Irak’ta parlamento seçimlerinde oy kullanma sürüyor: Geniş katılım ve yoğun rekabet sahada hissediliyor

Iraklı seçmenler yeni parlamentoyu belirlemek için sandıklara gitmeye devam ederken, seçim merkezlerinde düzenli akış ve geniş katılım gözlemleniyor.

Iraklı seçmenler, salı günü yapılan oylama kapsamında yeni parlamentoyu belirlemek için oy vermeyi sürdürüyor. Ülkenin siyasi geleceğinde belirleyici olacak 329 sandalyeli Meclis için yapılan bu seçimler, 2005 sonrası dönemin altıncı genel seçim süreci olarak değerlendiriliyor. Seçimler, Irak’ın anayasal kurumlarını güçlendirme ve siyasi istikrarı pekiştirme yönündeki demokratik adımlarının bir halkası olarak görülüyor.

Bu oylama, iki gün süren özel seçimin tamamlanmasının ardından devam ediyor. Askerî personel, güvenlik güçleri ve yerinden edilmiş kişiler için düzenlenen özel seçim tamamlandıktan sonra tüm vilayetlerde, Kürdistan Bölgesi dahil olmak üzere seçim merkezleri sabah saatlerinde kapılarını açtı. Ülke genelinde kayıtlı yaklaşık 21,4 milyon seçmen, oy verme işlemini gün boyunca sürdürüyor. Bu seçimlerde 7.740’tan fazla aday yarışıyor. Adaylar çeşitli siyasi hareketleri, ulusal blokları ve bağımsız figürleri temsil ediyor. Kadın aday sayısının 2.500’e yaklaşması, Irak siyasetinde kadınların giderek daha görünür hâle gelmeye başladığını gösteriyor. Seçimler, 2023’te güncellenen seçim yasasına göre geniş seçim bölgeleri sistemine göre yapılıyor. Bu sistem hem büyük ittifakların hem de bağımsız adayların katılımını mümkün kılıyor

Düzenli organizasyon ve geniş katılım

Seçim merkezlerinin açılmasıyla birlikte oy kullanma süreci düzenli biçimde ilerliyor. Irak’ın pek çok kentinde seçmenlerin sabahın erken saatlerinden bu yana sandıklara yöneldiği gözlemleniyor. Oylamanın akışı sahada sakin ve düzenli şekilde devam ediyor. Rekabetin bu seçimde oldukça yüksek olduğu ifade ediliyor.

Köklü bir demokratik çerçeve

Irak, 2003 sonrası dönemde çok partili parlamenter sistemi benimseyerek siyasi alanda kendine özgü bir model geliştirdi. Parlamento dört yıllık bir görev süresi için seçiliyor. Irak’ın üst düzey üç devlet makamı olan başbakanlık, cumhurbaşkanlığı ve meclis başkanlığı ise anayasal teamüllere göre Şii, Kürt ve Sünni bileşenler arasında dağıtılıyor. Bu güç paylaşımı modeli, ülkenin hassas siyasi yapısına rağmen kurumsal devamlılığın korunmasında önemli bir rol oynadı.

Ana ittifaklar ve çeşitli bir siyasi tablo

Seçimlerde üç ana siyasi bileşen öne çıkıyor: Şii, Sünni ve Kürt güçleri. Şii siyasi sahada Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani’nin liderliğindeki İmar ve Kalkınma Koalisyonu, Nuri el-Maliki’nin başını çektiği Kanun Devleti Koalisyonu, Ammar el-Hekim’in temsil ettiği Ulusal Devlet Güçleri İttifakı, Hadi el-Amiri’nin yönettiği Badr Örgütü, Kays el-Hazali’nin Sâdikun Hareketi ve Hizbullah Tugayları’na yakınlığıyla bilinen Hukuk Hareketi yer alıyor. Bu grupların her biri kendi listeleriyle yarışıyor ancak seçim sonrası hükümet kurma sürecinde daha geniş bir Şii ittifakının ortaya çıkması olası görülüyor.

Sünni sahada ise Muhammed el-Halbusi öncülüğündeki Takaddüm İttifakı, Hamis el-Hancer ve Mahmud el-Meşhedani’nin liderlik ettiği Siyada İttifakı ve Müthanna es-Samerrai’nin Azm Koalisyonu öne çıkıyor. Kürt sahasında Mesud Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi, Bafel Talabani yönetimindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği ve muhalif Yeni Nesil Hareketi dikkat çekiyor.

Seçim programları

Aday listelerinin çoğu kalkınma, hizmetlerin güçlendirilmesi, ekonomik çeşitlilik, istihdam olanakları, yolsuzlukla mücadele ve kurumsal şeffaflığın artırılması gibi konulara odaklanıyor. Gençlerin siyasette daha fazla temsil edilmesi, eğitim, teknoloji ve temiz enerji politikaları da programların önemli başlıkları arasında yer alıyor.

Bölgesel istikrar ve dış politika dengesi

Irak son yıllarda bölgesel ve uluslararası ilişkilerde dengeli bir diplomasi yürütüyor. Yeni hükümetin ABD, İran, Körfez ülkeleri ve Türkiye ile denge politikalarını sürdürmesi bekleniyor. Bu yaklaşımın Irak’ın bölgedeki rolünü güçlendirdiği belirtiliyor. ABD, Irak’a terörle mücadele ve ekonomik reform alanlarında destek sağlarken, İran ile ticaret ve ekonomik iş birliği genişlemeye devam ediyor.

Seçimden sonra süreç nasıl işliyor?

Seçim sonuçlarından sonra Federal Yüksek Mahkeme’nin nihai onay süreci başlayacak. Ardından en yaşlı milletvekilinin başkanlık edeceği ilk meclis oturumu yapılacak ve meclis başkanı ile yardımcıları seçilecek. Daha sonra cumhurbaşkanı seçimi yapılacak. Cumhurbaşkanı, en büyük parlamenter blok tarafından önerilen ismi hükümet kurmakla görevlendirecek. Başbakanın kabine listesini Meclis’e sunması için 30 günlük süresi olacak. Önceki tecrübeler zaman zaman uzlaşma süreçlerinin hükümetin kurulmasını geciktirdiğini gösterse de mevcut hükümet, seçim sonrası geçişin sağlıklı ve anayasal bir çerçevede ilerlemesi için hazırlıklarını tamamladığını ifade ediyor

Sudani geri dönecek mi?

Analistler, Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani’nin liderliğindeki İmar ve Kalkınma Koalisyonu’nun seçimde iyi bir performans gösterebileceğini belirtiyor. Ancak bu durumun Sudani’nin yeniden başbakan olacağı anlamına gelmediği vurgulanıyor. Şii lider Mukteda es-Sadr’ın bu seçimlere katılmaması ise dikkat çekici bir unsur oluşturuyor. Sadr, seçim sürecinin “yolsuzlukla gölgelendiğini” savunarak hem adaylığı hem de oy kullanmayı boykot etmişti.

Tarih ile gelecek arasında

Irak’ta parlamento seçimleri ilk kez 2005 yılında yapıldı. O tarihten bu yana seçimler anayasal takvime uygun şekilde düzenli olarak gerçekleşiyor. Bu süreklilik, Irak’ın demokratik geleneğinin siyasi karmaşıklığa ve mezhepsel çeşitliliğe rağmen güçlendiğini gösteriyor. Iraklı seçmenler, bu seçimlerin güvenlik ve hizmetlerde kaydedilen ilerlemeyi destekleyerek yeni bir istikrar dönemine kapı aralamasını umut ediyor