Burhan ve İhvan… Resmi İnkarın Gölgesinde Orduda Eski Kadroların Dönüşü

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan, her açıklamasında orduda İhvan etkisini reddediyor. Ancak sahadaki gelişmeler, geri dönen kadrolar ve yeniden aktive edilen yapılar, gerçeğin bunun tam tersi olduğunu gösteriyor.

Her defasında kameraların karşısına çıkan Abdulfettah el-Burhan’ın dili değişse de mesaj değişmiyor:

İslamcıların orduyla bağının olmadığı yönünde kesin bir inkar.

Fakat aynı günlerde yıllardır uzaklaştırılan isimlerin göreve döndürülmesi ve eski yapılarının yeniden canlandırılması, bu söylemi boşa düşürüyor.

Sahadaki tablo, birbirine zıt iki anlatının yan yana ilerlediğini gösteriyor:

“Halk İhvan’ı devirdi” söylemi bir yanda dururken, diğer yanda o kadroların komuta kademesine geri dönmesi, orduda fiilî bir etkinin sürdüğünü ortaya koyuyor.

Burhan ne söyledi?

Perşembe günü yayımlanan açıklamasında Burhan, orduda ya da hükümette İhvan mensuplarının bulunduğuna dair iddiaları “yanlış” olarak nitelendirdi ve “İhvan’ın orduyla ya da hükümetle hiçbir ilişkisi yok” dedi.

Aynı açıklamada ateşkes konusuna da değindi:

“Ülkedeki savaşın çözümü öncelikle askeri olacaktır, diğer seçenekler ondan sonra gelir.”

Burhan, Hızlı Destek Kuvvetleri “teslim olmadan ve silah bırakmadan ateşkes olmayacağını” açıkça ifade etti.

Analistler: Çelişkiler büyüyor

Sudanlı siyasi analist Sibveyh Yusuf, İhvan’ın bazı ülkelerde terör örgütü ilan edilmesinin ardından Sudan ordusu yönetiminin örgütle bağını reddetmeye çalıştığını, fakat sahada İhvan kadrolarıyla birlikte hareket edildiğini söyledi.

Yusuf’a göre savaşın büyük bölümünü yürüten yapı, İhvan’a bağlı milislerdir. Bu nedenle Burhan’ın açıklamalarını “gerçeği örtmeye dönük anlatılar” olarak değerlendirdi.

Analist, 1990’dan beri orduya girişin Ulusal Kongre Partisi’nin —İhvan’ın siyasi kanadı— üzerinden şekillendiğini hatırlatarak, bugünkü orta ve üst rütbelerin çoğunun bu süreçlerin ürünü olduğunu vurguladı.

Bu tabloya göre ordu, “tam anlamıyla İslamcı bir yapı” hâline gelmiş durumda.

Yusuf ayrıca, 2021 Ekim darbesinden bu yana dışişleri başta olmak üzere devletin kritik mekanizmalarında İhvan etkisinin açıkça görüldüğünü ifade etti.

“Sudan için ciddi bir tehlike”

Aynı analist, bugün devlet yönetiminde İhvan’ın tüm kanatlarıyla yeniden etkin hâle geldiğini, bunun Sudan’ın geleceği açısından büyük bir tehdit oluşturduğunu söyledi.

ABD’nin bu yapıları küresel terör listesine alma girişimlerini hatırlatarak, “Ordu başka bir görüntü vermeye çalışsa da dünya bu bağı açık şekilde görüyor” yorumunu yaptı.

Burhan’ın söylemindeki diğer çelişkiler

Burhan, geçmişte ABD, İngiltere, Suudi Arabistan ve BAE’den oluşan Dörtlü Mekanizma’yı arabulucu olarak kabul etmişti. Daha sonra bu tavrından geri döndü ve savaşın sorumluluğunu tamamen Hızlı Destek Kuvvetleri’ne yükleyen bir söylem benimsedi.

İslamcı etkinin sürdüğünü gösteren önemli işaretlerden biri, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin aradığı Ömer el-Beşir, Ahmed Harun ve Abdürehim Muhammed Hüseyin gibi isimlerin ordunun kontrolündeki Kober Hapishanesi’nden serbest bırakılmasıydı.

“İhvan’ın orduya sızması yeni değil”

Sudanlı analist Kemal Kerrar ise İhvan’ın orduya nüfuzunun 1989 darbesinden çok daha önce başladığını hatırlattı.

Kerrar, eski rejim döneminde binlerce subay ve askerin İslamcı kadroların hazırladığı listelerle tasfiye edildiğini ve askeri akademiye girişin dahi örgütün onayına bağlı olduğunu söyledi.

İhvan’ın pragmatizmi

Analistlere göre İhvan, Sudan’daki geçiş sürecinde Özgürlük ve Değişim Güçleri ile ilişki kurarken aynı pragmatik çizgiyi sürdürdü.

“Kazanmak için her araç kullanılabilir” yaklaşımı, örgütün siyaset stratejisinin temelini oluşturuyor.

Kerrar, ordunun insani ateşkes çağrılarına kapalı durmasını da İhvan’ın yönlendirmesine bağladı.

Bölgesel aktörlerin ve ABD’nin bu durumdan duyduğu rahatsızlığın arttığını vurguladı.

Son yıllarda İhvan kadrolarının devlet kurumlarına, sendikalara ve çeşitli toplumsal alanlara yeniden yerleşmesi; mallarının geri verilmesi, müsaderelerin iptal edilmesi ve liderlerinin serbest kalması, bu dönüşün somut işaretleri olarak değerlendiriliyor.

Devletin kritik noktaları yeniden onların kontrolünde

Sudanlı uzman Osman Mirğani ise İhvan’ın yıllarca Ulusal Kongre Partisi üzerinden devleti yönettiğini, Aralık 2018 Devrimi’nde güç kaybettiğini, ancak 25 Ekim 2021 darbesiyle tekrar sahaya döndüğünü ifade etti.

Mirğani’ye göre bugün İhvan, devletin siyaset, icra ve egemenlik mekanizmalarında yeniden belirleyici konuma ulaşmış durumda.