Türkiye’de doğal gaz merkezi ne zaman kurulur? / Al Ain Türkçe Özel
Türkiye ve Rusya’nın enerji gündeminin başında Türkiye’ye kurulması planlanan doğal gaz merkezi var. Peki bu merkez ne zaman kurulabilir? Uluslararası İlişkiler Uzmanı Doç. Dr. Anıl Çağlar Erkan bu soruyu Al Ain Türkçe için cevapladı.
Türkiye ile Rusya arasında, Türkiye’de bir doğal gaz merkezi kurulması konusundaki görüşmeler ve çalışmalar sürüyor. Konu son olarak Tataristan’ın Başkenti Kazan’da düzenlenen BRICS Zirvesi kapsamında gerçekleşen Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasındaki görüşmenin ana gündem maddelerinden biriydi. Konu iki ülkeyi doğrudan ilgilendirse de batı ülkelerinin uyguladığı yaptırımlar ve açıklanması beklenen yeni yaptırımların proje için risk oluşturup oluşturmayacağı merak ediliyor. Merak edilen bir başka önemli konu da bu merkezin ne zaman kurulabileceği. Uluslararası İlişkiler Uzmanı Doç. Dr. Anıl Çağlar Erkan, doğal gaz merkezinin 2 yıl içinde kurulabileceğini söyledi.
Al Ain Türkçe’ye özel açıklamalar yapan Erkan, merkezin ‘Rusya’nın Türkiye’ye bir lütfu’ gibi görülmesinin yanlış olduğunu vurguladı. Türkiye’nin bu konuda çok önemli adımları zaten attığını söyledi.
Doç. Dr. Anıl Çağlar Erkan’ın Al Ain Türkçe’nin sorularına verdiği cevaplar şöyle;
"RUSYA'NIN BAŞKA ALTERNATİFİ KALMADI"
BRICS Zirvesi kapsamında gerçekleşen Erdoğan-Putin görüşmesinin en önemli gündem maddelerinden biri Türkiye’de kurulması planlanan doğal gaz merkeziydi. Bu kadar yoğun gündem içinde doğal gaz meselesinin öne çıkmasının anlamı ne?
“İsrail’in saldırıları ve ve Rusya-Ukrayna Savaşı gibi konular varken Türkiye’de kurulması planlanan doğal gaz merkezi konusunun iki taraf arasındaki görüşmelerin başlıca konusu haline gelmesi şaşırtıcı bir durum gibi görünse de aslında böyle değil. Bazı dinamikler Türkiye’de kurulması planlanan doğal gaz merkezinin önem sırasını diğerlerinin önüne taşıyor. Öncelikle Erdoğan-Putin görüşmesi en başta Batılı ülkelerin Rusya’yı izole etme girişimlerinin devam ettiği bir dönemde gerçeklemesi bakımından son derece önemliydi. Bununla birlikte kış mevsimine yavaş yavaş giriş yapılması zaten Rusya için hayati bir önem taşıyan doğal gaz konusunu daha da kritik bir hale getiriyor. Bazı gelişmeler kışa girilmesine rağmen doğal gaz meselesini Rusya için sorun haline getiriyor. Bunlardan belki de en önemlisi zaten Batı doğal gaz pazarına erişimi Kuzey Akım 1 ve 2’nin devre dışı kalmasıyla, Arktik’teki LNG faaliyetlerinin tam anlamıyla devreye sokulmamasıyla ve uygulanan yaptırımlarla büyük oranda sınırlandırılan Rusya’ya bir darbe de Ukrayna ile doğal gaz transit anlaşmasının yenilenmemesiyle birlikte gelmiştir. Bu doğrultuda Rusya’nın Batı doğal gaz pazarına erişimi için bir nevi Türkiye’den başka alternatifi kalmamıştır. Dolayısıyla böylesi şartlar altında Erdoğan-Putin görüşmesinin ana gündem maddelerinden birisinin Türkiye’de kurulması planlanan doğal gaz merkezi olması son derece olağan bir durum haline geldi.”
"2 YILDAN KISA BİR SÜREDE DOĞAL GAZ MERKEZİ KURULABİLİR"
Böylesi bir ortamda Türkiye ne zaman doğal gaz merkezi haline gelebilir? Türkiye bu konuda tamamen Rusya’ya muhtaç mı?
“Bu soruyu cevaplamadan önce bazı hususların altını çizmekte fayda var. İlk olarak Türkiye’nin doğal gaz merkezi olabilme durumu Rusya’nın bahşettiği bir şey ya da durum değil. Nitekim Türkiye kendi imkanlarıyla halihazırda son derece önemli bir doğal gaz merkezi olmaya son derece yakın. Türkiye son derece önemsiz denebilecek birkaç hususun yerine getirilmesiyle doğal gaz merkezi haline gelebilecek durumda. Nitekim Türkiye bilhassa son yapmış olduğu yasal düzenlemelerle üçüncü ülkelere ihracat izni gibi önemli bir sorunun aşılması bağlamında ciddi mesafe kat etti...
Altı çizilmesi gereken bir diğer önemli husus Türkiye’nin hedefleri gerçekten de doğal gaz merkezi olmakla sınırlı mıdır? Tabii ki de hayır. Zira Türkiye’nin günümüzdeki hedefleri bunun çok daha ötesine geçmiş durumda. Öyle ki gelinen aşamada Türkiye’nin başlıca gayesi “Enerji Merkezi” olmaktır. Bu doğrultuda Türkiye kendisine enerji dönüşüm süreciyle doğrudan ilişkili çok daha büyük bir hedef belirledi. Doğal gaz merkezi olmanın yanı sıra Türkiye enerji dönüşüm sürecinde yenilenebilir enerji kaynakları temelli işleyen bir küresel enerji düzenine geçiş doğrultusunda elektriğin taşınmasının da dahil olduğu çok daha kapsamlı bir enerji merkezi haline gelebilmek için her geçen gün son derece önemli ve etkili adımlar atıyor. Tüm bunların ışığında doğal gaz merkezinin kurulması zamanını belirleyecek olan tarafın tamamen Türkiye olacağını söyleyebiliriz. Zira içinde bulunduğumuz şartlar bilhassa enerji diplomasisinde Türkiye’nin elini Rusya’ya karşı önemli ölçüde güçlendiriyor.
Türkiye’nin enerji diplomasisinde artan bu pazarlık gücünü öncelikle uluslararası siyaset gündemini meşgul eden bazı meselelerde kendi lehine kullanacağı tartışmasız... Zira bilhassa Orta Doğu yaşanan krizlerin Türkiye açısından bazı olumsuzluklara neden olabilme potansiyeline karşın bunların en aza indirilmesi ya da ortadan kaldırılmasında Rusya’nın etkin bir rol oynayabilecek kapasitesi var. Her ne olursa olsun Rusya halen daha uluslararası sistemin başat güçlerinden. Dolayısıyla Türkiye bazı şeyleri kendi lehine çevirdiğinden emin olana kadar doğal gaz merkezinin kurulmasıyla ilgili kozunu elinde tutacağını düşünüyorum. Zira her şey Türkiye’nin istediği doğrultuda giderse doğal gaz merkezinin kurulmasının iki yıl gibi kısa bir sürede tamamlanabileceği düşüncesindeyim.”
YAPTIRIMLAR PROJEYİ NASIL ETKİLER?
Rusya’ya yönelik yaptırımlar bu süreci nasıl etkiler? Yaptırımlar Türkiye’nin doğal gaz merkezi olmasını riske atar mı?
“Rusya’ya yönelik yeni yaptırımların açıklanmasıyla Türkiye’nin söz konusu kozu daha da güçlü bir hale gelecektir. Nitekim her ne kadar açıklanmamış olsa da bu yeni yaptırımların bir bölümünün Rusya’nın enerji alanındaki gücünü kırmaya yönelik olması büyük ihtimaldir. Böylesi bir senaryonun gerçekleşmesi ise Rusya’nın Türkiye’ye daha fazla ihtiyaç duyar hale gelmesi ve Ankara’nın Moskova karşısındaki pazarlık gücünün daha da artması anlamına gelmektedir. Bununla birlikte Türkiye’nin yaptırımlardan doğrudan etkilenmesi ya da zarar görmesi mevcut şartlar göz önüne alındığında pek mümkün görünmemektedir. Öyle ki her ne olursa olsun Türkiye olmadan bilhassa başta AB olmak üzere birçok Batı ülkesinin rutinlerini sorunsuz bir şekilde devam ettirmeleri çok zordur. Zira Türkiye söz konusu ülkelerin ulusal güvenlikleri açısından bir şekilde önemli rol oynamaktadır. Dolayısıyla Batı’nın Türkiye’yi doğrudan hedef alması pek mümkün değil. Böyle bir yanlışa düşecek olurlarsa da Orta Doğu’daki karışıklıklar, Orta Asya’da devam eden sorunlar, Karadeniz’deki donmuş haldeki sorunların tekrar alevlenmesi, Balkanlar’daki meseleler, Doğu Akdeniz’deki meseleler gibi daha birçok krizi yönetemeyecek hale geleceklerinin şüphesiz bilincindedirler.”
TÜRKİYE'YE POTANSİYEL GETİRİSİ NE?
Doğal gaz merkezi olması Türkiye’ye ne kazandırır? Merkezin Türkiye’ye potansiyel getirisi ne olur?
“Doğal gaz merkezinin kurulması Türkiye açısından kritik bir konu olmakla birlikte önemli kazanımlar da sağlayacaktır. Bu doğrultuda Türkiye’nin başlıca kazanımı küresel enerji denkleminin en önemli aktörlerinden birisi haline gelebilecek oluşudur. Öyle ki Rusya’nın bilhassa Kuzey Akım 1 ve 2 ile Yamal-Avrupa boru hatlarının atıl duruma geçtiği göz önüne alındığında bile Türkiye’nin küresel enerji denklemiyle ilişkili kazanım potansiyeli anlaşılacaktır.”
