Kur-enflasyon-ihracat dengesi nasıl sağlanacak? / Al Ain Türkçe Özel
Türkiye’de kur-enflasyon-ihracat denesi nasıl sağlanacak? Son dönemde piyasaların gündeminde bu soru var. Ekonomist Doç. Dr. Filiz Eryılmaz, Al Ain Türkçe’ye konunun detaylarını anlattı.
Ekonomide kur riski daha yüksek sesle konuşulmaya başlandı. İhracatçılar kurun yükseltilmesini istiyor, ekonomi yönetimi buna karşı çıkıyor.
Kur-enflasyon-ihracat dengesi son dönemde ekonomi gündeminin ana konuları arasında yer alıyor. Konuyu ALB Yatırım Başekonomisti ve Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Filiz Eryılmaz’la konuştuk.
Türkiye’de kur-enflasyon-ihracat arasında nasıl bir ilişki var? Bu konuda kim ne istiyor? Kurun enflasyonun üzerinde ya da altında artmasının etkileri neler?
Türkiye’de ekonomi yönetiminin amacı Türk lirasının reel olarak değerlenmesi... Bunun anlamı dövizin Türkiye’de enflasyon oranında ya da enflasyon oranının biraz altında değer kazanması... Bu strateji, dövizde güçlü artışların olmadığı bir süreci işaret ediyor.
Bu yöntemin artıları var. Özellikle enflasyonla mücadele açısından oldukça değerli. Enflasyonu düşürücü etki yapar. Zaten ekonomi yönetiminin amacı bu. Fakat bunun ihracatı azaltıcı, rekabet gücünü azaltıcı etkileri oluyor. Bu nedenle ihracatçı bunu istemiyor. Maliyetlerinin enflasyon kadar, hatta enflasyonun üstünde arttığını, ama buna karşılık gelirinin enflasyonun altında arttığını belirterek daha yüksek bir kur istiyor.
Kurun enflasyonun üzerinde arttığını düşünelim. Bu durum enflasyonla mücadeleye ket vurur. Çünkü Türkiye’de kur yüzde 10 yükseldiğinde bunun enflasyona yüzde 3 civarında bir yükseltme etkisi oluyor. Çünkü Türkiye’deki üretim maliyetlerinde kur önemli bir kalem. Enerji gibi başlıca maliyetler kura endeksli. O yüzde üretim maliyetine kurun önemli bir etkisi var. Dolayısıyla kurun yüksek olması enflasyonla mücadelede ciddi risk yaratır.
Ayrıca kurun yüksek olması TL varlıklara talebin azalması, dolara talebin artması anlamına gelir. Dolarizasyon ortaya çıkar. Kurun görece güçlü gitmesi Türkiye’nin CDS’sini de olumsuz etkileyebilir. Daha yüksek kur yabancı yatırım girişi için olumlu olsa da yatırımcı enflasyonun yüksekliğini risk olarak görür.
Özetle güçlü kur ihracatçı için olumlu ancak enflasyonla mücadelede büyük risk...
İhracatçılar ne düzeyde bir kur bekliyor ve bu beklenti karşılanır mı? Yıl sonu beklentilerini de göz önüne alırsak beklentiniz ne yönde olur?
İhracatçıların beklentileri kurun bu düzeyin oldukça üzerinde. Mesela tekstilcilerin 37-40 lira arası bir kur beklentisi var. Bir başka deyişle, ekonomi yönetiminin sene sonu için öngördüğü kuru yakın zamanda istiyorlar.
Ekonomi yönetimi bu talebe kapıları kapatmıştı. Bunun mümkün olmadığını dolaylı da olsa dile getirmişti.
Belki seçimden sonra ihracatçıları rahatlatmak için artış hızı bir miktar yükseltilebilir. Ama sene sonu 40 seviyesini aşacak bir adım beklemem. Çünkü ekonomi yönetimi bu sayfayı kapattı.