TÜİK 2024 il bazında GSYH verilerini açıkladı! İşte Türkiye'nin en fakir illeri
TÜİK’in açıkladığı 2024 il bazında GSYH verilerine göre İstanbul, hem toplam ekonomik büyüklükte hem de kişi başına gelirde açık ara zirveye çıkarken, listenin sonunda Şanlıurfa, Ağrı ve Van yer aldı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan 2024 yılı il bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verileri, Türkiye’nin en zengin ve en yoksul illeri arasındaki makasın ne kadar açıldığını net biçimde gösterdi. Cari fiyatlarla hesaplanan milli gelir istatistiklerine göre, Türkiye ekonomisinin ağırlığı yine büyük ölçüde İstanbul, Ankara ve İzmir üçgeninde toplandı. Listenin son sıralarında ise Bayburt, Ardahan ve Gümüşhane gibi ekonomik faaliyetin görece sınırlı olduğu iller yer aldı.
TÜİK’in açıkladığı verilere göre İstanbul, 2024 yılında 13 trilyon 10 milyar 693 milyon TL’lik dev bir ekonomik büyüklüğe ulaşarak, toplam GSYH’nin yüzde 29,2’sini tek başına üretti. Böylece megakent, Türkiye ekonomisindeki belirleyici konumunu 2024 yılında da sürdürdü. Başkent Ankara, 4 trilyon 672 milyar TL ile yüzde 10,5’lik pay alırken, İzmir ise 2 trilyon 562 milyar TL’lik GSYH ve yüzde 5,7’lik payla üçüncü sırada konumlandı. Listenin en altında ise GSYH büyüklüğü en düşük olan Bayburt, Ardahan ve Gümüşhane yer aldı.
Ekonominin Yarısından Fazlası Sadece Beş İlde Toplanıyor
Veriler, Türkiye ekonomisindeki bölgesel dengesizliği çarpıcı biçimde rakamlara yansıtıyor. GSYH’den en yüksek payı alan ilk beş il, 2024 yılında ülkenin toplam üretiminin yüzde 53’ünü, yani yarısından fazlasını tek başına karşıladı. Bu tablo, ekonomik faaliyetlerin belirli merkezlerde yoğunlaştığını, pek çok ilin ise toplam üretimden görece düşük pay aldığını gösteren somut bir işaret olarak öne çıktı.
Zirvede İstanbul, Sonda Şanlıurfa
Vatandaşın cebine giren ortalama parayı gösteren “Kişi Başına GSYH” verileri de iller arasındaki farkın derinliğini ortaya koydu. 2024 yılında İstanbul, kişi başına 802 bin 669 TL gelirle Türkiye’nin en zengin ili oldu. Sanayi üretimiyle öne çıkan Kocaeli, kişi başına 788 bin 873 TL ile ikinci sırada yer alırken, Ankara ise 788 bin 859 TL’lik kişi başına gelirle üçüncü sıraya yerleşti. Böylece İstanbul, Kocaeli ve Ankara, kişi başına düşen gelirin en yüksek olduğu üç il olarak öne çıktı.
Listenin son sıralarında ise tablo tersine dönüyor. Kişi başına gelirin en düşük olduğu il, 188 bin 144 TL ile Şanlıurfa oldu. Onu 194 bin 660 TL ile Ağrı ve 203 bin 49 TL ile Van izledi. Böylece, kişi başına gelir sıralamasında Van, Ağrı ve Şanlıurfa son üç sırayı paylaştı. İstanbul’daki bir vatandaşın ortalama geliri, Şanlıurfa’daki bir vatandaşın gelirinin dört katından fazla seviyede gerçekleşerek, bölgeler arası gelir farkının boyutunu gözler önüne serdi.
Sektörel kırılıma bakıldığında İstanbul, tarım ve diğer hizmetler dışındaki tüm faaliyetlerde liderliğini korudu. Bilgi ve iletişim faaliyetlerinin yüzde 64’ü, finans ve sigorta sektörünün ise yüzde 59,3’ü İstanbul’da gerçekleşti. Böylece kent, hem finansın hem de teknoloji ve iletişim sektörlerinin merkezi olma konumunu 2024 yılında da sürdürdü. Tarım alanında ise farklı bir tablo ortaya çıktı; Konya, yüzde 5,6’lık payla tarım sektöründe tüm iller arasında ilk sıraya yerleşti.
Büyüme performansına bakıldığında ise deprem bölgesinde yer alan Adıyaman, baz etkisinin de etkisiyle 2024 yılında yüzde 31,4 oranında büyüme kaydederek dikkat çekti. Buna karşılık, ekonomisi en fazla daralan il Erzincan oldu ve şehir yüzde 7,9’luk küçülme ile listenin negatif tarafta öne çıkan ili haline geldi. Böylece, Adıyaman’daki rekor artış ve Erzincan’daki daralma, il bazında GSYH verilerinde 2024 yılının en çarpıcı büyüme-küçülme örnekleri olarak kayıtlara geçti.
