Uluslararası Anadil Günü 23. yılında!
Uluslararası Anadil Günü, 21 Şubat 1999’da UNESCO tarafından ilan edildi.
Rusya Federasyonu, 2018 yılında yürürlüğe koyduğu bir kanunla işgal ettiği Kırım da dahil olmak üzere, Rusça dışındaki diğer dillerin eğitimini zorunlu olmaktan çıkardı ve seçmeli hale getirdi. İşgal altındaki Kırım’da da bugün, Kırım Tatar dili baskılara karşı direniyor ve varlığını korumaya çalışıyor.
İşgal altındaki Kırım’da da bugün, Kırım Tatar dili baskılara karşı direniyor ve varlığını korumaya çalışıyor.
Dünya Anadil Günü, dünyada yok olmaya yüz tutmuş dillerin yaşamasını sağlamak, çok dilliliği teşvik etmek ve dilsel farkındalık yaratmak amacıyla Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) tarafından 21 Şubat 1999’da ilan edildi.
Dünya Anadil Günü veya Anadil Hareketi Günü, belirli coğrafyalarda yaşayan yerli halkın kendi dillerini kullanamamasına dikkat çekiyor. Yerli halk dilinin yasaklanmasını protesto ediyor. Kendi dilini unutan veya konuşamayan yerli halklar buna ilişkin çalışmalar yürütüyor. Tehlike Altındaki Diller terimiyle birçok topluluk, anadil gününde kendi dilini hatırlatmayı amaçlıyor. Kendi dilini hatırlatmayı amaçlayan yerli halk bulunduğu coğrafyada çalışmalar yürütmekte.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu’nun (UNESCO) yayımladığı Dünya Tehlike Altındaki Diller Atlası editörü Chris Molesey yerli dilleri, “Tarih yazılmaya başlandığından beri belirli bir coğrafyada konuşulan diller” olarak tanımlıyor. Yerli diller, birçok coğrafyada kaybolmaya yüz tutmakta. Kaybolma tehlikesi altında olan diller birçok insanın endişe etmesine sebep olarak çalışmalar yürütülüyor. UNESCO verilerine göre, Türkiye’de 18 dil tehlike altında.
Eğitim hakkı ve insan haklarını kapsayan Anadil Günü dünyada birçok ülke ve milletlerde yaşanan dil sorununu ortaya çıkarıyor. Halkın yerli dilini unutması veya konuşamaması, dillerinin yasaklanmasına veya zamanla kaybolmasına neden oluyor. Uluslararası Anadil Günü, Bengal Dil Hareketi’nden ortaya çıkmış anma günü olarak bilinmekte.
BENGAL DİL HAREKETİ NEDİR?
Bir diğer adıyla bilinen Dünya Anadil Günü, Pakistan’da gerçekleşen protestonun sonucuna ilişkin ortaya çıktı. 1947’te Hindistan eyaletinden ayrılan Pakistan yönetimi resmi dil olarak Urducada karar kıldı. Yalnızca Urduca konuşulması için çalışmalar yürüten Pakistan yönetimi resmi dilde Urducayı seçti. Böylelikle ülkede Bengalce ve diğer dillerin konuşulması yasaklandı.
Ancak Pakistan’da yaşayan Bengal halkı kendi dilini kaybetmek istemedi ve protesto etti. Yasakları kabul etmeyen Dakka Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencileri bu kararı protesto etmek üzere 21 Şubat 1952’de yürüyüş başlattılar. Ancak yürüyüşe Pakistan yönetimi polisleri müdahale ederek öğrencilere ateş açtı. Çok sayıda ölen ve yaralanan öğrenciler oldu. Bu olay neticesinde halk daha çok ayaklandı.
Bunun üzerine Pakistan yönetimi 1956’da Bengla’ya resmi statü verdi.
Bu güne Bengal’de anadilini sahiplenme mücadelesinde hayatını kaybeden öğrencilere ithafen “Şehitler Günü” veya “Anadil Şehitleri Günü” adı verildi.
Kanada’da yaşayan Bengalli Rafiqul İslam, Anadili Şehitler Gününü anarak Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan’a 9 Ocak 1998’de bir mektup göndererek 21 Şubat’ın Uluslararası Anadil Günü ilan edilmesini talep etti. Gelen talebin kabulü üzerine 21 Şubat 1999’da UNESCO Uluslararası Anadil Gününü ilan etti.
