29 Ekim 1923’e ait Cumhuriyet ilan belgesi İlber Ortaylı’dan geldi

Cumhuriyet’in 102’nci yılı kutlamaları kapsamında İlber Ortaylı, Devlet Arşivleri’nde korunan 29 Ekim 1923 tarihli Cumhuriyet ilan belgesini kamuoyuyla paylaştı.

Cumhuriyet’in 102’nci kuruluş yıl dönümünde tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı, 29 Ekim 1923 tarihli Cumhuriyet’in ilan edildiğini gösteren orijinal Osmanlıca belgeyi sosyal medya hesabından paylaştı. Belgede, Türkiye Devleti’nin yönetim şeklinin Cumhuriyet olduğuna dair ifade dikkat çekti.

Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı’nda korunan tarihi belge, Cumhuriyet’in ilan edildiği gün olan 29 Ekim 1923’e ait resmî kayıtlardan biri olarak özenle muhafaza ediliyor. Ortaylı, paylaşımında “Türkiye Devleti’nin şekl-i hükümeti Cumhuriyettir” cümlesine vurgu yaptı.

Cumhuriyet, 29 Ekim 1923 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 43’üncü oturumunda kabul edilen Anayasa değişikliğiyle ilan edildi. “Büyük Millet Meclisi Kanun-ı Esâsî Encümeni” tarafından hazırlanan düzenleme, 1921 Anayasası’nda altı maddelik bir değişikliği içeriyordu.

Tasarının ilk maddesinde Türkiye’nin yönetim şeklinin Cumhuriyet, devletin dininin İslam, resmî dilinin ise Türkçe olduğu belirtilmişti. Diğer maddelerde Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık ve hükümetin işleyişine dair düzenlemeler yer almıştı.

Cumhuriyet'imizin ilân belgesi, 29 Ekim 1923.
"Hâkimiyet, bilâ kayd ü şart milletindir. İdare usulü halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına müsteniddir. Türkiye Devleti’nin şekl-i hükümeti Cumhuriyettir." pic.twitter.com/H0SRg72Pfa

— İlber Ortaylı (@ILBERORTAYLIGSU) October 28, 2025