İklim değişikliği ve zihinsel sağlık: İnsan beyni üzerindeki potansiyel etkileri

İklim değişikliği, özellikle hava kirliliği gibi çevresel etkenler nedeniyle, insanın beyin fonksiyonları ve düşünme yetenekleri değiştirebilir.

Nature Climate Change dergisinde yayımlanan bir makalede, uluslararası bir araştırmacı ekibi, değişen çevrenin beynimizin işleyişini nasıl etkilediğini ve gelecekte iklim değişikliğinin beyin fonksiyonlarımızı nasıl etkileyebileceğini inceledi. 

İyana Üniversitesi'nden araştırmacılar, Cenevre, New York, Chicago, Washington, Stanford ve Exeter Üniversiteleri ile Berlin'deki Max Planck Enstitüsü'yle iş birliği içinde yürüttükleri çalışmada, iklim değişikliğinin neden olduğu çevresel değişikliklerin, beyin gelişimi ve fonksiyonunda nasıl değişikliklere yol açtığını inceledi. 

Araştırmacılar, özellikle aşırı hava olayları ve kirliliğin bilişsel yetenekler ile zihinsel sağlık üzerindeki olası etkilerinden endişe duyuyor. 

Makale, bu etkileri daha iyi anlamak ve ele almak amacıyla sinir bilimi ve çevresel çalışmaların kesişimini vurguluyor. 

Viyana Üniversitesi'nden baş araştırmacı Dr. Kimberly C. Doyle konuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada, "Uzun süredir çevresel faktörlerin beyinde değişikliklere neden olabileceğini biliyoruz, ancak şimdiye kadar iklim değişikliğinin, dünya genelindeki en büyük tehdidin, beynimiz üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğunu yeni yeni anlamaya başlıyoruz. Bu çağımızda beynimizin değişebileceğini görüyoruz." ifadelerini kullandı. 

Dr. Kimberly C. Doyle ayrıca,"Gittikçe sıklaşan aşırı hava olayları, hava kirliliği, doğaya ulaşım biçimimiz ve insanların iklim değişikliği nedeniyle yaşadığı stres ve kaygı gibi faktörler göz önüne alındığında, bu etkilerin tam anlaşılması önemlidir. Ancak bu anlayışa ulaştığımızda, bu değişiklikleri hafifletmek için somut adımlar atmaya başlayabiliriz” değerlendirmesinde bulundu. 

1940'lı yıllardan bu yana bilim insanları, fareler üzerinde yapılan çalışmalar aracılığıyla çeşitli çevresel faktörlerin beyin gelişimini ve plastisitesini önemli ölçüde değiştirebileceğini biliyorlardı. 

Bu etki aynı zamanda insanlarda da gözlemlendi, özellikle yoksulluk içinde büyüyen bireyler üzerinde yapılan araştırmalarda; bilişsel uyarı eksikliği, toksin maruziyeti, yetersiz beslenme ve çocukluk döneminde artan stres gibi sorunlar beyin sistemlerinde belirlendi. 

Yüksek sıcaklık ve aşırı ısı dalgaları, sıcaklık düzenlemesi ve vücut ısısını kontrol etme yeteneği üzerinde etkili olabilir. Aşırı sıcaklık, sıvı kaybına ve dehidratasyona neden olarak bilişsel fonksiyonları etkileyebilir.

Artan hava kirliliği, özellikle ince partikül madde (PM2.5) gibi zararlı maddelerin yüksek konsantrasyonları, solunum yolu hastalıklarının yanı sıra beyin sağlığını da olumsuz etkileyebilir. Bu, özellikle yaşlı bireyler ve çocuklar için risk oluşturabilir.

İklim değişikliği ile ilişkilendirilen doğal afetler (örneğin, sel, kasırga, kuraklık), yaşanan stres ve travma, bilişsel işlevlerde ve mental sağlıkta bozulmalara neden olabilir.  

Su kaynaklarının azalması ve tarım ürünlerinde değişiklikler, beslenme eksikliklerine ve dolayısıyla beyin sağlığına olumsuz etkiler yapabilir. 

İklim değişikliği, vahşi yaşamın davranışlarını ve göç alışkanlıklarını etkileyerek, insanların doğayla olan etkileşimini ve zihinsel sağlıklarını etkileyebilir.