2023’te savunmaya rekor bütçe: Tam 468.7 milyar TL
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, bugün TBMM Başkanlığı'na sunulacak 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi’nde savunma ve güvenliğe 468.7 milyar TL ayrıldığını duyurdu.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi Bilgilendirme Toplantısı’nda yaptığı açıklamada savunma ve güvenliğe 468.7 milyar TL’lik (bugünün kuruyla 25.2 milyar dolar) ödenek ayrılmasının öngörüldüğünü söyledi.Bu teklif kabul edilirse cumhuriyet tarihinin en yüksek savunma bütçesi olarak tarihe geçecek. Savunma ve güvenlik bütçesine 2019 yılında 20.6 milyar dolar, 2021 yılında ise 15.4 milyar dolar ayrılmıştı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, TBMM’ye bugün sunulacak 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi’yle ilgili şunları söyledi:
“2023 yılı bütçesi hazırlıkları Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın vizyon ve direktifleriyle Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı eşgüdümü, tüm bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşların katılarıyla tamamlanmıştır. 2023 Merkezi Yönetim Bütçe kanunu teklifi bugün itibariyle Cumhurbaşkanımız tarafından TBMM’ye sunulmaya hazırdır. Ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını diliyorum.
“İNSANIMIZIN İŞİNİ, AŞINI VE GELECEĞİNİ GÜVENCE ALTINA ALMAYA DEVAM EDECEĞİZ”
Vatandaşlarımızın ihtiyaçlarına odaklanan aynı zamanda bir atılım bütçesi olan 2023 bütçesi Türkiye yüzyılının bir kilometre taşı olacaktır. Yüzüncü yılın bütçesi yatırım, üretim, istihdam, ihracat ve büyüme odaklı bir yapıdadır. 2023 bütçe kanun teklifimizi vatandaşımızı küresel belirsizliklerden ve risklerden koruyacak, her kesimden insanımızı kollayacak şekilde adil ve sosyal bir anlayışla hazırladık. Teklifimiz toplumun tüm kesimlerine hitap eden, sahip çıkan programlar, destekler ve ödenekler barındırmaktadır. Emeğin, refahın, istikrarın ve oyun kurucu Türkiye’nin bütçesi olan bu teklifin Türkiye yüzyılının sıçrama zemini olacağına inancıyla; insanımızın işini, aşını ve geleceğini güvence altına almaya devam edeceğiz.
“İHRACATIMIZ YÜKSEK BİR PERFORMANS SERGİLEMİŞTİR”
2022 yılının ilk yarısı itibariyle güçlü istihdam artışımızın iş gücüne katılımdaki artışı aşmasıyla işsizlik oranı da azalmaya devam etmiştir. 2022 yılı genelinde ekonomideki canlılığın sürmesiyle yıl sonu itibariyle istihdamdaki yıllık artışın 1,9 milyona yaklaşarak işsizlik oranının yüzde 10,8’e gerilemesi 2023 yılında da bu oranın yüzde 10,4’e düşmesi hedeflenmektedir. Uygulamaya koyduğumuz politikalar neticesinde küresel iktisadi faaliyetin zayıfladığı bir dönemde ihracatımız da yüksek bir performans sergilemiştir.
2022 yılında yüksek büyüme sağlarken enerji hariç cari fazlamızda da artış kaydetmiş durumdayız. Enerji alanında ithal bağımlılığını azaltmaya yönelik attığımız adımların ve diplomatik girişimlerimizin cari dengeye olumlu yansımalarıyla da daha net bir şekilde görülebilecektir bu olumlu yansımalar.
“BÜTÇE AÇIĞININ GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILAYA ORANI YÜZDE 3,5 OLARAK ÖNGÖRÜLMEKTEDİR”
Merkezi yönetim bütçesi kapsamında 225 kamu idaresinin bütçesi bulunmaktadır. 2023 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi’nde bütçe giderlerinin 4 trilyon 470 milyar lira, bütçe gelirlerinin 3 trilyon 810 milyar lira olacağı öngörülmektedir. Bütçe açığının gayri safi yurtiçi hasılaya oranı ise yüzde 3,5 olarak öngörülmektedir.
“BÜTÇEDE EN BÜYÜK PAYI EĞİTİME AYIRIYORUZ”
2002 yılından beri eğitimi en öncelikli meselemiz olarak gördük ve 7,5 milyar lira olarak devraldığımız Milli Eğitim bütçesini 2023 yılında 435 milyar liraya yükseltmiş bulunuyoruz. Öğretmenlik Meslek Kanunu’nu yürürlüğe koyduk, böylece öğretmenlerin kariyer imkanlarını da genişlettik. Öğretmenlerimiz, uzman öğretmen olduklarında maaşlarında 2023 yılında yaklaşık 2.250 lira, başöğretmen olduklarında yaklaşık 4.500 lira artış olacaktır. Artan üniversite ve öğrenci sayısıyla birlikte üniversitelerimize ayırdığımız kaynağı da sürekli artırıyoruz. 2002 yılında 3,1 milyar lira olan yükseköğretim kurumları bütçelerini 43,3 kat artışla 2023 yılında 134,7 milyar liraya çıkarıyoruz. Yükseköğretimi de dâhil ettiğimizde eğitim bütçemizi 2023 yılında 649,8 milyar liraya yükseltiyoruz. Böylece merkezi yönetim bütçesinden yüzde 14,5 ile en büyük payı eğitime ayırıyoruz.
“EĞİTİMLE BİRLİKTE HÜKÜMETLERİMİZ DÖNEMİNDE EN FAZLA ÖNEM VERDİĞİMİZ KONULARIN BAŞINDA SAĞLIK GELMEKTEDİR”
Eğitimle birlikte hükümetlerimiz döneminde en fazla önem verdiğimiz konuların başında sağlık gelmektedir. Başta hekimlerimiz olmak üzere tüm sağlık personelimizin sabit ek ödemeleri merkezi yönetim bütçesine alındı ve taban ödeme adı altında yeni bir ödeme unsuru getirildi. Hekimlerimizin mali haklarının yanında emekli aylıkları da önemli oranda artırıldı. Uzman hekimlerimizin emekli aylıklarında 3 bin TL, diğer hekimlerimizin emekli aylıklarında 2.335 TL artış yapılmıştır.
Sağlıkta insan gücü sayısı 2002 yılında 257 bini Sağlık Bakanlığı bünyesinde olmak üzere toplam 379 bin iken, 2022 yılı eylül ayında 766 bini Sağlık Bakanlığı bünyesinde olmak üzere toplam 1 milyon 347 bine çıkmıştır. 2002 yılında toplam hekim sayımız 91.949 iken, 2022 yılı eylül ayında ülkemizde toplam hekim sayısı 184.452’ye yükselmiştir. Sağlık personeli kapasitemiz 2022 ve 2023 yıllarında da hızla artmaya devam edecektir.
“ÜLKEMİZİN SAHİP OLDUĞU REFAHI TOPLUMUN TÜM KATMANLARINA YAYMAYA KARARLIYIZ”
Bütçemizde, vatandaşlarımızın sağlık hizmetlerinden en iyi şekilde yararlanmalarını temin etmek için merkezi yönetim bütçesinden Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarına 291,5 milyar lira, yükseköğretim kurumları sağlık uygulama ve araştırma merkezlerine 15,5 milyar lira olmak üzere toplam 307 milyar lira kaynak ayrılmıştır. Sağlık Bakanlığı ve yükseköğretim kurumları döner sermayeleri ile Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan yapılacak sağlık harcamaları da dikkate alındığında sağlık alanına ilişkin ayrılan toplam kaynak 696,8 milyar liraya ulaşmaktadır. Sosyal devlet ilkesiyle ülkemizin sahip olduğu refahı toplumun tüm katmanlarına yaymaya kararlıyız.
2023 yılı bütçemizde sosyal harcamalar için ayırdığımız kaynak miktarını 2002 yılındaki 1,6 milyar seviyesinden 258,4 milyar liraya çıkardık. Bu tutar 2023 yılı bütçesinin yüzde 5,8’ine denk gelmektedir.
2023 yılında;
- Ödeme gücü olmayan vatandaşlarımızın sağlık primi giderlerini karşılamak amacıyla 52,6 milyar lira,
- 65 yaş üstü yaşlılarımız, bakıma ihtiyacı olan engelli vatandaşlarımız ve yakınlarına bağlanan aylıklar kapsamında 31,3 milyar lira,
- Engelli vatandaşlarımızın evde bakımına destek amacıyla 28,2 milyar lira,
- Sosyal konut finansmanının desteklenmesi amacıyla 10 milyar lira,
- Aile destek programı için 7,5 milyar lira,
- Ekonomik yoksunluk içinde olan çocuklarımızın aileleri yanında yetişmelerine imkân sağlayan sosyal ve ekonomik destek ödemeleri için 5 milyar lira,
- Yoksul ailelere elektrik tüketim desteği kapsamında 4,8 milyar lira,
- Engelli eğitim taşıma giderleri için 2,4 milyar lira,
- Koruyucu aile uygulaması kapsamında yaklaşık 713 milyon lira kaynak ayırdık.
“ENERJİ KULLANIMINDA HÜKÜMET OLARAK VATANDAŞIMIZIN YANINDAYIZ”
Avrupa başta olmak üzere, tüm dünya enerji arz güvenliği konusunda belirsizlik içinde. Biz ise Türkiye olarak kendi çözüm mekanizmamızı harekete geçirmiş durumdayız. Yerli ve milli imkanlarla Karadeniz’de keşfedilen doğalgazı 2023’ün ilk aylarında vatandaşlarımızın evlerinde kullanımına sunacağız. Enerji arz güvenliği çerçevesinde kaynak çeşitliliğine ve kapasite artırımına özel önem veriyoruz. Rusya Devlet Başkanı Putin ülkemizin doğalgaz üssü haline gelebileceği yönünde Türk Akım projesine desteğini açıklayarak ülkemizin enerji arzı konusunda kilit nokta olabileceğini de işaret etmiştir. Enerji kullanımında hükümet olarak vatandaşımızın yanındayız.
Vatandaşlarımızın daha ucuz elektrik ve doğalgaz kullanabilmeleri için doğal gazda yüzde 80 oranında, elektrikte ise birinci kademede yüzde 50 oranında sübvansiyon uygulanmaktadır. Enerji sübvansiyonlarının 2023 yılı bütçesine yükü 600 milyar lira seviyesindedir.
Asgari ücretin vergi dışı tutulması neticesinde de 300 milyar lira tutarında vergiden vazgeçilmiştir. Sosyal devlet ilkesi gereği toplum kesimlerine 2023 yılı bütçemizde sağladığımız refah katkısı yaklaşık 1 trilyon 200 milyar liraya ulaşmaktadır. Bu tutar bütçenin yaklaşık yüzde 27’sine tekabül etmektedir. Refahı toplumun tüm kesimlerine yayma hedefiyle, daha müreffeh bir toplum için milletimizin yanında olmaya devam edeceğiz.
“TARIMA 142,9 MİLYAR LİRA KAYNAK AYIRDIK”
Gıda güvenliği ve tarımsal kalkınma, milli güvenlik meselesi olarak gördüğümüz ve üzerine özellikle eğildiğimiz konuların başında geliyor. 2023 yılında bütçemizden tarıma 142,9 milyar lira kaynak ayırdık.
Bu kapsamda;
-Tarımsal destek programları için 54 milyar lira,
-Tarım sektörü yatırım ödenekleri için 40,4 milyar lira,
-Tarımsal kredi sübvansiyonu, müdahale alımları, tarımsal KİT’lerin finansmanı ve ihracat destekleri için 48,5 milyar lira kaynak ayırıyoruz.
-OECD 2022 yılı Tarım Politikası İzleme ve Değerlendirme Raporu’na göre ülkemizin tarıma ayırdığı toplam kaynağın GSYH’ye oranı 2021 yılı için yüzde 1,15 olarak belirtilmektedir. OECD ülkeleri ortalaması ise 0,61 düzeyindedir.
-Son iki yıl içinde önemli ölçüde artırdığımız reel sektör desteklerine 2023 yılında da devam ederek ‘yatırım, üretim, istihdam ve ihracat’ odağımızla özel sektörle omuz omuza büyüme stratejimizi sürdürüyoruz.
Reel kesim destekleri için bütçemizden 145,4 milyar lira olarak ayırdığımız ödenek bunun göstergesidir. Bu kapsamda;
-Sosyal Güvenlik Kurumu işveren prim ödemeleri için 68,1 milyar lira,
-Tarımsal krediler sübvansiyon desteği olarak 21,6 milyar lira,
-Halk Bankası esnaf kredileri sübvansiyon desteği için 11 milyar lira,
-İhracat destekleri kapsamında 10,3 milyar lira,
-Eximbank sermaye artırımı için 6,8 milyar lira,
-Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız aracılığıyla kullandırılmak üzere teşvik ödemeleri kapsamında 6 milyar lira kaynak ayırdık.
Savunma Sanayii Destekleme Fonu için ayrılan kaynak da dâhil edildiğinde savunma ve güvenlik sektörü için 2023 yılında 468,7 milyar TL ödenek öngörülmüştür. Büyükşehir ve diğer belediyelerimiz ile il özel idarelerimize ayırdığımız toplam kaynağı yüzde 49,1 artırarak 401,1 milyar lira seviyesine yükseltiyoruz. 2002 yılında bu kaynağın bütçe içerisindeki payı yüzde 4 iken bu oran 2023 yılında yüzde 9 olmuştur.
Önemli miktarda ödenek tahsis edilen başlıca bütçe programları ve artış oranları şu şekildedir:
Enerji Arz Güvenliği, Verimliliği ve Enerji Piyasası’ programı kapsamında ayırdığımız kaynağı, bir önceki yıla göre yüzde 154,9 artırarak 406 milyar 535 milyon liraya çıkardık. ‘İstihdam’ programı ödeneğini yüzde 63,7 artırarak 100 milyar 403 milyon lira seviyesine yükselttik. ‘Kadının güçlenmesi’ programına ayırdığımız kaynağı bir önceki yıla göre yüzde 53,2 artırarak 2 milyarın üzerine çıkardık.
‘Çocukların Korunması ve Gelişimlerinin Sağlanması’ programına ayırdığımız kaynağı yüzde 45,4 oranında artırarak 10 milyar 985 milyon lira seviyesine getirdik. ‘Tüketicinin Korunması, Ürün ve Hizmetlerin Güvenliği’ programı ödeneğini ise yüzde 40 oranında artırarak 7 milyar 454 milyon liraya yükselttik.
‘Hukuk ve Adalet’ programı ödeneğini yüzde 65,1 artırarak 79 milyar 436 milyon lira seviyesine çıkardık. Çevrenin korunmasına ve sürdürülebilir şekilde yönetilmesini sağlanmasına önem veriyoruz.
Bu amaçla;
‘Toprak ve Su Kaynaklarının Kullanımı ve Yönetimi’ programı ödeneklerini bir önceki yıla göre yüzde 47 oranında artırarak 47 milyar 870 milyon liraya,
-Sürdürülebilir Çevre ve İklim Değişikliği” programı ödeneklerini bir önceki yıla göre yüzde 112 oranında artırarak 6 milyar 244 milyon liraya,
- ‘Ormanların ve Doğanın Korunması’ programı ödeneklerini bir önceki yıla göre yüzde 76 artırarak 10 milyar 210 milyon liraya yükselttik.
Vatandaş odaklı bir icraat bütçesi olarak hazırladığımız 2023 yılı bütçemizi, ülkemizin kalkınma hedeflerine ulaşma ve vatandaşlarımızın refahını artırma yönündeki çalışmalarımızın bir halkası olarak yüce meclisimizin takdirlerine sunacağız. 2023 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi’nin ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını diliyorum.”
