Sırbistan'daki Müslümanlar... “Sancak bölgesi” hoşgörü ve birlikte yaşama modeli

Belgrad Havalimanı'ndan Sırbistan'ın güneybatısındaki Müslüman çoğunluğun yaşadığı Sancak bölgesine doğru yolculuğa çıktığınızda, uçsuz bucaksız yeşil tepelerin ve gün batımında bulutların büyüsü size eşlik edecek.

Yolun iki yanına yayılan çayırlar, yaylalar ve dağlar size kadim insanların hikayelerini anlatır, yerle gök arasında asılı duran o doğa harikası tabloya teslim olursunuz. 

İşte yeryüzünde cennetten bir köşeye kavuştunuz. Sırbistan ve Karadağ'ın iki eyaleti arasında yer alan, kimliğini de cami ve kiliselerle şekillendiren ve barış içinde bir arada yaşamanın mekânına hoş geldiniz. 

Sancak bölgesi, Sırbistan ve Karadağ arasında yer alan ve siyasi açıdan Sırbistan'a bağlı olan, çoğunluğu Müslüman (%87) olmak üzere 600.000 kişiyi bir araya getiren çok çeşitli bir nüfus yapısına sahip. Bu bölgedeki kişilere “Boşnaklar” adı veriliyor.  

Bölgenin başkenti Novi Pazar, 1461 yılında bölgenin Bosnalı valisi Osmanlı komutanı İsa Beg Isakoviç'in bölgede kent merkezi olarak yeni bir kasaba kurmaya karar vermesiyle resmen kuruldu. 

Mimarisi ve yüksek minareleri bakımından zengin olan Novi Pazar şehri, cami, hamam, çarşı, han ve konut kompleksiyle başlamış, zamanla Sancak'ın kültür merkezi haline gelmiştir. 

Sancak'ta 250 cami bulunurken, özellikle mevcut istikrar döneminde cami inşa etme süreci durmuyor. Yeni nesiller arasında kimlik sağlamlaştırma sürecini tamamlamak için okulların dışında bir dizi Kur'an ezberleme merkezini de içeriyor. 

1990 Sırbistan Anayasası, özellikle din özgürlüğünü öngören ve inanç özgürlüğünü ve dini ritüellerin yerine getirilmesini içeren 41. maddesinin birinci paragrafında dini hayatı düzenlerken, aynı maddenin ikinci paragrafında ise laik devlet anlayışı benimsiyor. Üçüncü paragraf, dini toplulukların dini okullar ve insani yardım kuruluşları düzenleme özgürlüğüne sahip olduğunu öngörüyor.   

TÜM HİKAYE 

Tarih, Sırbistan ve Karadağ'ın Sancak topraklarını eşit olarak bölüştüğü 1912-1913 Balkan Savaşı sırasında olsun, hikayenin tamamını anlatıyor. 1918'de Yugoslavya'nın kurulmasıyla bölge, o dönemde yeni devletin yeni idari bölümlerine entegre edildi. 

Ancak 2. Dünya Savaşı'ndan sonra ve 1980'de bölgeye istikrarsızlık özellikleri geri döndü; bu da Sancak ve onun kültürel kalbi Novi Pazar'ın onlarca yıldır coğrafya ve siyasetin yarattığı zorlu krizlerden sağ çıktığı anlamına geliyor. Birlikte, acı dolu bir geçmişten, yavaş yavaş şimdiki zaman için daha istikrarlı bir duruma doğru ilerlediler. 

Sancak'ta Müslüman çoğunluk yaşıyor. Ortodoks Hıristiyan çoğunluğun bulunduğu iki ülke arasında yer alması Sancak'ın coğrafi ve demografik gerçekliği, ancak bu durumMüslüman evlatlarının çoğunluğunun kimliğinin korunmasına engel olmadı. 

ENTEGRE BİR EĞİTİM SİSTEMİ 

Anaokulundan eğitimin en üst kademelerine kadar çocukların ve gençlerin zihinlerinden İslam tadında bir eğitim akıyor. Henüz altı yaşını doldurmamış bir çocuğun bu eğitim kurumlarında tevazu içinde oturup Kur'an okuması gibi sahneler sıradanlaştı. 

Eğitim piramidinin en tepesinde Novi Pazar şehrinde bulunan Uluslararası Üniversite bulunuyor. Sırbistan, Sancak ve Bosna'daki İslam şeyhliğinin merhum başkanı ve Başmüftü Şeyh Muammer Zukarlić tarafından 2002 yılında kurulan bu tesis, farklı kültür ve dinlere sahip tüm halkları bir araya getiren bir yüksek öğretim kurumu olmayı amaçlıyor. 

Aynı zamanda yapısı ve eğitim sistemi Batılı uluslararası üniversitelerden farklı olmayan ilk yüksek öğretim kurumlarından biri olarak kabul edilir. 1.500'den fazla erkek ve kız öğrenciyi ve topluluğa birden fazla uzmanlıktan mezun sağlayan bir dizi koleji içerir. 

Üniversite rektörü Al-Ain News'e, bu eğitim kurumunun yaklaşımında ılımlılığa dayandığını ve aşırıcılığı reddettiğini söyledi. Novi Pazar'daki Uluslararası Üniversite'nin, İslam şeyhliğine bağlı olmasına rağmen çok sayıda Hıristiyan öğrenciye ev sahipliği yaptığına dikkat çekti.   

DİNİ HOŞGÖRÜ 

Üniversiteden çok da uzakta olmayan, şehir merkezinde yer alan İslami İlimler Fakültesi, özellikle yüksek lisans eğitiminde İslam ve Arap dünyasından erkek ve kız öğrencilerin ilgisini çekiyor.   

Dekanı Dr. Anwar Omarovich'e göre fakülte, kuruluşundan bu yana, İslam dünyasının en iyi İslam üniversiteleriyle aynı seviyede bir eğitim binasında, birçok bilimsel ve kültürel faaliyetin yanı sıra, camilerde imam yetiştirmek ve bilim çevrelerini canlandırmak için çalışıyor. 

Sırbistan'daki İslam şeyhliği, İslam İlimleri Fakültesi'nin imamlarını ve mezunlarını, Boşnak gurbetçilerin yaşadığı Batı Avrupa ülkelerine imam olmaları, ders ve konferans vermeleri, dini ve kültürel faaliyetlere katılmaları için periyodik olarak gönderiyor. 

Eğitim kurumlarındaki bu niteliksel gelişmeye rağmen Sancak'ta gelişme ihtiyacı devam ediyor.

Sırbistan Başmüftüsü ve İslam şeyhliğinin başı Mevlüt Dodic, eğitim ve kültürün şeyhlik için en önemli stratejik noktalar arasında yer aldığını, zira bunların İslami kimliğin korunmasında en önemli temeller olduğunu söylüyor. 

Al-Ain News'e verdiği röportajda Sancak'ta eğitimin son yirmi yılda önemli ve dikkat çekici bir gelişmeye sahne olduğunu ekledi.   

Sancak'ta İslami eğitim iki bölüme ayrılmıştır: Birincisi, şu anda Müftü Mevlüt Dodiç'in başkanlığını yaptığı ve bu sektörün son yıllarda büyük gelişme ve büyümeye sahne olduğu Novi Pazar'da bulunan Sırbistan'daki İslami şeyhlik tarafından kurulup yönetiliyor.  

Bu eğitim kurumları, Arap dünyasındaki İslami okul ve enstitülere eşdeğer zengin müfredatlar sunuyor. 

Sancak'ta ikinci düzey eğitim, son on yılda dikkate değer bir gelişme gösteren okullarda İslami eğitime yönelik devlet eğitimi. 

Bu devlet okullarında şeyhliğin rolü, eğitim kurumlarına nitelikli öğretmenler sağlamanın yanı sıra izleme, denetleme ve danışma rolü olduğundan sınırlı. 

İSLAM ŞEYHLİĞİ...SANCAK'IN ANA ADRESİ 

Başmüftü'ye göre, bu çabalara ve bölgedeki eğitim sektörünün tanık olduğu gelişmeye rağmen, vatandaşların yaşam ve ekonomik standartlarının temsil ettiği bazı engellerle karşı karşıyalar.  

1993 yılında kurulan Novi Pazar'daki İslam şeyhliği, Sırbistan'daki Müslümanların ve çeşitli Müslüman etnik kökenlerin resmi şeyhliği. Sırp hükümeti tarafından tanınıyor ve ülke çapındaki 400'e yakın caminin denetimini de yapıyor. Şeyhlik, Sancak dışındaki bölgelerde din eğitimi de dahil olmak üzere tüm İslami faaliyetleri takip eder ve attıkları her adımda onlara talimat, tavsiye ve rehberlik sağlar.