Chatham House: COP28 çok önemli bir konferans ve dünya için çok değerli bir fırsat

Ünlü İngiliz düşünce kuruluşu Chatham House, son raporunda COP28'in dünya için belirleyici bir fırsat temsil ettiğini ve birçok nedenden dolayı önem taşıdığını belirtti.

Chatham House aynı zamanda Kraliyet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü olarak da bilinir. Merkezi Londra, İngiltere'de bulunan ve yüz yıldan fazla bir süredir hükümetlere ve toplumlara yardım etmek için küresel bir analiz, diyalog ve etkili fikir kaynağı olan bir düşünce kuruluşu. 

Raporda, BM İklim Değişikliği Konferansı'nın (COP28) dünyayı daha sürdürülebilir bir yola sokmak için kritik bir fırsatı temsil ettiği belirtiliyor.  

BM Küresel Değerlendirme Raporu, tarihi Paris Anlaşması'nın hedeflerine ulaşmak için daha fazlasının yapılması gerektiğini gösterdi. 

Raporda ayrıca tüm dünyanın müzakerelerin sonucunu beklediği ana konuların ele alınacağı Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansının (COP28) önemine de dikkat çekildi. 

KÜRESEL DEĞERLENDİRME 

Raporda, COP28'in, dünyanın Paris Anlaşması'nın hedeflerine ve amacına ulaşma yolunda kaydettiği ilerlemeyi değerlendiren ana mekanizma olan İlk küresel değerlendirme sürecinin (GST) sonunu temsil ettiğinden önemli olduğu belirtildi. 

Küresel değerlendirme süreci, hükümetlere iklim değişikliği konusunda uluslararası eylemi, desteği ve iş birliğini nasıl güçlendirebilecekleri konusunda rehberlik sağlayacak. 

Rapor, COP28 için en büyük umudun hükümetlerin iklim eylemini hızlandıracak bir yol haritası oluşturması olduğunu belirtti. Dünyanın anlaşmanın hedeflerine ulaşma konusunda doğru yolda olmadığı herkes tarafından açıkça görüldü. 

Değerlendirme süreci her beş yılda bir gerçekleşiyor ve ilk aşaması 2021'deki COP26'da başladı ve üçüncü aşaması COP28'de sona erecek. 

Bu “siyasi” aşamada hükümetler, küresel değerlendirmenin teknik aşamasının sonuçlarını ve bu sonuçların iklim eylemini ilerletme açısından ne anlama geldiğini tartışıp değerlendiriyor. 

KAYIP, HASAR VE UYUM 

Dubai'deki müzakerecilerin karşılaştığı diğer kritik görevler arasında Kayıp ve Hasar Fonu'nun işletilmesi, uyum ve dayanıklılık oluşturmanın yanı sıra Paris Uyum Anlaşması'nın (GGA) küresel hedefi için bir çerçeve üzerinde anlaşmaya varılması yer alıyor. 

BM İklim Değişikliği Konferansı COP27'de taraflar Kayıp ve Hasar Fonu'nu kurmaya karar verdiklerinde kritik sorular yanıtsız kaldı: Odak noktası ne kadar dar veya geniş olmalı? Hangi ülkeler destek almaya uygun olmalıdır? Para nereden gelmeli? 

Bunlar ve diğer konular, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin temsilcilerinden oluşan ve Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP28) öncesinde hükümetlere tavsiyelerde bulunmakla görevli bir geçiş komitesi tarafından değerlendiriliyor. 

COP28'de hükümetlerin Paris Anlaşması'nın uyum konusundaki küresel hedefine ulaşmak için bir çerçeve benimsemesi planlanıyor. 

Küresel İklim Değişikliği İttifakı, ülkelerin uyum kapasitesini artırma, dayanıklılığı artırma ve iklim değişikliğine karşı kırılganlığı azaltma çabalarına odaklanmayı amaçlıyor. Ancak Paris Anlaşması'nda hedefin net bir tanımını sunmadı ve o tarihten bu yana hedefin belirlenmesi konusunda çok az ilerleme kaydedildi. 

ENERJİ GEÇİŞİ VE FOSİL YAKITLAR 

Rapora göre, Dubai'de devam eden müzakerelerde önemli ölçüde dikkat çekmesi muhtemel diğer konular arasında enerji dönüşümü ve fosil yakıtların imhası yer alıyor. 

Fosil yakıtların aşamalı olarak durdurulması konusunun özel bir müzakere yolu olmasa da, küresel bir değerlendirme, nihai bir metin ve bir “etki azaltma eylem programı” gibi bir dizi çalışma yoluna entegre edilebilir. 

Fosil yakıtların kademeli olarak kullanımdan kaldırılması, yenilenebilir enerjinin yaygınlaştırılması ve enerji verimliliğinin artırılması hedeflerini de içeren daha geniş bir enerji paketinin parçası olarak da tartışılacak. 

GIDA SİSTEMLERİ 

Gıda ve Tarım Sistemleri COP28'den önce diplomatik ilgiyi üzerine çeken alanlardan biri gıda ve tarım sistemleri oldu. 

Konferansın başkanlığı ve Birleşmiş Milletler'e bağlı Gıda ve Tarım Sistemleri Koordinasyon Merkezi, Temmuz ayında COP28 için bir Gıda ve Tarım Sistemleri Gündemi açıkladı. 

Bu gündem, ülkeleri ulusal gıda ve tarım politikalarını ulusal katkıları ve ulusal uyum planları ile uyumlu hale getirmeye çağırıyor. Ayrıca biyolojik çeşitlilik için ulusal stratejiler ve eylem planlarına karbonu gıda sistemlerinden çıkarma hedefleri eklemelerini öneriyor. 

COP28 Başkanlığı, gıda ve tarım sistemlerine finansman ve teknoloji taahhüdünde bulunmaları için kamusal ve özel sektör paydaşlarını davet etti ve gıda sistemlerinin insan kaynaklı sera gazlarının üçte birini oluşturan emisyonlara katkıda bulunduğuna dikkat çekti. 

COP28 Başkanlığı, kamu ve özel sektördeki paydaşları gıda sistemi ve tarımsal dönüşüm için finansman ve teknoloji taahhüt etmeye çağırdı. Gıda sistemlerinin insan kaynaklı sera gazı emisyonlarının üçte birine katkıda bulunduğunu vurguladı. 

Konferans teknolojik çözümlere odaklanacak. BAE ve ABD, İklim için Tarımsal Yenilik Misyonunu (AIM4C) geliştirmek için işbirliği yapıyor. 

FİNANS 

İklim finansmanına ilişkin tartışma ve müzakerelerin COP28'de ilgi odağı olması muhtemel. 

Gelişmekte olan ülkelerin emisyonları azaltmalarına, iklim değişikliğine uyum sağlamalarına ve kayıp ve zararları gidermelerine yardımcı olmak için teknoloji aktarımı ve kapasite geliştirmenin yanı sıra finansal kaynaklara da ihtiyaçları var. 

Bu nedenle, iklim finansmanının sağlanması ve harekete geçirilmesi, müzakerelerdeki birçok ülke için temel bir öncelik. 

2009'da gelişmiş ülkeler, kamu ve özel kaynakların birleşiminden 2020'den itibaren yıllık 100 milyar doları harekete geçirme sözü verdi, ancak bu henüz gerçekleştirilemedi. 

Belki de hedefin zamanında gerçekleştirilememesi, genel olarak müzakereleri olumsuz etkiledi, çünkü süreç büyük ölçüde hükümetlerin diğerlerine olan taahhütlerine güvenme yeteneğine dayanıyor. 

COP28, bu eksiğin kapatılmasına yardımcı olacak ve hükümetler 100 milyar dolarlık taahhüdün yerine geçecek yeni bir iklim finansman hedefi üzerinde müzakerelerine devam edecekler. 

Anlaşmaya varılması için son tarih 2024 yılıdır, ancak Dubai'de beklenen büyük ilerleme, gelecek yıl yapılacak Taraflar Konferansının temellerinin atılması açısından hayati önem taşıyor.