31 Mart seçiminin başarı kriteri ne? 6 büyük ilde son durum nasıl? / AL Ain Türkçe Özel
31 Mart yerel seçiminin başarı kriteri ne? İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Adana ve Hatay’da öne çıkan adaylar kimler? Dengeleri değiştirecek faktörler neler? Al Ain Türkçe, bu sorulara cevap veren özel bir dosya hazırladı...
Al Ain Türkçe, 31 Mart’ta yapılacak yerel seçimin detaylarını bir dosyada topladı. İttifaklar genel seçimden bu yana nasıl değişti? Türkiye’nin büyük 6 ilinde seçmen ne düşünüyor? Bu yerel seçimde iktidar ve muhalefet için başarı kriteri ne? Bu soruların cevaplarını OPTİMAR Başkanı Hilmi Daşdemir ve Habertürk Yazarı Bülent Aydemir, Al Ain Türkçe’ye anlattı.
Genel seçimden bu yana ittifaklar nasıl değişti?
Cumhurbaşkanlığı ve Genel seçimlerde 5 ittifak ortaya çıkmıştı. Bunlar; Cumhur İttifakı, Millet İttifakı, Emek ve Özgürlük İttifakı, Ata İttifakı ve Sosyalist Güç Birliği İttifakı’ydı. 14-28 Mayıs seçimlerinin ardından ittifakların yapısı oldukça değişti. Yerel seçim süreci ittifaklarda köklü değişikliği iyice gün yüzüne çıkardı.
Cumhur İttifakı
Genel seçimde Cumhur İttifakı'nda, Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Büyük Birlik Partisi (BBP), Yeniden Refah Partisi (Yeniden Refah) ve Hür Dava Partisi yer almıştı.
Cumhur İttifakının ana iskeletini oluşturan Ak Parti ve MHP, yerel seçimde yine işbirliği yaptı. Görüşmelerin ardından anlaşmaya varıldı. Manisa ve Mersin Büyükşehir Belediyesi’nde Ak Parti aday göstermedi, MHP’nin adayını destekleyecek. Kalan 28 Büyükşehir’de ise MHP aday çıkarmadı, Ak Parti’nin adaylarının destekleme kararı aldı. 51 ilin 29’unda ortak adayla seçime giriliyor. 22 ilde ise iki parti de kendi adaylarıyla seçime katılıyor.
BBP’ye merhum Muhsin Yazıcıoğlu’nun memleketi Sivas’ın Şarkışla ilçesi ve Genel Başkan Mustafa Destici’nin memleketi Eskişehir’in Günyüzü ilçesi bırakıldı. Ak Parti bu seçim bölgelerinde aday göstermedi.
Yeniden Refah Partisi yerel seçimde bu kez ittifaka dahil olmadı. Yapılan görüşmeler sonrası parti kendi adaylarıyla yerel seçime katılma kararı aldı ve adaylarını YSK’ya bildirdi. Hüda Par da seçime kendi logosu ve adaylarıyla girmeye karar verdi.
Millet İttifakı
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), İYİ Parti, Saadet Partisi (SP), Gelecek Partisi, Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) ve Demokrat Parti (DP) Millet İttifakı adı altında genel seçime girmişti. Türkiye Değişim Partisi, Liberal Demokrat Parti ve Doğru Parti dolaylı olarak ittifaka destek vermişti.
CHP ve İYİ Parti, seçimlere kendi logolarıyla ve listeleriyle; Demokrat Parti, DEVA Partisi, Gelecek Partisi ve Saadet Partisi CHP listesinden seçime girmişti.
Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Genel Seçimlerinde bir arada olan 6 parti büyük oranda kendi adaylarıyla seçime giriyor. Saadet ve Gelecek partileri seçimde işbirliği yapıyor. İyi Parti’nin tek başına seçime girme kararı uzun süre tartışıldı, hatta partide çok sayıda istifa da yaşandı. İYİ Parti ile CHP arasında gerilim arttı. Meral Akşener, partisine kurumsal bir operasyon yapıldığını iddia ederek, “Bu bir savaş ilanıdır, varım” açıklamasını yaptı. Akşener zaman zaman İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’ı doğrudan hedef alan açıklamalarıyla da gündeme geldi.
Emek ve Özgürlük İttifakı
Emek ve Özgürlük ittifakı’nın üyeleri Emekçi Hareket Partisi (EHP), Emek Partisi (EMEP), Halkların Demokratik Partisi (HDP), Sosyalist Meclisler Federasyonu (SMF), Türkiye İşçi Partisi (TİP), Toplumsal Özgürlük Partisi (TÖP) ve Yeşiller ve Sol Gelecek Partisiydi.
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi, adını Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) olarak değiştirdi. Parti, yerel seçime kendi adaylarıyla giriyor. Kent uzlaşması adı altında bazı illerde, belli partilerle işbirliği yapıyor.
CHP ile DEM Parti arasında yapılan görüşmeler resmi bir uzlaşı ortaya koyamadı. Son ana kadar iki partinin anlaştığı bazı seçim bölgelerinde ortak adayla seçime gireceği konuşuldu. Net olarak işbirliği yapılan tek ilçe İstanbul Esenyurt oldu. CHP, Esenyurt'ta daha önce açıkladığı adayını çekip DEM Parti ile uzlaşma doğrultusunda Ahmet Özer’i aday gösterince, DEM Parti bu ilçede aday çıkarmaktan vazgeçti.
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, gelinen son durumu, “DEM Parti bize kazandırmaktan çok kaybettirme yönünde bir strateji izliyor” açıklamasıyla özetledi.
Ata İttifakı
Ata İttifakı, Zafer Partisi, Adalet Partisi, Ülkem Partisi ve Türkiye İttifakı Partisi’nin bir araya gelmesiyle oluşmuştu. Ata İttifakı Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunun ardından sona erdi.
İttifaklardaki değişim yerel seçime nasıl yansıyacak?
İttifaklarda yaşanan değişimlerin yerel seçime nasıl yansıyacağı merak ediliyor. Habertürk Yazarı Bülent Aydemir, Al Ain Türkçe’ye bu konuda açıklamalarda bulundu.
Aydemir’e göre hem Cumhur İttifakı’nın hem muhalefet partilerinin bu seçimde avantaj ve dezavantajları var. Aydemir bunları şöyle anlatıyor;
“Ana iskeletini koruması bu seçimde Cumhur İttifakı’na psikolojik bir üstünlük sağlıyor. Ancak Cumhur İttifakı’nın en büyük handikapı ekonomik sıkıntılar... Yerel seçim bir hükümet değişikliği getirmeyeceği için vatandaş bu marjla ekonomik sıkıntılara tepkisini sandığa yansıtabilir.
CHP, geçen yerel seçimde büyükşehirleri ittifak sayesinde kazanmıştı. Bu kez ittifaksız olarak yarışa katılıyor. CHP’de bir genel başkanlık değişimi oldu. Adaylara yansıyan bir ekip kavgası gördük. Aday belirleme sonrası küskün bir grup oluştu. Bu da muhalefetin bir hadikapı olarak karşımıza çıktı.
İyi Parti millet ittifakının ikinci büyük ortağıydı. O da bu seçime kendi adaylarıyla girme kararı aldı. Hatta Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş’la Meral Akşener arasında gerilim yaşandı. Akşener kendilerine, ittifak yapmadıkları için operasyon çekildiğini ifade etti.
CHP değişim dönüşüm kavgasını illere de taşıdı. Bu nedenle zorlanabilir. Antalya, Adana hatta İzmir’de bile seçmen fatura kesebilir. Bence büyükşehirler içinde en rahat seçime giden isim Ankara’da Mansur Yavaş...”
“Bu seçimin başarı kriteri İstanbul”
Gazeteci Bülent Aydemir’e göre bu seçimin en büyük başarı kriteri İstanbul... Bu durumu şu sözlerle anlatıyor;
“Bu seçim genel seçim havasında olmasa da özellikle İstanbul seçimi, Türkiye’nin bundan sonraki süreçlerini, partilerin ve öne çıkan isimlerin siyasi geleceğini belirleyecek. Dolaysıyla bu seçime İstanbul Seçimi ve Türkiye’nin kader seçimi diyebiliriz. Her şey bütün hesaplar İstanbul için yapılıyor.
Bu seçimin başarı kriteri İstanbul’u kimin aldığı olacak. İstanbul’u alan bu seçimin galibi konumuna gelecek. Çünkü İstanbul seçiminin Ak Parti için, CHP için, İyi Parti için, Ekrem İmamoğlu için, Özgür Özel için önemli siyasi sonuçları olacak.
Ekrem İmamoğlu İstanbul’u kazanırsa kısa sürede CHP’de bir genel başkanlık değişimini, hatta ekonomik gidişata bağlı olarak Türkiye’de bir genel seçimi zorlamak isteyecektir. Ekrem İmamoğlu, kendisi seçimi kazanır ancak belediye meclisinde çoğunluğu sağlayamazsa bu kez CHP’de genel başkanlık değişimine ağırlık verecektir.
Ak Parti İstanbul’u kazanırsa, İmamoğlu için genel başkanlık ve cumhurbaşkanlığı hayali biter. Türkiye’de anayasa değişikliği başta olmak üzere birçok konu, AK Parti ve Cumhur İttifakı tarafından güçlü bir şekilde gündeme getirilir.”
“Seçimin kilit partisi DEM Parti”
İyi Parti ve Yeniden Refah Partisi'nin seçimlere kendi adaylarıyla girmesi oldukça önemli. Ancak Bülent Aydemir’e göre seçimin asıl kilit partisi DEM Parti olacak. Aydemir bu durumu, “DEM Parti’nin aday göstermesine rağmen, DEM Parti seçmeni hangi yönde tercih kullanırsa o taraf seçimi kazanacak gibi görünüyor” sözleriyle ifade ediyor.
Türkiye’nin 6 büyük kentinde son durum ne?
Peki Türkiye’nin en önemli büyükşehirlerinde şu anda nasıl bir tablo var? Öne çıkan adaylar kimler, seçmenin şu anki eğilimi ne yönde? Bu soruları OPTİMAR Başkanı Hilmi Daşdemir’e sorduk. Daşdemir İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Hatay ve Adana’daki son durumu Al Ain Türkçe’ye değerlendirdi.
İstanbul’da son durum
“İstanbul’u alan Türkiye’yi almış olur” mantığı bu seçimde de birçok kişinin ortak görüşü.
İstanbul’da öne çıkan adaylar kimler?
CHP mevcut başkan Ekrem İmamoğlu’yla yola devam kararı aldı. Ak Parti ise eski bakan Murat Kurum’la yarışa katıldı. İyi Parti Buğra Kavuncu’yu aday gösterdi. MHP ise Ak Parti adayı Murat Kurum’u destekliyor. Saadet Partisi merhum Necmettin Erbakan’ın damadı Mehmet Altınöz’ü aday gösterdi. DEM Parti’nin eş başkan adayları ise Meral Danış Beştaş ve Murat Çepni oldu.
Önde gelen partilerin bu adayları içinde öne çıkan iki isim kuşkusuz CHP’nin adayı Ekrem İmamoğlu ve Ak Parti’nin adayı Murat Kurum...
Hilmi Daşdemi’e göre şu anda yerel seçimin en kritik kenti İstanbul’da başa baş bir durum var. İstanbul seçmeni genel bir bakış açısının yanında İstanbul’un kim tarafından daha iyi yöneteceğini, kimin kentin sorunlarına daha iyi çözüm bulacağını değerlendiriyor. Daşdemir İstanbul’daki şu anki hayayı şöyle anlatıyor:
“İstanbul’da DEM Parti seçmeninin kararı belirleyici olacak. DEM her ne kadar kendi adaylarını göstermiş olsa da her an Ekrem İmamoğlu’nu destekleme kararı verebilir. Böyle bir karar denklemi kökten değiştirir.
İyi Parti ve Yeniden Refah Partisi’nin adaylarının bundan sonra ne kadar sahada etkin olacağı da bundan sonraki süreci etkileyebilir. İyi Parti, kendi adaylarıyla seçime girmekten yanaydı. Dolayısıyla İyi Parti genel seçimde aldığı oyları tekrar alma potansiyeline sahip.
Yeniden refahın özellikle tepki oylarını bir şekilde aldığını görüyoruz. Necmettin Erbakan’ın damadı Mehmet Altınöz, alternatif arayan seçmenin oylarını alabilir.
Adayların sahadaki çalışmaları son ana kadar dengeleri etkileyecek gibi görünüyor.”
Ankara’da seçim havası nasıl?
Ankara’da CHP mevcut Başkan Mansur Yavaş’ı yeniden aday gösterdi. Ak Parti ise Keçiören Belediye Başkanı Turgut Altınok’ta karar kıldı. İyi Parti eski CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun eski danışmanlarından Cengiz Topel Yıldırım’ı aday gösterdi. DEM Parti şu an cezaevinde bulunan Gültan Kışanak ve Öztürk Türkdoğan’ı eş başkan adayı olarak açıkladı. Yeniden Refah Partisi’nin adayı ise Suat Kılıç... Ankara’da yarışın ağırlıklı olarak Mansur Yavaş ve Turgut Altınok arasında geçeceği tahmin ediliyor.
Kamuoyu araştırmacısı Hilmi Daşdemir, Ankara’daki seçim yarışına ilişkin şu değerlendirmeyi yapıyor;
“Ekrem İmamoğlu’nun aksine Mansur Yavaş Mansur Yavaş kendi işine bakan bir algı oluşturdu. Fazla konuşmuyor ve bir belediye başkanı olarak öne çıkma gayretiyle kendini gösteriyor. Bu Mansur Yavaş için olumlu bir durum.
Turgut Altınok’un sahadaki performansı, kampanyasının gücü belirleyici olacak. Son araştırmalar Mansur Yavaş’ın önde olduğunu, Turgut Altınok’un daha yoğun çalışması gerektiğini gösteriyor. Farkı kapatmak için Turgut Altınok’un var gücüyle çalışması gerekiyor.
İzmir’de sürpriz olur mu?
CHP yıllardır İzmir’in kalesi olarak biliniyor. CHP sancılı bir sürecin sonunda mevcut belediye başkanı Tunç Soyer’i yeniden aday göstermedi. Karşıyaka Belediye Başkanı Cemil Tugay’da karar kıldı. Ak Parti ise Hamza Dağ’ı aday gösterdi. İyi Parti Ümit Özlale, DEM Parti Akın Birdal ve Türkan Aslan, Yeniden Refah Partisi Cemal Arıkan’da karar kıldı.
OPTİMAR Başkanı Hilmi Daşdemir, İzmir’de sürpriz olur mu? Sorusuna şu cevabı veriyor;
“Hamza Dağ’ın çok iyi hazırlandığını gördük. Projeleriyle söylemleriyle müziğiyle ciddi anlamda bir hazırlığı var. CHP’de ise aday belirleme sürecinde ciddi bir dağınıklık gördük. Bu dağınıklık CHP seçmeninin bir kısmını küstürdü. CHP yönetimine karşı bir tepki oluşturdu. Bunu bir dip dalga olarak görebiliriz. Ama bu dip dalganın boyutu ve ne denli sonucu etkileyeceği henüz net değil.”
Turizmin başkenti Antalya’da durum ne?
Antalya’da da CHP’nin aday belirlemede sıkıntı yaşadığı illerden biriydi. Mevcut Başkan Muhittin Böcek, son günlerde aday olarak açıklandı. Ak Parti kentin en büyük merkez ilçelerinden biri olan Kepez’in belediye başkanı Hakan Tütüncü’de karar kıldı. İyi Parti Nesrin Ünal, DEM Parti Kemal Bülbül, Yeniden Refah Partisi ise Ümit Özkurt’la yarışa katılacak. Yarışın Muhittin Böcek ve Hakan Tütüncü arasında geçmesi bekleniyor.
Hilmi Daşdemir’e göre Antalya’daki seçimin sonucunu milliyetçi seçmen belirleyecek. Daşdemir şöyle diyor;
“Antalya’da milliyetçi seçmen seçimin sonucu doğrudan etkileyecek. Daha önce CHP ile Ak Parti arasında belediye başkanlığı sürekli el değiştirmişti. CHP bu kez de seçimi kazanırsa Antalya’nın uzun yıllar CHP tarafından yönetileceği sonucu çıkar. Bir anlamda Antalya İzmir’leşir... Bir önceki yerel seçimin aksine muhalefetteki dağınıklık Ak Parti’ye yarayabilir.”
Adana’da çok bilinmeyenli deprem...
Adana, seçim yarışının belki de en çekişmeli geçeceği illerden biri. Mevcut Belediye Başkanı Zeydan Karalar yine CHP’nin adayı. Ak Parti Fatih Kocaispir, İyi Parti Ayyüce Türkeş, DEM Parti Şehriban Defişat ve Mahfuz Güleryüz, Yeniden Refah Partisi Selahattin Baysal’ı aday gösterdi.
Hilmi Daşdemir, Adana’daki çok bilinmeyenli denklemi şöyle anlattı;
“Adana’da CHP’nin adayını DEM Parti’nin destekleyeceği yönünde bilgiler var. DEM-CHP seçmeni tabanda birleşirse kazanma ihtimalleri yüksek.
Fatih Koçcaispir’in nasıl bir performans sergileyeceği de belirleyici olacak. Ak Parti ve MHP adaylarının saha çalışmaları da çok önemli. Mesela Seyhan en büyük ilçelerden biri. Yüreğir ha keza öyle. Yüreğir’de eski Ak Partili Abdullah Torun Yeniden Refah’tan aday oldu. Bu ak parti açısından oyları bölme ihtimalini ortaya çıkarıyor. Bu da CHP’nin avantajına.
İyi Parti’nin Büyükşehir Belediye Başkan adayı Alparslan Türkeş’in kızı... Ayyüce Türkeş milliyetçi oylara talip. Çukurova Belediye Başkanı Soner Çetin İyi Parti’den aday oldu. Bu da İyi Parti’nin oylarını yükseltebilir. Tüm bunlar CHP’nin adayını avantajlı hale getirir.
Deprem’in vurduğu Hatay’da son durum
Asrın Felaketinin yaşandığı Hatay’daki seçim sonuçları da çok merak ediliyor. Hatay’da CHP son dakikaya kadar adaylık konusunda kararını son dakikada verdi. Mevcut Belediye Başkanı Lütfü Savaş tartışmaların ardından aday olarak ilan edildi. Deprem felaketinin yıldönümünde tepkilerin hedefi olunca adaylık kararı gözden geçirildi. Ancak son gün yapılan görüşmenin ardından Lütfü Savaş kararı değiştirilmedi. Ak Parti Mehmet Öntürk, İyi Parti Nusret Cömert, Türkiye İşçi Partisi Gökhan Zan, Saadet ve Gelecek Partisi Necmettin Çalışkan, Yeniden Refah Partisi Nuri Parlak’ı aday gösterdi.
Hatay’daki son durumu Hilmi Daşdemir şöyle özetliyor;
“En son Hatay’a gittiğimde CHP seçmeni olan bir kadın bana ‘Tayyip Erdoğan’ın gitmesini istiyorum ama deprem konutlarını yapsın öyle gitsin’ demişti. Bu yaklaşım genel seçimlerde belirleyici oldu. Bu seçimde de etkili olabilir. Lütfü Savaş’ın belediye hizmetleri konusunda sıkıntıları olduğu söylemi var. Sol partilerin Gökhan Zan’ı aday göstermesi de Lütfü Savaş’a olan tepkinin bir yansıması. Depremdeki yıpranmışlığı Lütfü Savaş’ın en büyük sıkıntısı. Ancak Ak Parti için de çantada keklik değil. Sol seçmenin farklı yönde oy kullanması Ak Parti’nin avantajına olabilir.”
