Salık: Soçi Zirvesi krizin çözümünde hayati önemde / Al Ain Türkçe Özel
Tahıl Koridoru Anlaşması’nın anahtarı Türkiye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’da... Tüm dünya Erdoğan-Putin görüşmesini bekliyor. Görüşmeyi ve olası sonuçlarını Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dr. Nuri Salık Al Ain Türkçe’ye değerlendirdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, tahıl krizini çözmek için yakında Soçi’ye gidecek, Rusya Devlet Başkanı Putin ile görüşecek. AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik, ziyaret sonrası yeni gelişmelerin olabileceğini ve dünya gıda güvenliğine katkı sağlamayı hedeflediklerini söyledi. Açıklama tüm dünyada büyük yankı uyandırdı. Tahıl Koridoru Anlaşmasının yeniden hayata geçirilmesi konusunda umutlandırdı. Erdoğan’ın ziyareti ve Putin’le görüşmesinin olası sonuçlarını Uluslararası İlişkiler Uzmanı ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Nuri Salık’la konuştuk.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın tahıl krizi konusunda Rusya'nın Soçi kentine yapacağı ziyaretin ardından hangi somut adımların atılması ve hangi yeni aşamalara geçilmesi öngörülmektedir?
Cumhurbaşkanı Erdoğan’la Rusya lideri Putin arasında bir süredir ikili bir görüşme yapılması bekleniyordu. Erdoğan ile Putin en son geçtiğimiz yıl Ekim ayında Kazakistan’ın başkenti Astana’da bir araya gelmişti. Aslında beklenti Rus liderin Türkiye’ye gelmesiydi ancak son yapılan açıklamalarla bu ziyaretin yerine Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Soçi’ye gideceği netleşti. İki liderin 4 ya da 8 Eylül tarihlerinde görüşmesi bekleniyor. Nitekim Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov ve AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik, iki lider arasındaki görüşmenin yakın zamanda olacağını söylediler.
Ömer Çelik’in açıklamasında tahıl koridoru konusunda yeni bir aşamaya geçilebileceğini söylemesi uluslararası kamuoyunda da yankı buldu. Özellikle Batı kamuoyu tahıl koridoru konusunda atılacak adımları merakla bekliyor. Burada gözler Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın üzerinde, zira daha önce kilidi Erdoğan çözmüştü.
Putin 17 Temmuz 2023 tarihi itibarıyla Tahıl Koridoru Anlaşmasını askıya almıştı. Ağustos ayı başında Cumhurbaşkanı Erdoğan, Putin’e bir çağrı yaparak “tahıl koridoru hususunda ortak bir paydada buluşabiliriz” demişti. Erdoğan-Putin görüşmesinde atılabilecek en somut adım Tahıl Koridoru Anlaşmasının yeniden aktive edilmesi olacaktır. Rus lider Putin tahıl koridoru konusunda Rusya’nın yükümlülüklerini yerine getirmeye hazır olduğunu belirtmiş ancak tahıl ve gübre ihracatına yönelik kısıtlamaların tamamen kaldırılmasını talep etmişti. Dolayısıyla Rus tarafının çekincelerine dair Türkiye’nin arabuluculuğu sonuç verirse tahıl koridoru yeniden aktive edilebilir.
Erdoğan'ın hem Rusya hem de Ukrayna ile iyi ilişkilere sahip olması, Karadeniz tahıl anlaşmasının yeniden canlandırılmasında Türkiye'ye ne tür bir avantaj sağlayabilir?
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rusya ve Ukrayna ile iyi ilişkileri var, ancak Türk-Rus ilişkileri tamamen sorunsuz diyemeyiz. Örneğin Ukrayna lideri Zelenski’nin Türkiye ziyaretinde Erdoğan’ın Ukrayna’nın NATO üyeliğini hak ettiğini ifade etmesi ve Rusya’nın savaş suçlusu olarak kabul ettiği Azov taburu liderlerinin salınması Ankara ile Moskova arasındaki ilişkileri gerdi. Bunun üzerine, Rusya’nın Karadeniz’de Şükrü Okan gemisine müdahale etmesi nedeniyle Ankara Moskova’yı uyarma ihtiyacı hissetti. Dolayısıyla son dönemde iki başkent arasındaki ilişkilerde bir sıkıntı söz konusu diyebiliriz. Diğer yandan geçtiğimiz günlerde Kiev’i ziyaret eden Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, tahıl koridoru konusunda Rusya’nın ikna edilmesi gerektiğini Zelenski’ye bildirdi. Dolayısıyla Türkiye Rusya’nın kaygılarını göz önünde bulundurduğunu belirtmiş oldu. Zaten Türkiye iki başkentle de temas kurabilen tek ülke olması hasebiyle tahıl koridoru konusunda kilit aktör konumunda bulunuyor.
Türkiye tahıl koridorunu yeniden aktive etmeyi başarırsa hiç şüphesiz uluslararası arenada arabuluculuk rolü pekişecek. Bir diğer husus, Rusya ile sürdürülen iyi ilişkiler Türkiye’nin Karadeniz’de enerji konusunda bir aktör olması için elzem. Kısacası Türkiye tahıl koridorunun yeniden canlandırılmasıyla hem ekonomik bir kazanım hem de prestij elde etmiş olacak.
Erdoğan'ın Putin ile iyi ilişkileri, anlaşmanın yeniden hayata geçirilmesi için nasıl bir diplomasi yol haritası çizebilir?
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Putin’le kurduğu samimi ilişki, tahıl koridorunun yeniden canlandırılması için dünya kamuoyunun elindeki tek fırsat diyebiliriz. Erdoğan’ın Putin’le dönem dönem ayrı düşse de sorunlara çözüm üretme noktasında ortak zeminde buluşabildiği aşikar. Dolayısıyla Erdoğan’ın Soçi görüşmesinde atacağı diplomatik adımlar, krizin çözümünde hayati olacak.
Burada Erdoğan’ın Putin’in kaygılarını giderecek teklifler sunmasını bekleyebiliriz. Bunlardan en önemlisi de Erdoğan’ın uluslararası kamuoyuna Putin’in şikayetçi olduğu kısıtlamaların kaldırılması hususunda çağrıda bulunması olabilir. Erdoğan’ın Rusya’nın talepleri konusunda takınacağı tutum krizin çözümünde belirleyici rol oynayacaktır.
