane hizmete girdi.
MISIR'DAN KITA SAHANLIĞI KARARI
14 Aralık’ta, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es Sisi, ülkesinin Akdeniz'deki deniz sınırını tanımlayan yeni bir kararname imzaladı. Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es Sisi, bir kararname imzalayarak, ülkesinin Akdeniz’deki deniz sınırlarına ilişkin önemli bir adım attı. Sisi’nin imzaladığı kararnamede, "Mısır'ın karasuları Mısır-Libya kara sınırı 1. noktadan başlar ve 8. noktaya ulaşacak şekilde 12 deniz mili devam eder. Bu vesileyle Mısır'ın batı deniz sınırı 8. noktadan kuzeye doğru gider" denildi.
17 Aralık’ta ise Libya, Mısır'ın iki ülke deniz sınırlarının belirlenmesine yönelik aldığı kararı "tek taraflı" olarak niteleyerek tümüyle reddettiğini bildirdi. Açıklamada, Mısır'ın söz konusu kararının Libya'nın kara suları ve kıta sahanlığını ihlal ettiği belirtildi. "Mısır'ın belirlediği sınırlar tek taraflı olarak ilan edildiği için uluslararası hukuka göre adaletsiz." denildi.
ANKARA'DAN MÜZAKERE ÇAĞRISI
18 Aralık’ta Mısır'ın batı deniz sınırlarını belirlediğini açıkladığı kararın Libya'nın kıta sahanlığını ihlal ettiğini söyleyen diplomatik kaynaklar, Ankara'dan 'müzakere' çağrısı yaptığını duyurdu.
FAHRETTİN ALTUN'DAN LİBYA ZİYARETİ
23 Aralık’ta, İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Libya Ulusal Birlik Hükümeti İletişim ve Siyasi İşlerden Sorumlu Devlet Bakanı Velid Ammar Muhammed el-Lafi'nin davetlisi olarak geldiği Libya'nın başkenti Trablus'ta İletişim Forumu'na katıldı. Altun, "Türkiye ve Libya, birilerinin bölge üzerine yaptığı hesapları bozmuştur ve kendi çıkarları doğrultusunda sahici oyunlarını kurmuştur." ifadelerini kullandı.
