Trump açıkladı “Gazze’de ikinci aşama başladı”
Gazze’de ateşkesin ikinci aşamasına geçilirken rehine serbest bırakmaları ve cenaze teslimleri sürüyor. Trump’ın silahsızlanma vurgusu, Kızılhaç’ın zorlu takvim uyarısı ve UNDP’nin enkaz verileri sürecin seyrini belirliyor.
İsrail ile Hamas arasında varılan ateşkes kapsamında hayatını kaybeden rehinelerin ve mahkûmların cenazelerinin teslim süreci ilerlerken, ABD Başkanı Donald Trump, Hamas’ın elindeki 20 esirin tamamının serbest bırakıldığını belirterek bu kişilerin iyi durumda olduğunu vurguladı. Trump, “Büyük bir yük kalktı, ancak henüz iş bitmedi. Ölü olanlar, söz verildiği gibi teslim edilmedi. İkinci aşama şimdi başlıyor.” ifadesini kullanarak Gazze’de ateşkes planında yeni bir evreye geçildiğine işaret etti.
Hamas’ın elinde toplam 24 rehine cenazesinin bulunduğu bilinirken, dün Gazze’de ateşkes ve esir takası anlaşması kapsamında 20 sağ İsrailli esir serbest bırakıldı, 4 İsrailli esirin cenazesi ise teslim edildi. Hamas, bu akşam 4 İsrailli rehinenin cenazesinin daha nakil sürecinin başlayacağını duyurdu. İsrail’in yarın açılması beklenen Refah Sınır Kapısı’nı ateşkes kapsamındaki yükümlülükler yerine getirilmediği gerekçesiyle açmayacağı aktarılmıştı, gerekçe olarak Gazze’deki tüm ölü esirlerin cenazesinin teslim edilememesi öne sürüldü.
"Hamas silah bırakacak mı?" sorusuna yanıt veren Trump, “Hamas silah bırakacak. Hamas’la konuştum, bana silah bırakacaklarını söylediler. Eğer bırakmazlarsa biz onları silahsızlandıracağız.” dedi.
Cenaze Teslimleri Zaman Alacak
Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC), hayatını kaybeden rehinelerin tesliminin zaman alacağını bildirdi. ICRC sözcüsü Christian Cardon, Gazze’nin enkazından bedenleri bulmanın zorluğuna dikkat çekerek, bunun “hayatta olan kişilerin serbest bırakılmasından daha büyük bir zorluk” olduğunu söyledi. Cardon, sürecin günler veya haftalar sürebileceğini ve bazı cenazelerin bulunamayabileceğini belirtti.
İsrail, Birleşmiş Milletler’e çarşamba gününden itibaren Gazze’ye 300 yardım tırının gireceğini bildirdi; bu sayı, anlaşılan miktarın yaklaşık yarısı olarak öne çıkıyor. Ayrıca insani yardım kapsamında özel ihtiyaçlar dışında Gazze’ye yakıt ve gaz girişine izin verilmeyeceği ifade edildi. Öte yandan Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Gazze Şeridi’nde yaklaşık 55 milyon ton enkaz bulunduğunu açıkladı. İlk temizleme çalışmalarında enkazdan en az üç cansız bedenin çıkarıldığı bildirilirken, sayının artması bekleniyor. Söz konusu veriler, Gazze’nin yeniden inşası, insani yardım lojistiği ve yakıt kısıtlamaları gibi kritik alanlarda zorlayıcı bir tabloyu ortaya koyuyor.
Kim Serbest Kaldı?
Ateşkes anlaşması kapsamında Hamas, dün sabah 20 İsrailli rehineyi Gazze’den serbest bıraktı. Karşılığında İsrail, hapishanelerde tutulan 1.966 Filistinli esiri salıverdi. Hatırlanacağı üzere Hamas, 7 Ekim 2023’te başlattığı “Aksa Tufanı Operasyonu” sırasında 251 kişiyi rehin alarak Gazze’ye götürmüştü. Bunların büyük bölümü, arada öldüğü doğrulanan bazı kişiler de olmak üzere, daha önceki iki kısa ateşkes döneminde teslim edilmişti. Son anlaşma yürürlüğe girene kadar Hamas’ın elinde 47 rehine bulunuyordu. Ayrıca 2014’teki önceki çatışmada hayatını kaybeden bir İsrail askerinin naaşı da Gazze’de tutuluyordu.
ABD Başkanı Donald Trump, 9 Ekim’de Mısır’da süren müzakerelerde İsrail ile Hamas’ın Gazze’de ateşkes planının ilk aşamasını onayladığını duyurmuştu. Anlaşma, Mısır’da imzalanmasının ve İsrail hükümetinin onayının ardından 10 Ekim’de yürürlüğe girdi. İsrail ordusu, metinde belirtildiği üzere “Sarı Hat”a çekildi ve Gazze’de ateşkes aynı gün saat 12.00 itibarıyla devreye alındı. Uygulama, ateşkes, güvenli hatlar ve saha düzenlemeleri açısından kritik bir eşik anlamına geliyor.
Saha çekilmesi ve temas düzenlemeleri, insani yardım hatlarının işletilmesi, esir takası koordinasyonu ve enkaz erişimi gibi teknik süreçler için bir temel oluşturuyor. Bu bağlamda Refah Sınır Kapısı ve yardım tırlarına ilişkin günlük akış ile cenaze teslimi prosedürleri yakından bağlantılı.
İlk aşamanın tamamlanmasının ardından planın sonraki adımlarına ilişkin müzakereler başlayacak. Trump’ın planı, Gazze’nin “askeri, terör ve saldırı altyapısından arındırılması” ve Hamas’ın silahsızlanmasını öngörüyor. Hamas ise daha önce ancak bağımsız bir Filistin devleti kurulması halinde silahsızlanmayı kabul edebileceğini belirtmişti. Plan, geçici bir “teknokrat geçiş komisyonu”nun Gazze’yi yönetmesini, ardından yönetimin Filistin Yönetimi’ne devrini öngörüyor, Hamas’ın bu süreçte rol üstlenmesi ise öngörülmüyor. Hamas üyelerine, “barışçıl yaşam” taahhüdünde bulunmaları halinde af ya da güvenli geçiş seçenekleri sunulacak. Gazze’nin yeniden inşası için “Trump Ekonomik Kalkınma Planı” çerçevesinde bir uzmanlar kurulu oluşturulması da planın unsurları arasında yer alıyor. Böylece Gazze’nin yeniden inşası, yönetim modeli, silahsızlanma ve insani yardım başlıkları tek bir çatı plan içinde birbirine eklemleniyor.
