Kasım 2024 enflasyon verileri ne anlama geliyor? / Al Ain Türkçe Özel
Merakla beklenen kasım ayı enflasyonu açıklandı. Peki Kasım 2024 enflasyon verilerinin detaylarında ne var? Rakamlar ne anlatıyor? Faiz indirimine kapı aralandı mı? Ekonomist Nazlı Sarp Al Ain Türkçe için değerlendirdi.
Kasım ay enflasyon rakamları oldukça kritik görülüyordu. Zira Merkez Bankası’nın olası faiz indirimi için ana kriterlerden biriydi. Ortaya çıkan rakam beklentilerin biraz üzerinde oldu. Peki enflasyon ve alt verileri neler anlatıyor? Enflasyondaki düşüş tam anlamıyla başladı mı? Merkez Bankası bu rakamları nasıl yorumlayacak? Bu soruları Ekonomist Nazlı Sarp Al Ain Türkçe için değerlendirdi.
Nazlı Sarp’ın Al Ain Türkçe’nin sorularına verdiği cevaplar şöyle;
KASIM 2024 ENFLASYON VERİLERİNİN DETAYINDE NELER VAR?
Enflasyon verilerinde dikkat çeken noktalar nelerdi? Veriler dezenflasyon konusunda neler anlatıyor?
“Kasım enflasyonu yüzde beklentilerin biraz üzerinde geldi. Alt kalemlere baktığımız zaman aylık şampiyonun gıda olduğunu görüyoruz. Gıda ve kira kalemlerinin enflasyon üzerindeki etkisini hala net bir şekilde hissediyoruz.
‘Enflasyonda durum iyi mi?’ derseniz ben buna çok olumlu cevap veremiyorum. Yıllıkta eğitim, konut ve lokanta oteller kalemlerinde hala sıkıntı var. Aylıkta gıda ve barınma sorun olmaya devam ediyor. Böyle bir tabloda enflasyonu düşürme konusunda başarılı olundu diyemiyorum.”
GIDA VE KONUT ENFLASYONU NASIL DÜŞÜRÜLECEK?
Gıda ve konut konusuna dikkat çektiniz. Bu konularda neden ilerleme sağlanamıyor? Sorun tam olarak ne?
“Son enflasyon raporunda Merkez Bankası, taze meyve sebze ve kira konusunda para politikasının yeterince etkin olmadığını ima etmişti. Türkiye’de gıdada yapısal bir bozukluk var. Üretim ve lojistik konularındaki bu sorunlar sıkıntıya neden oluyor. Döviz ve petrol fiyatlarına doğrudan bir bağımlılık var. Gıdanın tedarik sürecinde hem üretim, hem taşıma hem de depolamada enerjiye bir bağımlılık var. Bu da enerji ve kurdan doğrudan etkilenmesine neden oluyor. Bu konuda geçmişten gelen sorunlar var. Yapısal sıkıntılar var. Önlemler alınıyor fakat bu önlemlerin sonuçlarının kısa sürede görülmesi çok zor. Konuta bakarsak, konutun elinde parası olan kişilerde toplandığını görüyoruz. Zira konut sahibi olmayan kişilerin sayısındaki artış bunun göstergesi. Şu an kira artış oranı yüzde 60 civarında. Bu da enflasyon üzerinde baskı oluşturuyor.”
KASIM ENFLASYONU HANGİ SONUÇLARI DOĞURUR?
Kasım enflasyonu ortada. Bu sonuçlar faiz indirimi gibi kararlarda nasıl sonuçlar doğurur? Bundan sonraki süreçte neler yapılmalı ve bundan sonraki süreçte enflasyonda nasıl bir tablo göreceğiz?
“Beklentilerden çok büyük bir sapma olmadığı için borsa verileri olumlu karşıladı. Faiz indirimi beklentileri sürdüğü ve en kötüden çıkıldığı algısıyla borsada bir yükseliş gördük. Sanayideki sıkıntıyı da göz önünde bulundurduğumuzda faiz indirimlerinin bir an önce başlaması gerektiği gibi bir sonuç var ortada. Çünkü üretim yüksek faizden ciddi şekilde etkileniyor.
Para politikalarıyla Türkiye gibi bir ülkede enflasyonu bu kadar düşürebiliyor. Faiz yüksek kaldıkça üretim kaynaklı sorunlar artıyor. Son ihracat ve ithalat rakamlarında bunu gördük. Tüketim malı ithalatı artıyor. Bu da arz kaynaklı enflasyona neden oluyor. Üretmek yerine ithal etme yoluna gidiliyor. Üretim sekteye uğradı ama tüketim hala canlı.
Hem çok yüksek enflasyonlu dönemde hem de şu anda elinde parası olan kişi servetine servet katıyor. Sürekli bir yerden para kazanıyor. Bugün faizden kazanıyor, dün konut ve araçtan kazandı. O parayı kazanan yüzde 20’lik kesim tüketimi canlı tutuyor.
Hane halka halkının rahatlamasının 2025’in ikinci yarısından sonra başlayabileceğini düşünüyorum. Kurda bir sıkıntı çıkmazsa, o dönemde yüzde 1 ve altında enflasyon görebiliriz. Türkiye’nin faizleri indirmeye başlaması, yeni pazarlar bulup teşvikleri ve verimliliği artırarak, üretim ve ihracatı canlı tutması gerekiyor.”
