Bakır: Cari dengede iyileşme devam ediyor
Dünya Gazetesi yazarı Naki Bakır, cari dengedeki iyileşme ve ekonomi cephesinden gelen son verileri değerlendirdi. Detaylı bir analiz yaptı.
Dünya yazarı Naki Bakır’ın gündeminde ekonomide gelen son veriler vardı. Özellikle cari dengedeki iyileşmeye dikkat çekti. Diğer verileri de detaylı bir şekilde anlattı.
Naki Bakır’ın açıklaması şöyle;
Cari dengede iyileşme devam ediyor
Cari işlemler dengesi 186 milyon dolarla ekimde de fazla verdi. Altın ve enerji hariç denge ise 5,1 milyar dolar fazla ile oluştu. On aylık cari açık 40,7 milyar dolara, yıllık açık 50,7 milyar dolara geriledi.
Türkiye’nin ödemeler dengesi; eylülden sonra, 186 milyon dolarla ekim ayında da cari işlem fazlası verdi. Cari işlemler dengesinin iki ay üst üste fazla vermesi ile ilk sekiz ay itibarıyla 42,7 milyar dolar düzeyinden dokuzuncu ayın sonunda 40,8 milyar dolara inen kümülatif cari açık, onuncu ayın sonunda 40,7 milyar dolara geriledi.
Böylece kümülatif cari açık, Orta Vadeli Program’da (OVP) 2023’ün tümü için öngörülen 42,5 milyar dolarlık tahminle uyumlu bir platoya geldi. Merkez Bankası’nın (TCMB) açıkladığı ödemeler dengesi verilerine göre geçen yılın ekim ayında 815 milyon dolar açık veren cari işlemler dengesi, bu yıl aynı ayda 186 milyon dolar fazla ile oluştu. Böylece iki ay üst üste fazla veren cari denge, bu yıl aylar itibarıyla toplamda ise üçüncü kez fazla vermiş oldu.
Revize verilere göre bu yıl ocakta 10 milyar 495 milyon, şubatta 9 milyar 118 milyon, martta 4 milyar 720 milyon, nisanda 5 milyar 363 milyon, mayısta 7 milyar 774 milyon dolar açık verilirken 19 aylık kesintisiz açık sürecinin ardından haziranda 717 milyon dolar cari fazla elde edilmiş, ancak bu trend devam etmemiş ve temmuzda 5 milyar 702 milyon dolarla yine yüksek cari açık verilmişti.
Ağustos ayına ait daha önce 357 milyon dolar olan cari açık verisi 325 milyon, eylül için daha önce 1 milyar 876 milyon dolar olarak açıklanan cari fazla verisi de 1 milyar 910 milyon dolara revize edildi. Böylece ocak-ekim döneminin kümülatif cari açığı 40 milyar 684 milyon dolarla geçen yılın eş dönemindekinin yüzde 4,2 üzerinde oluştu.
Yıllık cari açık da üst üste fazla verilen son iki ayda 6 milyar dolara yakın gerilemeyle ekim sonu itibarıyla 50 milyar 743 milyon dolara indi.
Yıllıklandırılmış verilere göre geçen yılın eylül ayında 39,4 milyar dolar olan son bir yıldaki cari açık, izleyen dönemde sürekli yükselerek bu yılın mayıs ayında 60 milyar doları aşmış, izleyen aylarda ise gerileyerek eylül sonu itibarıyla 51,7 milyar dolar olmuştu.
Dış ticaret açığı yüzde 24,6 küçüldü
Ödemeler dengesindeki tanımıyla ihracat, ekimde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6,7 artarak 22,4 milyar dolar olurken, ithalat ise yüzde 0,6 düşüşle 27,3 milyar dolara ve böylece dış ticaret açığı yüzde 24,6 küçülerek 4,9 milyar dolara geriledi. On aylık dış ticaret açığı ise 77,3 milyar dolarla geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 4 üzerinde oluştu.
Bu kapsamda genel mal ihracatı ekimde yüzde 4,1 artışla 21,8 milyar, ithalatı ise yüzde 4,3 artışla 25,4 milyar dolar, açık da yüzde 5,9 artışla 3,6 milyar dolar oldu. Genel mal ihracatı on ayda geçen yılın eş dönemine göre yüzde 2,3 azalışla 203,1 milyar, ithalatı da yüzde 4 düşüşle 257,2 milyar dolar oldu; açık yüzde 9,9 küçülerek 54,1 milyar dolara geriledi.
On aylık net altın ithalatı 23,1 milyar dolar
Parasal olmayan altında aylık ihracat yüzde 622,5 artışla 643 milyon dolar, ithalat yüzde 39,4 düşüşle 1 milyar 888 milyon dolar; böylece altın ticaretindeki açık geçen yılın aynı ayına göre yüzde 58,8 küçülerek 1 milyar 245 milyon dolar oldu.
Ocak-ekim dönemi itibarıyla altında 3 milyar 52 milyon dolarlık ihracata karşılık 26 milyar 429 milyon dolarlık ithalat yapıldı. OVP’de bu yılın tümünde 27,3 milyar dolar düzeyinde tahmin edilen net altın ithalatı ilk on ay itibarıyla yüzde 63,1 büyüme ile 23 milyar 377 milyon dolara ulaştı. Öte yandan transit ticaret işlemlerinden de aylık bazda 13 milyon, ilk on ayda toplam 173 milyon dolarlık bir net gelir elde edildi.
Doğrudan yatırım girişinde düşüş yaşandı
Ekim ayında doğrudan yatırımlarda net bazda 638milyon dolarlık giriş, portföy yatırımlarında ise 689 milyon dolar tutarında çıkış yaşandı. Yurt dışı borçlanmayı gösteren diğer yatırımların neti de 2 milyar 809 milyon dolar giriş olarak gerçekleşti.
İlk on ayda net doğrudan yatırım girişi 2 milyar 922 milyon dolarla geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 60 altında kaldı. Geçen yıl çıkış yaşanan portföy yatırımlarında ise bu yıl on ayda 1 milyar 252 milyon dolarlık net giriş gerçekleşti. Borçlanmayı gösteren diğer yatırımlar kalemindeki net giriş yüzde 13,2 artışla 34 milyar 77 milyon dolar oldu.
MB rezervleri on ayda 10,7 milyar dolar eridi
Resmi rezervlerde ekimde aylık bazda 247 milyon dolarlık bir artış kaydedildi. Bu artışa rağmen önceki dönemlerde cari açığın finansmanda genellikle rezerv kullanımına başvurulması dolayısıyla rezervlerde ilk on ay itibarıyla 10 milyar 771 milyon dolar tutarında bir erime yaşandı.
Geçen yılın ocak-ekim döneminde ise resmi rezervler 6 milyar 264 milyon dolar artmıştı. Net hata ve noksan kaleminde ekim ayında 2 milyar 681 milyon dolar çıkış yaşandı, böylece ilk on ay itibarıyla kümülatif net çıkış 8 milyar 95 milyon dolar oldu.
'Çekirdek'te 5.1 milyar dolar fazla
Cari işlemler dengesi ekimde 186 milyon dolar fazla verirken, ithal enerji faturası ve ‘parasal olmayan altın’ dışarıda tutulduğunda ise aylık bazda 5 milyar doların üzerinde bir fazla olduğu belirlendi.
Ekimde altın ithalatı hariç aylık cari denge 1 milyar 431 milyon, enerji hariç 3 milyar 822 milyon dolar fazla verirken, ikisi de hariç aylık 5 milyar 67 milyon dolarlık bir cari fazla olduğu belirlendi. Ocak-ekim itibarıyla altın hariç 17 milyar 307 milyon dolar cari açık verilirken, enerji hariç 3 milyar 228 milyon ve bu iki kalem de hariç tutulduğunda 26 milyar 605 milyon dolarr cari fazla dikkati çekti.
“Ekonomideki olumlu ve güçlü performans teyit edildi’’
İş gücü ve ödemeler dengesi verileri ile ekonomideki olumlu ve güçlü performansın teyit edildiğini belirten Ticaret Bakanı Ömer Bolat, “Kasımda dış ticaret açığı yıllık yüzde 32,6 azalarak 5,9 milyar dolar oldu.
Bu azalışın kasım ayında da cari işlemler hesabına pozitif katkı sağlamasını sürdürmesini bekliyoruz. Önümüzdeki süreçte yıllıklandırılmış bazda cari işlemler açığında düşüşün devam edeceğini tahmin ediyoruz” ifadesini kullandı. Ekim’de ödemeler dengesinde 186 milyon dolar fazla verildiğini belirten Bolat, altın ve enerji hariç cari işlemler hesabının ise 5,1 milyar dolar fazlayla güçlü seyrini koruduğunu aktardı.
Ekim ayı itibarıyla yıllıklandırılmış cari işlemler açığının 51,7 milyar dolardan 50,7 milyar dolara gerilediğine, altın ve enerji hariç cari işlemler hesabında ise 34,9 milyar dolar fazla verildiğine dikkati çekerek, “Ekim ayında cari fazla verilmesinde ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının yıllık yüzde 24,6 azalarak 6,5 milyar dolar gerçekleşmesi etkili olmuştur açıklamasını yaptı.
“Sürdürülebilir büyümeyi tesis ediyoruz”
Ekim ayına ilişkin ödemeler dengesi ve iş gücü verilerini değerlendiren Hazine ve Maliye Bakanı MehmetŞimşek, bu dönemde en büyük dezavantajın, ihracat artışını sınırlayan ticaret ortaklarındaki zayıf talep olduğunu söyledi.
Şimşek “Uyguladığımız politikalarla bir yandan kırılganlıkları azaltırken diğer yandan yatırım, üretim ve ihracat odaklı sürdürülebilir büyümeyi tesis ediyoruz.Yıllık açık mayısa göre 9,6 milyar dolar azaldı. Cari dengedeki düşüş ve artan uluslararası yatırımcı ilgisi sayesinde rezervlerimiz 140 milyar dolar ile tarihi yüksek seviyesine ulaştı” dedi.
Net hizmet gelirinde düşüş gerçekleşti
Taşımacılık, turizm, yurt dışı müteahhitlik gibi kalemleri kapsayan ‘hizmetler dengesi’nde aylık net gelir 6 milyar 35 milyon dolarla, geçen yılkinin yüzde 4 altında kaldı. Net hizmetler geliri ilk on ayda ise yüzde 4,7’lik bir artışla 45 milyar 912 milyon dolar oldu. Hizmet gelirlerinin büyük bölümünü oluşturan turizm kapsamında seyahat gelirleri, OVP’de bu yılın tümü için 49 milyar dolar öngörülürken, ilk on ayda net bazda 36,8 milyar dolarda kaldı.
Ekim ayında, doğrudan ve portföy yatırımı gelirgiderleri ile faiz gelirgiderini kapsayan birincil gelir dengesinde 1 milyar 1 milyon dolar net çıkış; karşılıksız transferleri kapsayan ikincil gelir dengesinde ise 18 milyon dolar net giriş kaydedildi. Ocak-ekim döneminde birincil gelir dengesindeki net çıkış 9 milyar 655 milyon dolara, ikincil gelir dengesindeki net giriş de 366 milyon dolara ulaştı.
