Türkiye çalkantılı bir yılı geride bıraktı | 2023’te ekonomide yaşanan gelişmeler?
2023’ün mayıs ayında yapılan seçimlerle birlikte göreve başlayan yeni ekonomi yönetimi sayesinde Türkiye, ciddi sıkılaşma adımları atarak yatırım merkezi haline geldi.
Türkiye, ekonomik anlamda ciddi değişikliklerin ve yer yer krizlerin yaşandığı bir yılı geride bıraktı.
OCAK-MAYIS ARASI DÜŞÜK FAİZ POLİTİKASI UYGULANDI
Türkiye 2023 yılına, 2 yıl görevde kalan Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu ve Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin düşük faiz politikalarıyla başladı.
Ancak mayıs ayındaki seçimlerin ardından yeni Cumhurbaşkanı Kabinesi üyeleri belirlendi ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan öncülüğündeki ekonomi yönetiminin yeni yol haritasına ilişkin adımlar hızla uygulamaya konuldu.
25 MAYIS’TA FAİZ ARTIRIMINA GİDİLDİ
Yeni ekonomi yönetimi, mayıs ayından itibaren faiz artırımına gitti. Mayıs ayından yıl sonuna kadar Merkez Bankası rezervleri arttı. Hatta 24 Kasım haftasında 136 milyar 493 milyon dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşıldı. Yönetim, bankacılık sektörünün varlık ve yükümlülüklerinde Türk Lirası tasarrufların ağırlıklarının artırılmasına yönelik politikalar uyguladı.
SADELEŞME SÜRECİNDE İLK ADIM 25 HAZİRAN’DA ATILDI
Yeni ekonomi yönetimi, sadeleşme politikaları yönündeki ilk adımını 25 Haziran’da attı. Buna göre, menkul kıymet tesis oranının yüzde 10'dan yüzde 5'e düşürülmesine karar verildi.
MİKTARSAL SIKILAŞMA TARİHİ 21 TEMMUZ
4 Temmuz'da bankalara gönderilen yazı ile Merkez Bankası, KKM dönüşlerinde özel bankalara döviz sağlamaya başladı.
Merkez Bankası, miktarsal sıkılaştırma için ilk adımı 21 Temmuz'da attı. Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğde, TL likidite fazlasının zorunlu karşılık oran artışıyla sistemden çekileceği, vadeli TL mevduata geçişi teşvik amacıyla KKM hesaplarına yüzde 15 zorunlu karşılık uygulanacağı belirtildi.
AĞUSTOS AYINDA KKM’YE SON VERİLDİ
Sadeleşme süreci kapsamında 20 Ağustos'ta yabancı para mevduattan KKM'ye dönüşüm hedefi uygulamasına ve TL payına göre ilave/indirimli menkul kıymet tesis uygulamasına son verildi.
FAİZ ARTIRIMI EYLÜL, EKİM VE KASIM AYINDA DA SÜRDÜ
Türkiye’de, faiz oranında da önemli artışlara gidildi. Merkez Bankası Başkanı Erkan’ın başkanlığında yapılan ilk PPK toplantısında politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı 650 baz puan artırılarak yüzde 15'e çıkarıldı.
Kurul, temmuz ayı toplantısında da faiz oranını 250 baz puan artırarak yüzde 17,50'ye yükseltti.
Faiz oranı, ağustos toplantısında 750 baz puan artırıldı ve yüzde 25'e çıktı. Piyasalar, beklentilerin üzerindeki faiz kararı sonrası hareketlenirken, döviz kurunda düşüş, borsada yükseliş görüldü. Türkiye'nin 5 yıllık kredi risk primi de (CDS) 394 baz puana geriledi.
Merkez Bankası PPK, faiz oranını eylül, ekim ve kasım toplantılarında da 500'er baz puan artırarak yüzde 40'a çıkardı.
KREDİ NOTU YÜKSELTİLDİ
Ağustos ayı itibarıyla ise Fitch Ratings ve uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor’s (S&P) Türkiye'nin kredi görünümünü revize etti.
Kuruluştan yapılan açıklamada, Türkiye'nin uzun vadeli yabancı para birimi cinsinden kredi notunun "B" olarak teyit edildiği, kredi notu görünümünün ise "negatif"ten "durağan"a çevrildiği bildirildi.
Açıklamada, görünümün "durağan"a revize edilmesinin kısa vadeli makrofinansal istikrar risklerini azaltan ve ödemeler dengesi baskılarını hafifleten daha geleneksel ve tutarlı bir politika bileşimine dönüşü yansıttığı vurgulandı.
S&P’den yapılan açıklamada da Türkiye'nin kredi notunun "B" olarak teyit edildiği, kredi notu görünümünün ise "politika değişikliği" nedeniyle "negatif"ten "durağan"a çevrildiği bildirildi.
YILIN SON FAİZ ORANI 21 ARALIK’TA AÇIKLANDI
PPK toplantısı sonrası yapılan duyuruda Merkez Bankası 2023 Aralık ayı için politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını 2,5 puan artırarak yüzde 40'dan yüzde 42,5 düzeyine yükseltilmesine karar verdi.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Para Politikası Kurulu'nun 2023 Aralık ayı faiz kararı sonrası gerçekleştirdiği açıklanan metinde "Para Politikası Kurulu (Kurul) politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının yüzde 40’tan yüzde 42,5 düzeyine yükseltilmesine karar vermiştir” denildi.
EKONOMİST MUHAMMET BAYRAM AL AİN TÜRKÇE İÇİN DEĞERLENDİRDİ
Ekonomist Muhammet Bayram, 2023’te yaşadığımız tüm gelişmeleri Al Ain Türkçe için değerlendirdi.
Türkiye’nin ekonomik anlamda 2023 yılını birkaç farklı şekilde değerlendirmek gerektiğini belirterek sözlerine başlayan Bayram, bakanlıklar nezdinde atılan adımları aktardı.
Muhammet Bayram
Gölcük depreminin ardından 1999 tarihinden önceki çalışanları emekli etmemeye yönelik hazırlanan kanunun kaldırılarak EYT sisteminin getirilmesini Çalışma Bakanlığı’nın en büyük adımlarından biri olarak gördüğünü belirten Bayram, “6 Şubat depremleri maalesef 100 yılın felaketi oldu. Ancak devletimiz 6 Şubat’a rağmen EYT’yi geçirdi. Çalışma Bakanlığı nezdindeki en önemli gelişme budur ve ek olarak taşeronlara kadro düzenlemesi, 3600 ek gösterge gibi düzenlemeler de çalışma hayatında yer buldu” dedi.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı nezdinde de ciddi adımlar atılarak yardımların artırıldığını ifade eden Bayram, “İşsizlik ödeneği, stajyer maaşları, hane destek tutarları artırıldı. Bunların yükselmesiyle beraber bunlardan faydalanma oranı da arttı. Aile ve Gençlik Fonu kuruldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Elde ettiğimiz gelirleri vatandaşlarımıza yansıtacağız” demişti. Karadeniz’de bulunan doğalgaz ve Gabar’da bulunan petrol ile beraber önümüzdeki günlerde çıkacak madenlerden elde edilen gelir bu fona aktarılacaktır. Gençlere faizsiz evlilik kredi verilmesi de önemlidir. Gençlere vergisiz telefon ve tablet getirilmesi de verilen vaatlerdendi ve gerçekleştirildi” ifadelerini kullandı.
“DIŞA BAĞIMLILIĞIMIZ AZALIYOR”
Enerji Bakanlığı’nın attığı adımlar ile Türkiye’nin enerjide önemli bir aşamaya geldiğini kaydeden Bayram, “Karadeniz’de bulunan doğal gaz için yapılan geminin üretilmesi, doğalgaz aramaları, Gabar’da bulunan petrol, Berat Albayrak döneminde atılan adımlar sayesindedir. 25 metreküplük doğalgaz hanelere ücretsiz dağıtıldı. Yenilenebilir enerji anlamında Türkiye önemli bir aşamaya geldi ve kapasitemiz giderek artıyor. Dışa bağımlılıkta yüzde 60’lar seviyesindeyiz. Bu daha önceden çok daha yüksekti. Enerjide dışa bağımlılığın azaltılması her zaman faydalı olacaktır. Rusya-Ukrayna krizinden sonra Avrupa enerji naklinde sıkıntılar yaşadı. Bütün bunları dikkate alınca Türkiye’nin enerji arz güvenliğinde ciddi adımlar attığını görüyoruz. Türkiye enerji koridoru üzerinde ve Tekirdağ’da bir enerji bölgesi oluşturmak için adım atıldı. Burada Rus doğalgazı biriktirilerek Avrupa ülkelerine sevkiyat sağlanacak. Türkiye enerji borsasında enerji fiyatlarına yön verir hale gelecek” diye konuştu.
“YTAK, TÜRKİYE’Yİ ATAĞA GEÇİRECEK
Bayram şunları kaydetti:
“Türkiye ekonomi modelinden vazgeçilmiş değil. Bu model yatırım, üretim, istihdam, ihracat odaklı. Pandemi sürecinde tencereler kaynasın diye düşük faiz politikası güdüldü. O zaman uygulanan faiz politikası doğruydu ama bankalar faiz karaborsası yapmaya başladı. Faiz karaborsasıyla beraber bankalar para satmamaya başladı. Bunun engellenmesi adına faiz artırılmaya başlandı. Sayın Mehmet Şimşek ve ekibi yönetime geldiğinde rasyonel zemine döndü. Uygulanan politikalar sayesinde şu an Türkiye’nin not görünümü iyileştirdi. Merkez Bankası’nda rezervler 142,5 milyar dolara yükseltildi. Piyasa normale dönmeye başladı ancak yüksek faiz politikası sürdürülemeyecek hale de gelmeye başladı. YTAK, ihracatçılarımıza verilmeye başlandı. İhracatçıya, yatırım ve üretim yapmak isteyene toplam 300 milyar liralık destek sağlanacak. Türkiye atağa geçecek diyebiliriz. Önümüzdeki günlerde dezenflasyonist süreç başlayacak. Mayıs ayı itibarıyla pik yapan enflasyonla birlikte dezenflasyon süreci başlayacak ve enflasyon yükü kalkmış olacak. Türkiye, yatırım yapılmaya en müsait ülkelerden birisi”
