Noyan Doğan rakam verdi: Olası İstanbul depreminin maliyeti ne olacak?
Hürriyet yazarı Noyan Doğan, sigortacıların bir modelleme yaparak olası İstanbul depreminin maliyetini belirlediğini kaydetti. Doğan, Kahramanmaraş depremlerinin maliyetinin 3 katına işaret etti.
Hürriyet yazarı Noyan Doğan, sigortacıların bir modelleme yaparak olası İstanbul depreminin maliyetini belirlediğini kaydetti. Doğan, Kahramanmaraş depremlerinin maliyetinin 3 katına işaret etti.
Hürriyet yazarı Noyan Doğan, “İstanbul depreminin etkisi hesaplandı durum çok vahim” başlıklı bir yazı kaleme aldı.
Yazısında 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlere de değinen Doğan, olası İstanbul depreminin maliyetini kaydetti.
“SADECE YÜZDE 10’U SİGORTALI”
Kahramanmaraş depremlerinin ekonomiye maliyetinin 100 milyar doları geçtiğini kaydeden Doğan, sigortacıların yaptığı bir modelleme sonucu İstanbul depremi için hesaplanan rakamın 325 milyar dolar olduğunu kaydetti.
Doğan, “Kahramanmaraş depreminde zorunlu deprem sigortası kapsamında DASK, 600 bin konut için 36 milyar TL’ye yakın ödeme yaptı. İstanbul depremi için beklenen ise bunun üç katı ki, bu da hasarlı bir milyon 800 bin konut anlamına geliyor. Olası Marmara depremi için beklenen 325 milyar dolarlık hasarın bugün sadece yüzde 10’u sigortalı” ifadelerini kullandı.
Doğan şunları kaydetti:
“Kritik soru şu; Kahramanmaraş depreminden nasıl ders çıkardık ve beklenen Marmara depremine ne kadar hazırız? Özet çıkarayım. Mesela, sanayi tesislerinin yüzde 90’ını sigortalı. Üstelik Kahramanmaraş depreminde yaşananlardan korkan sanayiciler sigorta eksikleri varsa onları da tamamladılar. Küçük işletmeler içinse durum vahim; Marmara bölgesinde sadece yüzde 20’si sigortalı. Demek ki, küçük işletmeler depremden ders çıkarmamışlar, beklenen Marmara depremine ne hazırlıklı değiller.
Konutlara bakalım. Mesela, DASK. Bu kadar depreme rağmen Türkiye genelinde zorunlu deprem sigortalılık oranı yüzde 58’lerde. Kahramanmaraş depremi sonrası sigortalılık oranı adeta patladı, sonrasında yavaş yavaş azaldı. Neyse ki, daha önce deprem yaşandığı için Marmara bölgesinde sigortalılık oranı yüzde 65’lerde. Yeterli mi? Deprem beklentisi bu kadar gündemdeyken yeterli değil.
DASK’ın dışındaki konut sigortalarından bahsetmeye ise dilim varmıyor; her 4 konuttan sadece 1’i sigortalı. Üstelik DASK’ın tek konut için ödeyeceği en yüksek hasar, enflasyon koruması ile bugün 1.4 milyon TL. Son iki üç yıldır İstanbul’daki konut fiyatlarından ve ev sahipleri için evlerinin değerinden bahsetmeme gerek yok sanırım. 100 metrekare bir konutun değeri 4-5 milyon liradan aşağı değil. Bu tabloya bakıp, olası İstanbul depremini de düşününce; aslında konut sahipleri açısından konutlarının hiç de değerli olmadığı görülüyor ama onlar bunun farkında değil. Yeri gelmişken belirteyim; DASK’ın, olası İstanbul depremi için sadece bu sene aldığı koruma tutarı 560 milyar lira. Bu rakam İstanbul’da beklenen yıkımın boyutunu hakkında sanırım ipucu veriyordur.
YÜKÜN ALTINDAN NASIL KALKILACAK?
Kahramanmaraş depreminden sonra özellikle İstanbul için gündemdeki konu, kentsel dönüşüm. Onu da yapamıyoruz. Neden? Çünkü konut sahibi müteahhide güvenmiyor. Onun da çözümü var. Dünyada uygulanan modeli, bina tamamlama sigortasını, getirip, müteahhit ile konut sahibi arasına güvence olarak koyarsın; sorun çözülür, hızla binaları dönüştürürsün. Bunun için de mevzuatta iki cümle eklemek yeterli; ama onu da yapamıyoruz.
Özetle, ne onu yapabiliyoruz, ne bunu yapabiliyoruz, ne depremden ders çıkarıyoruz, ne de beklenen depremden korkuyoruz. Hesap basit. Olası Marmara depremi için beklenen 325 milyar dolarlık hasarın sadece yüzde 10’u sigortalı ya; deprem olsa sigorta sektörü hepi topu 32 milyar dolarını öder, 293 milyar doları devletin üzerinde kalır, bütçeye yük olur. Bu rakam neredeyse Türkiye’nin bir yıllık bütçesine denk gelen bir rakam. Yani Türkiye’nin bir yıllık harcamasına eş değer. Ayrıca, Kahramanmaraş depreminin maliyetinin üç katı demek. Bunun hesabını kim verecek, bu yükün altında nasıl kalkılacak? Yapılması gereken, ekonomi yönetiminin öncülüğünde, topyekün sigorta seferberliği başlatılıp, olası Marmara depreminde, kamunun üzerinde oluşacak yükün ne kadarı sigorta sistemine aktarılacaksa, o kadarının transfer edilmesi gerekiyor”
