Türkiye’deki Suriyelilerin sayısı yeniden gündemde: Son veriler, geri dönüşler ve şehirlerdeki dağılım
Göç İdaresi’nin güncel rakamlarına göre Türkiye’de geçici koruma statüsündeki Suriyeli sayısı 2,37 milyon seviyesine geriledi. Son bir yılda 550 bin kişinin ülkesine döndüğü açıklandı.
Türkiye’de geçici koruma kapsamında yaşayan Suriyelilere ilişkin en güncel tablo netleşti. İçişleri Bakanlığı’na bağlı Göç İdaresi Başkanlığı tarafından 27 Kasım’da güncellenen verilere göre, ülkede bu statüyle kayıtlı Suriyelilerin sayısı 2 milyon 371 bin 412 olarak kaydedildi. Böylece 2021’de ulaşılan 3 milyon 737 bin kişilik en yüksek seviyeden itibaren süren düşüş eğilimi bu yıl da devam etmiş oldu.
Bu verilerin bir bölümü BBC Türkçe’nin hazırladığı çalışmada da yer alırken, Türkiye genelinde Suriyeli nüfusun yıllar içinde geçirdiği değişimin farklı yönlerini ortaya koyuyor.
Suriyeli nüfusta neden düşüş yaşanıyor?
Göç uzmanları, düşüş sürecinin birkaç temel nedene dayandığını belirtiyor. Türkiye’de yürütülen denetimlerin sıklaşması, ikamet ve geçici koruma kurallarının daha sıkı uygulanması, ekonomik koşulların etkisi ve Suriye’nin kuzeyinde oluşturulan yaşam alanlarının genişlemesi başlıca faktörler arasında gösteriliyor.
Bir diğer etken ise Suriye’de 8 Aralık 2024’te Beşar Esad yönetiminin devrilmesi sonrası başlayan yeni dönem. Ülkede geçici yönetimin başına Ahmed Şara’nın gelmesi, güvenlik durumunun bazı bölgelerde kısmen istikrara kavuşması ve uluslararası kuruluşların geri dönüş projelerine ağırlık vermesi, son bir yılda dönüşleri artıran unsurlar arasında.
Son bir yılda 550 bin kişi Suriye’ye döndü
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın 1 Kasım’da yaptığı açıklamaya göre, son bir yılda 550 bin Suriyeli “gönüllü geri dönüş” kapsamında ülkesine döndü.
2016 yılından bu yana dönen toplam Suriyeli sayısı ise 1 milyon 290 bine ulaştı.
Hükümet yetkilileri geri dönüş sürecini “güvenli, gönüllü ve onurlu” prensipleriyle tanımlasa da bazı uluslararası insan hakları örgütleri zaman zaman “baskıyla dönüş belgesi imzalatma” iddialarında bulunuyor. Ankara ise bu iddiaları kesin bir dille reddediyor.
En fazla Suriyeli hâlâ İstanbul’da
Göç İdaresi verilerine göre İstanbul, Türkiye’de en fazla Suriyeli nüfusa sahip şehir olmayı sürdürüyor. Kentte geçici koruma statüsünde kayıtlı 416 bin 768 Suriyeli yaşıyor.
İstanbul’u sırasıyla Gaziantep, Şanlıurfa, Adana, Hatay, Mersin, Bursa, Konya, İzmir ve Ankara izliyor. En az Suriyelinin yaşadığı şehir ise yalnızca sekiz kişinin kayıtlı olduğu Hakkari.
Göç uzmanları, Suriyeli nüfusun büyük şehirlerde yoğunlaşmasının nedeni olarak iş bulma imkânlarını, sosyal çevreyi ve yıllar içinde oluşan topluluk ağlarını gösteriyor.
Cinsiyet ve yaş dağılımı: Nüfusun yarısı çocuk ve genç
Türkiye’dekiSuriyelilerin 1 milyon 225 bini erkek, 1 milyon 145 bini kadın.
Toplam nüfus içinde 18 yaş altı çocuk ve gençlerin sayısı 1 milyon 147 bini aşmış durumda. Bu durum, Türkiye’de doğan ikinci nesil Suriyelilerin toplum içinde giderek daha görünür hâle geldiğine işaret ediyor.
18–64 yaş arası Suriyeli sayısı 1,18 milyon olurken, 65 yaş üstündeki Suriyeli nüfusu 36 bin civarında.
İkamet izni ile yaşayan Suriyeliler
Geçici koruma dışında, ekonomik koşulları daha iyi olan yaklaşık 76 bin Suriyeli Türkiye’de ikamet izniyle bulunuyor.
İkamet izinleri arasında Suriyeliler, Türkmenistan ve Azerbaycan vatandaşlarının ardından üçüncü sırada yer alıyor.
Düzensiz göçmen Suriyeliler: Yakalananlar ikinci sırada
Göç İdaresi’ne göre, 2025 yılı içinde yakalanan düzensiz göçmen sayısı 142 bin 820’ye ulaştı. Bu kişiler arasında Afganistan uyruklular birinci sırada yer alırken, Suriyeliler 19 bin 778 kişi ile ikinci sıraya yerleşti.
Düzensiz göçmen olduğu belirlenen Suriyelilerin sayısı, kayıtlı nüfusa kıyasla oldukça düşük görülüyor.
2026’ya doğru: Hedef gönüllü dönüş programlarını genişletmek
Göç yönetimi kaynakları, Türkiye’nin 2026 yılına doğru geri dönüş merkezli politikalarını daha da sınırlandırmadan, sahadaki koşullara göre şekillendirmeyi planladığını ifade ediyor.
Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki yaşam alanlarını fiziki altyapı, güvenlik ve istihdam olanakları açısından geliştirmesi de Ankara’nın önümüzdeki dönemde öncelik verdiği başlıklar arasında.
Uzmanlara göre Türkiye’deki Suriyeli nüfusun önümüzdeki yıllarda “daha kontrollü, dengeli ve aşamalı şekilde azalması” bekleniyor.
