Genel af çıkar mı? 10. Yargı Paketi Meclis’te
10. Yargı Paketi Meclis gündemine sunuldu. Af iddiaları tartışılırken, Türkiye'de geçmişte çıkarılan genel af yasaları da yeniden gündeme geldi. Peki af gündemde var mı?
Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan ve infaz sisteminde değişiklikler içeren 10. Yargı Paketi, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunuldu. Cezaevindeki binlerce hükümlüyü yakından ilgilendiren düzenlemeler, kamuoyunda "genel af çıkacak mı?" sorusunu yeniden gündeme taşıdı.
İnfaz düzenlemesi öne çıkıyor
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un açıklamalarına göre, taslak metin kısa sürede Meclis Genel Kurulu’nda görüşülecek. Bakan Tunç, genel afla ilgili doğrudan bir madde yer almadığını ifade ederken, infaz sisteminde esneklik sağlayacak bazı değişikliklerin değerlendirildiğini belirtti. Yeni düzenlemeler, denetimli serbestlik ve ceza indirimi gibi başlıklarda yoğunlaşıyor.
Genel af tartışması neden alevlendi?
Geçmiş yıllarda çıkarılan af yasalarının yarattığı toplumsal etkiler göz önüne alındığında, 10. Yargı Paketi ile birlikte yeniden genel af beklentisi doğdu. Özellikle mahkum yakınlarının oluşturduğu kamuoyu baskısı, bu tartışmaların gündemde kalmasına neden oluyor.
Türkiye’de geçmişten bugüne genel aflar
Cumhuriyet tarihinden bu yana, çeşitli dönemlerde çıkarılan af yasaları toplumsal ve siyasi konjonktüre göre şekillendi. Genel aflar; bazı dönemlerde toplumsal barış, bazı dönemlerde ise cezaevi yoğunluğunu azaltmak amacıyla gündeme geldi. İşte öne çıkan af yasaları:
Cumhuriyet öncesinden başlayan süreç
7 Ocak 1922: TBMM'nin çıkardığı ilk genel af yasası.
26 Aralık 1923: Cumhuriyet sonrası ilk genel af.
26 Ekim 1933: Cumhuriyet’in 10. yılı dolayısıyla çıkarıldı.
Darbeler ve dönüşüm dönemleri
26 Ekim 1960: 27 Mayıs darbesi sonrası.
23 Şubat 1963 ve 3 Ağustos 1966: Dönemsel ceza indirimi amaçlı.
En kapsamlı aflardan biri: 1974
15 Mayıs 1974: Cumhuriyet’in 50. yılı dolayısıyla çıkarılan bu yasa, 50 binin üzerinde kişinin cezaevinden tahliyesini sağladı.
2000’ler ve Rahşan Affı
22 Aralık 2000: Kamuoyunda "Rahşan Affı" olarak bilinen, 23 Nisan 1999 tarihinden önce işlenen suçları kapsayan ve şartlı salıverme getiren düzenleme hayata geçirildi. Yaklaşık 45 bin kişi cezaevinden çıktı.
Yakında genel af var mı?
2025 yılı itibarıyla Türkiye’de genel af çıkarılması yönünde bir çalışma bulunmuyor. Adalet Bakanı Tunç, af beklentilerinin aksine, infaz düzenlemeleriyle cezaların toplumsal ihtiyaçlara göre yeniden düzenleneceğini belirtti. Bu kapsamda ceza indirimi, denetimli serbestlik süresinin uzatılması gibi adımların atılması bekleniyor.
Ancak geçmişteki af örnekleri ve cezaevlerinin mevcut doluluk oranı, genel af beklentilerinin sıcak kalmasına yol açıyor. Hukuk çevreleri ise bu tür kapsamlı düzenlemelerin toplumsal ve hukuki boyutları açısından dikkatle ele alınması gerektiğini vurguluyor.
