Mars'taki Gizemli "Örümcek" Oluşumlarının Sırrı Çözüldü
Kızıl Gezegen Mars, yüzeyindeki gizemli oluşumlarla bilim insanlarını yıllardır büyülüyor. Özellikle güney kutup bölgesinde görülen "araneiform" adı verilen örümcek benzeri yapılar, uzun süredir çözülemeyen bir gizemdi.
Kızıl Gezegen Mars, yüzeyindeki sıra dışı ve gizemli oluşumlarla bilim insanlarını yıllardır büyülüyor. Özellikle güney kutup bölgesinde görülen "araneiform" olarak adlandırılan örümcek benzeri şekiller, bilim dünyasında büyük bir merak konusu olmuştu. Uzun süredir çözülemeyen bu oluşumların nasıl meydana geldiği, son yapılan bilimsel çalışmalarla artık daha net anlaşılıyor.
Mars'ın güney kutbunda bulunan ve bahar aylarında ortaya çıkan bu karanlık oyuk sistemleri, adeta kum tepeleri arasında uzanan örümcek bacaklarını andırıyor. Oker renkli kum tepeleri arasında, kraterlerle dolu izler boyunca uzanan bu şekiller, Mars'ın tozlu yüzeyinde birer sanat eseri gibi görünüyor. Ancak bu örümcekler gerçek canlılar değil, tamamen doğal jeolojik süreçlerin ürünü. Bu dallı budaklı şekillerin oluşumunu anlamak, Kızıl Gezegen'in iklim ve jeolojik geçmişine ışık tutuyor.
Mars Örümceklerinin Oluşumu: Kuru Buz ve Basınç
NASA'nın Jet Propulsion Laboratuvarı'nda görev yapan gezegen bilimci Lauren Mc Keown, "Örümcekler, kendi başlarına garip ve güzel jeolojik oluşumlar. Bu deneyler, nasıl oluştuklarına dair modellerimizi geliştirmemize yardımcı olacak." diyerek bu oluşumların önemine dikkat çekiyor. Mars'ta sıcaklıklar Dünya'ya göre çok daha düşük seviyelere iniyor ve bu da karbondioksitin buza dönüşmesine neden oluyor. "Kuru buz" olarak bilinen bu katı karbondioksit, Dünya'da doğal olarak nadiren görülür ve yalnızca özel koşullar altında oluşur.
Peki, Mars'taki örümcekler bu kuru buzla nasıl ilişkilendiriliyor? Bilim insanları, karbondioksitin sıvı bir hale geçmeden doğrudan gaz haline dönüşmesi olan süblimleşme olayının, bu oluşumların anahtarı olduğuna inanıyor. Kieffer modeli olarak bilinen bir teoriye göre, Mars'ın soğuk kış aylarında atmosferdeki karbondioksit yere donarak buz tabakası oluşturuyor. Bahar aylarında sıcaklıklar yükseldiğinde ise bu buz tabakası süblimleşerek gaza dönüşüyor. Özellikle koyu renkli Mars toprağının güneş ışığını emmesiyle, buz tabakasının altındaki karbondioksit gazı basınç oluşturuyor ve buzun çatlamasıyla dışarı çıkıyor. Bu gaz, beraberinde tozlu materyalleri de taşıyarak yüzeyde karanlık, dallı budaklı izler bırakıyor. Bu izler, gözlemciler tarafından örümceğe benzetildiği için "araneiform" olarak adlandırılıyor. Bu keşif, Mars'ın jeolojik süreçlerini anlamamızda önemli bir adım niteliğinde ve Kızıl Gezegen'in gizemlerini çözmeye devam edeceğimiz yolculuğumuzda yeni bir sayfa açıyor.
