İran, Ankara-Şam yakınlaşmasından endişeli
Geçen hafta Moskova’da, Rusya, Türkiye ve Suriye savunma bakanları üçlü zirve düzenlemiş, toplantıya İran davet edilmemişti. Bu durum, Tahran'ın Suriye üzerindeki hegemonyasının sona erdiğinin bir göstergesi olarak yorumlandı.
Gözlemciler, geçen hafta Moskova'da Rusya, Türkiye ve Suriye savunma bakanlarının üçlü toplantısına Tahran'ın davet edilmemesinin arkasında, İran’ın Suriye üzerindeki hegemonyasının sona erdiğinin bir göstergesi olduğu görüşünde. Bu durum, İran'ın endişelerini giderek artırırken, Tahran ile Şam arasındaki ilişkilerin sıfırlanması anlamı taşıdığı belirtiliyor.
İranlı uzmanlar ve hükümete bağlı medya kanalları, Tahran'ın üçlü toplantıya katılmamasını, İran’ı Suriye krizinin çözümüne katılmaktan uzaklaştırmak için bir başlangıç olarak yorumladı. Türkiye, İran’ı, PKK örgütünü kendisine karşı kullanmakla suçluyor.
İranlı uluslararası ilişkiler analisti Hasan Beheştepur, Khabar Online'a yaptığı açıklamada, “Moskova, Ankara ve Şam arasında Tahran olmadan tekrarlanan görüşmeler, İran'ı baypas etmek anlamına geliyor. İran, Suriye'de Türkiye ve Rusya ile birlikte çalışırsa, kesinlikle daha iyi ilerleyecek ve hedeflerine daha hızlı ulaşabilecektir.” dedi.
Beheştepur, İran'ın böyle bir toplantıya davet edilmemesinin Rusya ile Türkiye arasındaki yakınlaşmayla uyumlu olduğuna dikkat çekti. Devamında, "Rusya, Ukrayna'ya yapılan saldırının ardından yaptırımları bertaraf etmek için Türkiye ile yeni bir iş birliğine gitti. Bu nedenle konu sadece Suriye meselesi değil, bir bütün olarak Rusya-Türkiye ilişkileri meselesidir. Bence bir sonraki görüşmeyi bekleyip bundan sonraki aşamalarda İran'ın yine görmezden gelinip gelinmeyeceğine bakmalıyız. Bu olay tekrarlanırsa, o zaman İran'ı saf dışı bırakmak istedikleri daha da belirginleşmiş olacaktır." açıklamasını yaptı.
İRAN'I DIŞLAMAK İSTEYECEKLER
İran'ın eski Türkiye Büyükelçisi Firuz Dolatabadi de "Etemad" gazetesine verdiği röportajda, “İran'ın Rusya ve Türkiye ile Suriye müzakerelerine katılmaması sürpriz değil. Türkiye ve Rusya’nın, Suriye krizinin çözümü konusunda birlikte çalışması gerekiyor.” ifadelerini kullandı.
İranlı diplomat: “Bildiğim kadarıyla İran, Suriye'deki gelişmeler çemberinin tamamen dışında. Güçlerimizin IŞİD'le mücadele ve Beşar Esad'ı hükümete geri döndürme çabaları istismar edilmedi. Bu çabaları sürdürmek için siyasi bir plan da yok. Türkiye, Kürt sorunu riskini azaltmak için Suriye ile müzakereyi tercih ediyor. Çünkü, Ankara'nın muhalif Kürtlerle mücadelesi konusunda Irak ve Suriye'de yaptığı geniş çaplı çatışmalar yalnızca askeri müdahalelerle olmaz” diye konuştu.
Dolatabadi, "Suriye'nin stratejik ortağıysak, neden Rusya'daki üçlü müzakere masasına davet edilmedik?" sorusunun altını çizdi.
Ankara-Şam yakınlaşmasına ilişkin olarak Dolatabadi, "Suriye muhalefeti yetkinliğini kaybetti. Bu sadece Türkiye'nin bazen siyasi kaldıraç olarak kullanabileceği bir hareketten başka bir şey değildir, hiçbir operasyonel değeri ve icrai faaliyeti yoktur" dedi.
İLK RESMİ AÇIKLAMA
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Nasser Kanaani, Pazartesi günü haftalık basın toplantısında İran'ın Moskova'daki üçlü toplantıya katılmamasına ilişkin olarak, “Tahran, Suriye'deki gelişmeler konusunda askeri çözüm yerine siyasi çözüm konusunda her zaman ısrarcı olmuştur ve bu duruşunda ısrar etmektedir.” açıklamasını yaptı.
Kanaani: "Suriye, Rusya ve Türkiye, İran'ın Suriye'deki terörle mücadelede, Suriye hükümetini ve ulusunu, ülkenin toprak bütünlüğünü ve krizi çözme sürecini desteklemedeki belirleyici rolünü kabul ediyor." ifadelerini kullandı.
REİSİ’NİN ŞAM ZİYARETİ ERTELENDİ
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin geçtiğimiz hafta Salı günü gerçekleşmesi beklenen başkent Şam ziyareti iptal edilmişti.
Batılı diplomatlar, net bir tarih belirtilmeden, ziyaret tarihinin ertelendiğini duyurdu. Ayrıca, İran Hükümeti’nin, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'a, hükümet kontrolündeki bölgelerde şiddetli ekonomik krizi çözmeye yardım karşılığında, Suriye'de ciddi tavizler içeren bir anlaşma için baskı yaptığını söyledi.
Middle East Monitor'da yer alan haberde, isimlerinin açıklanmasını istemeyen bazı Batılı diplomatlar, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin Suriye ziyareti için yaptığı hazırlıklar sırasında, Tahran’ın taslak anlaşmaları sunarak Esad'ı şaşırttığını belirttiler.
Kaynaklar, Tahran'ın Şam'a sunduğu bir başka anlaşmanın ise, 2015 sonunda Esad hükümeti ile Moskova arasında Hmeymim ve Tartus'ta Rus askeri üslerinin kurulmasına ilişkin imzalanan anlaşmaya benzer olduğunu söyledi. Söz konusu anlaşma, Ruslara geniş kapsamlı askeri ve diplomatik tavizler vermişti.
