Türkiye’de depremler volkanik faaliyetlere sebep olabilir mi?
Prof. Ahmet Ercan’ın Tendürek Dağı’nın, depremli patlatma yapabilecek en diri yanardağ olduğuna ilişkin açıklaması, akıllara Türkiye’deki volkanları getirdi. Peki ülke genelinde kaç volkan var, en son volkan patlaması ne zaman oldu?
Prof. Dr. Ahmet Ercan, Tendürek Dağı'nın, Türkiye'de depremli patlamalar yapabilecek en diri yanardağ olduğunu ifade etmiş, bu nedenle Tendürek Dağı çevresinde jeofizik dinleme ağının ivedi bir şekilde kurulması gerektiğini vurgulamıştı. Ercan açıklamasında, "Ağrı, Van-Çaldıran sınırındaki Tendürek Yanardağı 250 bin yıldır gelişmektedir.1597, 1657, 1855 son patlamalarıdır. Günümüzde gaz ile buhar çıkışlarını sürdürmektedir. Tendürek, Türkiye’de depremli patlatma yapabilecek en diri yanardağdır. Jeofizik dinleme ağı ivedi kurulmalıdır" ifadesini kullanmıştı.
O açıklamanın yankıları sürerken, Türkiye’de kaç volkan olduğu araştırılmaya başlandı.
Dünya genelinde yaklaşık 1400 adet aktif volkan bulunuyor. Bunlar, son 10 bin yılda püskürdükleri için "aktif" olarak kabul ediliyor. Bu uzun bir süre gibi görünebilir ancak jeolojik olarak yakın bir geçmiş. Türkiye, aktif olduğu düşünülen volkanların 10 tanesine ev sahipliği yapıyor. Bunlar, Acıgöl-Nevşehir, Ağrı Dağı, Erciyes Dağı, Göllü Dağı, Hasan Dağı, Karaca Dağ, Karapınar volkanik alanı, Kula, Nemrut Dağı, Tendürek Dağı olarak sıralanıyor.
Türkiye'de bulunan volkanik dağlar bulundukları yerlere göre farklı özellikler gösteriyor. Bu dağların özellikleri hakkında ise şu bilgilerden bahsetmek mümkün: Bu volkanik dağların tamamı sönmüş volkanik dağlardır. En fazla İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesinde bulunurlar. Volkanik dağların yoğun olduğu yerler maden bakımından da zengin yerlerdir. Tüf bulutu oluşumundan dolayı bu dağların çevresindeki topraklar da son derece zengin topraklardır. Volkanik dağlar aynı zamanda bir hat boyunca sıralanmışlardır. Bu nedeni de fay hatları ile paralellik gösteriyor olmasıdır. Uludağ kış tatilinde çok bilinen bir yer olmasının yanında bir sönmüş volkanik dağdır. Derinlik volkanizması olarak bilinir. Ege Bölgesi'nde bulunan Volkanik Kula Dağı, Türkiye'nin en genç volkanik arazisidir. Aynı zamanda burası jeopark alanıdır.
Tendürek ve Ağrı Dağı 1840 ve 1855 yıllarında Türkiye’de patlayan son volkanik dağlar oldu. 1840 yılında kayıtlara geçen bir olay ise volkanik patlamaların depremle ilişkisinin olup olamayacağını akıllara getirdi.
2 Temmuz 1840 günü merkez üssü Ağrı olan 7.4 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiş ve sonrasında yaşanan olaylar tarihi kayıtlara ‘patlama’ ifadeleri kullanılarak kaydedilmişti. 10 bin kişinin hayatını kaybettiği depremin ardından felaketler peş peşe geldi. Önce bazı noktalarda toprak kayması yaşandı, sonra tamamen yok olacak Ahura Köyü (bugünlerde Yenidoğan Köyü) yakınlarında patlamalar oldu. Depremin merkez üssü Ağrı Doğubayazıt ile ilgili dikkat çeken detay ise hem Ağrı hem de Tendürek Yanardağlarının arasında kalan bir noktada bulunmasıydı. Sınırları içinde 2 yanardağ olan Ağrı ili ise 1840 (Ağrı Dağı), 1855 (Tendürek Dağı) yıllarında Türkiye’nin son volkanik patlamalarının da yaşandığı yer oldu.
