Sayıştay Beylikova raporunda uyardı: ''İvedi harekete geçin''
Sayıştay, Beylikova’daki nadir toprak elementleri sahasında endüstriyel tesis kurulmadığını belirterek çalışmaların hızlandırılması gerektiğini bildirdi.
ezenformasyonla Mücadele Merkezi (DMM), Eskişehir Beylikova’daki nadir toprak elementlerinin ABD’ye devredileceği iddialarını yalanladı. Açıklamada, Eti Maden tarafından kurulan pilot tesisin faaliyette olduğu, endüstriyel üretim hazırlıklarının ise Türkiye’nin millî çıkarları doğrultusunda sürdüğü bildirildi. Ancak Sayıştay, Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü 2023 yılı denetim raporunda, sahada endüstriyel tesis kurulumuna yönelik bir ilerleme kaydedilmediğine dikkat çekerek “ivedilikle harekete geçin” çağrısında bulundu.
Sayıştay raporunda stratejik önem vurgusu
Sayıştay, Beylikova’daki kompleks cevher sahasının keşfinin yıllar öncesine dayandığını ve bu süre içinde işletmenin yalnızca pilot tesis kurulum safhasında kaldığını belirtti. Raporda, mevzuattaki yorum farklılıkları nedeniyle endüstriyel tesis inşasına başlanamadığı, projenin hâlâ deneme üretim aşamasında olduğu tespitine yer verildi. Sayıştay, mevzuat düzenlemesi ihtiyacına dikkat çekerek, üretim tesislerinin hızla devreye alınması gerektiğini ifade etti.
Endüstriyel tesis kurulumu bekleniyor
Beylikova’daki saha, barit, florit, nadir toprak elementleri ve toryum içeriğiyle Türkiye’nin madencilik tarihindeki en stratejik alanlarından biri olarak tanımlanıyor. Raporda, sahadaki cevherin ekonomiye kazandırılması ve Türkiye’nin bu alanda dışa bağımlılığını azaltması için endüstriyel üretim tesisinin kritik önem taşıdığı belirtildi. Ancak 2023 yılı itibarıyla gerekli projelendirme çalışmalarına başlanmadığı kaydedildi.
Nükleer tesis tanımı tartışması
Sayıştay, sahada bulunan toryum elementi nedeniyle tesisin mevzuat kapsamında “nükleer tesis” tanımına girdiğini ancak nükleer reaktör veya yakıt çevrimi faaliyetinin bulunmadığını bildirdi. Bu durumun, proje süreçlerinde teknik ve idari gecikmelere yol açtığına dikkat çekildi. Raporda, güvenlik gereklilikleri açısından tesiste kritik düzeyde nükleer madde bulunmadığı, bu nedenle mevzuatın yeniden değerlendirilmesi gerektiği belirtildi.
‘İvedilikle başlanmalı’ önerisi
Denetim raporunda, Beylikova’daki projenin sadece Ar-Ge düzeyinde ilerlediği, endüstriyel üretim kapasitesine geçilemediği ifade edildi. Sayıştay, “Endüstriyel tesislerin inşası için gerekli projelendirme çalışmalarına ve uygulamalara ivedilikle başlanılması” yönünde öneride bulundu. Türkiye’nin nadir toprak elementleri alanında küresel üreticiler arasında yer alabilmesi için mevzuatın sadeleştirilmesi ve yatırım süreçlerinin hızlandırılması gerektiği vurgulandı.
DMM: Çalışmalar millî çıkarlar doğrultusunda yürütülüyor
Bloomberg’in Türkiye’nin ABD ile nadir toprak elementleri konusunda görüşmeler yürüttüğünü öne süren haberinin ardından kamuoyunda oluşan tartışmalara Dezenformasyonla Mücadele Merkezi açıklık getirdi. DMM, Beylikova sahasının ABD’ye devredileceği iddialarını asılsız olarak nitelendirdi. Açıklamada, pilot tesisin faaliyette olduğu, endüstriyel üretim hazırlıklarının ise Türkiye’nin egemenlik hakları çerçevesinde sürdüğü vurgulandı.
