Enflasyonda yükseliş devam ediyor, yıllık hedef zora girdi
Şubat ayı enflasyon rakamları dün açıklanmıştı. Dünya yazarı Naki Bakır, enflasyon rakamlarının analizini yaptı. Yıllık hedefin zora girdiğini söyledi.
Dünya Gazetesi yazarı Naki Bakır, dün açıklanan şubat ayı enflasyon rakamlarını yorumladı. Enflasyondaki yükselişe dikkat çeken Bakır, yıllık yüzde 36 hedefinin zora girdiğini belirtti.
Naki Bakır’ın yazısı şöyle;
Enflasyonda yükseliş devam ediyor, yıllık hedef zora girdi
TÜİK’e göre tüketici fiyatları şubatta yüzde 4,53 arttı, yılın ilk iki ayındaki fiyat artışı yüzde 11,54’e, son bir yıldaki yüzde 67,07’ye ulaştı.
Tüketici enflasyonu şubat ayında yüzde 4,53’le beklentilerin üzerinde geldi, yıllık enflasyon yükselişini sürdürerek yüzde 67’yi aştı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre tüketici fiyatlarında (TÜFE) şubat ayındaki artışla bu yılın ilk iki ayındaki kümülatif artış yüzde 11,54’e ulaştı. Şubattaki aylık TÜFE artışı geçen yılın aynı ayındaki yüzde 3,15’lik oranın üstünde gerçekleştiği için yıllık bazda enflasyon yükselmeye devam etti. Ocak sonu itibarıyla yüzde 64,86 olan yıllık enflasyon, şubat sonunda yüzde 67,07’ye ulaştı.
Yıllık enflasyon Ekim 2022’de yüzde 85,51’le zirveye ulaştıktan sonra düşüşe geçmiş, 8 aylık düşüş süreci sonunda Haziran 2023 sonu itibarıyla yüzde 38,21’e kadar inmiş, ancak Temmuz 2023’le birlikte yeniden yükseliş süreci başlamıştı. Kesintisiz yükseliş yaşadığı son 8 ayda yıllık enflasyonda 28,86 puanlık artış meydana geldi. On iki aylık ortalamalara göre TÜFE bazında enflasyon da yükselişini sürdürerek ocak sonundaki yüzde 54,72’lik düzeyinden şubat sonunda yüzde 55,91’e yükseldi.
Şubatta en yüksek artış eğitimde
Şubat ayında tüketici fiyat endeksi kapsamındaki ana harcama gruplar içinde en yüksek artış eğitimde yaşandı.
Okullarda ikinci yarıyılın başladığı şubat ayında eğitimde fiyat artışı yüzde 12,76 olurken, bu grubun endeksteki ağırlığının düşük olması dolayısıyla aylık enflasyona etkisi 0,22 puanda kaldı. Genel olarak tüketici enflasyonuna en büyük etkiyi yapan gıda fiyat artışı da şubatta yüzde 8,25’le yüksek seyrini korudu.
Endekste yüzde 24,98’lik bir ağırlığa sahip olması nedeniyle şubatta da enflasyona en büyük katkıyı gıda yaptı. Aylık enflasyonun yüzde 2,03’le yarıya yakını gıdadan kaynaklandı.
Aylık artışta bu grupları yüzde 5,43’le lokanta ve oteller, yüzde 4,31’le haberleşme, yüzde 3,64’le sağlık, yüzde 3,52 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 3,41’le konut, yüzde 3,19’la eğlence ve kültür, yüzde 3,01’le ev eşyası, yüzde 2,85’le ulaştırma, yüzde 0,49’la alkollü içecekler ve tütün, yüzde 0,20 ile giyim ve ayakkabı izledi.
En yüksek yıllık artış lokanta ve otellerde
Son bir yılda en yüksek fiyat artışı ise yüzde 94,78’le lokanta ve oteller harcama grubunda yaşandı, yıllık enflasyonun yüzde 7,63’lük bölümü bu gruptan geldi. Yıllık fiyat artışında bu grubu yüzde 91,84’le eğitim, yüzde 81,25’le sağlık, yüzde 77,98’le ulaştırma izledi. Yıllık enflasyona eğitimin katkısı 1,53 puan, sağlığın 3,11 puan olurken, ulaştırma ise endeksteki ağırlığının yüksekliği nedeniyle 11,82 puan katkı yaptı.
Yıllıkta en büyük katkı gıdadan
Enflasyona en büyük etkiyi yapan gıda harcama grubunda son bir yıldaki fiyat artışı yüzde 71,12’ye ulaştı.
Yıllık enflasyonun yüzde 18,50’le en büyük bölümü gıdadan kaynaklandı. Yıllık fiyat artışları diğer harcama gruplarından eğlence ve kültürde yüzde 65,44, alkollü içecekler ve tütünde yüzde 63,09, ev eşyasında yüzde 62,92, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 61,86, haberleşmede yüzde 51,89, konutta yüzde 49,07, giyim ve ayakkabıda yüzde 43,44 oldu.
Yıllık enflasyona gıda ile ulaştırmadan sonra en büyük katkıyı yapan harcama grubu 7,76 puanla konut oldu. Yıllık enflasyon; mevsimlik ürünler hariç TÜFE’de yüzde 68,33, işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE yüzde 70,31 düzeyinde gerçekleşti.
Enflasyonda temel eğilimi gösteren “enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ve tütün ile altın hariç TÜFE’deki artış (çekirdek enflasyon) ise yüzde 72,89 oldu. Yıllık artış, işlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün hariç TÜFE’de yüzde 64,90, alkollü içecekler ve tütün hariç TÜFE’de yüzde 67,22, yönetilen-yönlendirilen fiyatlar hariç TÜFE’de yüzde 72,60 olarak ölçüldü.
ÜFE’de yıllık artış yüzde 47,3
Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ise şubat ayında önceki aya göre yüzde 3,74, ocak-şubat döneminde yüzde 8,03, son bir yılda yüzde 47,29 artış gösterdi, endekste on iki aylık ortalamalara göre artış yüzde 45,71 oldu.
Yİ-ÜFE kapsamında sanayinin dört sektöründe aylık bazda fiyatlar, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 4,29, imalatta yüzde 4,56 ve su temininde yüzde 0,81 artarken, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 4,96 geriledi. Aylık bazda, ana sanayi gruplarından ara mallarında yüzde 3,93, dayanıklı tüketim mallarında yüzde 5,07 artış, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 5,41, enerjide yüzde 0,02 ve sermaye mallarında yüzde 3,23 artış yaşandı.
Yıllık bazda ise madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 68,10, imalatta yüzde 56,71 ve su temininde yüzde 66,20 artış yaşanırken, fiyatlar elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 30,68 geriledi. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara mallarında yüzde 51,47, dayanıklı tüketim malların da yüzde 61,51, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 64,34, enerjide yüzde 0,45 ve sermaye mallarında yüzde 64,70 artış olarak gerçekleşti.
Şubatın zam şampiyonu orta öğretim giderleri
Şubat ayının zam şampiyonu, bir ayda yüzde 21,78’lik artışla orta öğretim giderleri oldu. Bunu yüzde 16,99 artışla tereyağı, yüzde 16,14’le sebze, yüzde 14,81’le kuzu eti, yüzde 11,57 ile peynir izledi. Daha sonra yüzde 10,99 oranındaki aylık artışla taze süt, yüzde 10,57 artışla alkolsüz içecekler ve konsantre içecekler, yüzde 10,32 ile taze meyveler, yüzde 9,5’le un ve diğer tahıllar yüzde 9,1’le makarna geldi. Şubatta fiyatı en fazla düşen ise yüzde 14,8’le havayolu uçuş ücreti oldu.
Ayrıca yumurta fiyatları yüzde 6,64, karayolu şehirler arası yolcu bilet fiyatı yüzde 6,25, halı ve diğer yer döşemeleri yüzde 1,64, ev ile ilgili temizlik malzemeleri ve erkek giyimi yüzde 0,7, kadın giyimi fiyatları yüzde 0,65 düşüş kaydetti. Aylık bazda fiyatı en az artanlar da yüzde 0,81’le şeker, yüzde 1,29’la katı yakıtlar ve yüzde 1,75’le çay ve diğer demlendirilen içecekler oldu.
