İrfan Donat: Yeni tarım modelinin yansımalarını 2026’dan önce göremeyiz Al Ain Türkçe Özel
Bloomberg HT Tarım Editörü İrfan Donat, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın açıkladığı Yeni Destekleme Modeli’ne yönelik değerlendirmelerinde “Plan 2025’te hayata geçecek. Yansımalarını 2026’dan önce göremeyiz” dedi.
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Tarım ve Orman Bakanlığı Söğütözü yerleşkesinde düzenlenen 'Tarımda Yeni Dönem: Üretim Planlaması ve Yeni Destekleme Modeli' programında açıklamalarda bulundu. Yeni modeli anlatan Yumaklı, “2027 planlama dönemi sonuna kadar hububat ürünlerinde yüzde 13,1 artış öngördük. Aynı şekilde baklagillerde de yüzde 17 bir artış bekliyoruz. Yağlı tohumlarda da yüzde 22 oranında artışı sağlamış olacağız. Desteklerimizi açıklarken bu planlama sürecinde birçok ilki de gerçekleştirmiş olduk” dedi.
Desteklerin nakdi olarak verileceğini bildiren Yumaklı, “Üretim destekleri ilk kez üretim döneminden önce açıklandı. 3 yıl boyunca geçerli olacak üretim destekleri yine bu süreçte açıklanmış oldu. Destek tutarlarının girdi maliyetleri baz alınarak belirlenmesi ve güncellenmesi bu modelde söz konusu olacak. Su sıkıntısı olan bölgelerde, havzalarda kademeli üretime dahil olan ürünlere de ilave destek olacak” ifadelerini kullandı.
Peki yeni modelin yansımaları neler olacak? Model, çiftçiyi ve tarımı nasıl etkileyecek? Bloomberg HT Tarım Editörü İrfan Donat, söz konusu modeli Al Ain Türkçe için değerlendirdi. Yeni modelin planlı üretimin bir ayağı olduğunu belirterek sözlerine başlayan Donat, “Model, olması gereken çerçevede kurgulanmış ancak Türkiye’de birçok şey kağıt üzerinde kalıyor. Teoriden pratiğe geçilince aynı etkiyi göremiyoruz. Bu modelin ne kadarı eyleme geçecek bu bir soru işareti” dedi.
İrfan Donat
“DESTEKLERİN EKİLİŞLERDEN ÖNCE AÇIKLANMASI ÖNEMLİ”
Mazot ve gübre desteğinin kaldırıldığına yönelik haberlere de değinen Donat, “Modelle birlikte tarım ve gübre desteği temel desteklerin içine alındı. Bu sebeple ‘Tarım ve gübre desteği kaldırıldı’ ifadesi doğru değil” ifadelerini kullandı.
Donat, “Tarımsal desteklemelerle ilgili merak edilen açıklanma ve ödeme tarihi. Hasat tamamlanır, destek sonra açıklanır, ödeme de daha sonra yapılırdı. Enflasyon sebebiyle destek anlamını yitirmiş oluyordu. Ancak yeni modelde 2025 destekleri ekilişlerden önce açıklandı. Bu olumlu bir şey ama çiftçi tarafında soru işreti taşıyan taraf 2025 destek ödemelerinin 2026 yılında ödenecek olması. Desteğin bir kısmı enflasyon karşısında eriyecek. Modelin daha iyi işlemesi ve karşılık bulabilmesi için 2025 desteğinin yarısının en azından ekiliş döneminde, hasat ya da hasattan sonra hemen verilmesi gerekiyor” diye konuştu.
“YENİ MODELLE PLANLI ÜRETİME AĞIRLIK VERİLMEYE ÇALIŞILIYOR”
Çiftçinin durumuna değinen Donat, “Hububat tarafında çiftçiler beklediği geliri elde edemedi. Özellikle buğday ve arpada beklenen gelir kazanılamadı. Kavun, karpuz, bezelye, fasulye ürünlerinde çiftçi zarar etti. Bu durumlarda iklim de etkili oldu. Sıcak sebebiyle meyveler yandı, susuzluk başladı. Plansız üretimin de etkisiyle arz fazlası talep zayıflığı çiftçiyi zarar ettirdi” dedi.
Donat, yeni modelin etkilerine ilişkin ise şunları söyledi:
“Yeni modelle daha planlı, sözleşmeli üretim tarafına ağırlık verilmeye çalışılıyor. Ancak bunun yansımaları 2026’dan önce olmaz. Plan 2025’te hayata geçiyor ve her şey yolunda gitse dahi olumlu etkilerini 2026’da ancak görebileceğiz.
Planlı üretime geçmek önemli ve doğru. Yeni modelde su kısıtına göre planlama söz konusu. Ayrıca organik gübre desteği var. Hayvancılık tarafında verime dayalı bir model geliştirildi bu da önemli. Sorunların üstesinden gelinmeye çalışılıyor ama bu tek başına yeterli değil bütüncül bir politika lazım. Önemli olan kağıtta makul gözüken şeylerin uygulamaya geçmesi”
