İsveç’e onayın ardından Türkiye F16 alabilecek mi?
Türkiye’nin F-16 talebi, ABD tarafından İsveç ve Finlandiya’nın NATO başvurularının onaylanmasına bağlanmıştı. Ankara, önce Finlandiya ardından da İsveç’e yönelik itirazlarını gel çekti, onay verildi. Peki süreç nasıl işleyecek?
Türk Hava Kuvvetleri’nin asli unsuru niteliğini taşıyan F-16’larla ilgili Ankara’nın alım ve modernizasyon talebi ardından Türkiye ile ABD arasında başlayan süreç devam ediyor.
Türkiye, 1987-2012 yılları arasında 270 kadar çeşitli modellerde F-16 satın alarak, en fazla F-16 sahibi olan 3. ülke haline gelmişti. İlk iki sırada ise ABD ve İsrail bulunuyor.
Türkiye’nin envanterinde bulunan F-16’ların çoğu 1987-1995 yılları arasında üretilmiş olan Blok 30 ve Blok 40 konfigürasyonlarına sahip. En yakın dönemli uçaklar ise Blok 50 konfigürasyonuna sahip ve en az 10 yaşında. Bu sebeple de Türkiye, beşinci nesil uçakların bazı özelliklerine de sahip olan en yeni model olan F-16 Blok 70 satın alınmak isteniyor. Ayrıca Ankara, envanterinde bulunan 79 F-16 için de modernizasyon kiti almak istiyor.
Türkiye bu başlıkta Ekim 2021’de ABD'den 40 adet F-16 Blok 70 savaş uçağı ve 79 adet modernizasyon kiti satın almak üzere talep mektubunu iletti. Bu başvurudan kısa süre sonra Beyaz Saray talebi resmi olmayan bir mektupla ABD Kongresi’ne iletti.
ABD Başkanı Biden da Türkiye'ye uçakların ve modernizasyon kitlerinin satılmasını desteklediğini açıkladı. Takip eden süreç içinde Kongreden çeşitli itirazlar yükseldi ve satışı belirli şartlara bağlayan yasa tasarılarının geçirilmesi ile süre başka bir noktaya evrildi. Biden
yönetiminin Kongreye resmi olmayan bildirimi yapmasının ardından Kongre ile müzakereleri başlatan süreç devreye girdi. Bu süreçte 29 Senatör, Biden'a yolladıkları mektupta İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyelik başvuruları Türkiye tarafından onaylanana kadar uçak ve modernizasyon kitlerinin satışına onay vermeyeceklerini açıkladılar.
ERDOĞAN AÇIKLADI, BAKANLAR GÖREVLENDİRİLDİ
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Biden 2023 yılının sonunda, 14 Aralık’ta bir telefon konuşması gerçekleştirmişti. Söz konusu telefon görüşmesine ilişkin açıklama yapan Erdoğan, İsveç’in NATO üyeliği süreci ile ABD’nin Türkiye’ye F-16 verme sürecinin eş zamanlı yürütülmesi için anlaşmaya vardıklarını duyurdu. söz konusu senkronizasyonun sağlanması ve takibi için de dışişleri bakanlarını görevlendirildiği duyuruldu.
Bu görüşmenin ardından İsveç’in NATO üyeliği önce TBMM Dışişleri Komisyonu’nda, bunun ardından da TBMM Genel Kurulunda onaylandı. Bu adım sonrasında gözler ABD’ye çevrildi. ABD basınında ABD Başkanı Biden’nın Senato ve Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler komitelerinin başkan ve üyelerine, TBMM’nin İsveç'in NATO'ya giriş protokollerini onaylamasını memnuniyetle karşılayan ve bu süreç tamamlanır tamamlanmaz yönetiminin Türkiye'ye F-16'ların satışı konusunda Kongreye resmi bildirim yapma niyetini ifade eden bir mektup gönderdiği haberleri yer aldı. Fakat bu mektubun içeriğine ilişkin Beyaz Saray’dan bir doğrulama yapılmadı.
WASHINGTON’DA SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?
Ankara’nın talebinin karşılanması için ABD’de bir süreç takibi gerekiyor. İlk olarak Türkiye’ye satılması planlanan 40 adet Blok 70 F-16 savaş jetleri için resmi bildirimin, Kongre’ye yapılması gerekiyor. Türkiye, NATO üyesi olduğu için kurallara göre resmi bildirimle birlikte 15 günlük bir bekleme süresi başlamış oluyor. Eğer bu 15 günlük sürede Kongre herhangi bir yasama adımı atmazsa satış onaylanmış olacak. Eğer 15 günlük sürede hem Senato hem de Temsilciler Meclisi, Türkiye'ye F-16 satışını engellemek için bir tasarı getirir ve onaylarsa, bu sefer engelleme tasarısı (joint resolution) Başkan Biden’ın masasına gitmiş olacak. Biden’ın bu noktada tasarıyı veto edip tekrar Kongre’ye gönderme yetkisi var ancak Kongre’de her iki kamarada da üçte iki çoğunluk ile veto geçersiz hale getirilebilir.
