İBB operasyonu sonrası döviz talebinde sert artış
İBB operasyonu sonrası artan belirsizlik, döviz mevduatlarını 16,8 milyar dolar artırdı; sıcak para çıkışı 10 milyar doları aşarak dolarizasyonu tetikledi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne (İBB) yönelik operasyonun ardından oluşan belirsizlik ortamı, yurt içi yerleşiklerin dövize yönelmesine neden oldu. Dünya gazetesi yazarı Naki Bakır’ın analizine göre, 14 Mart-18 Nisan arasındaki beş haftalık süreçte bankalardaki döviz mevduatı hacmi net 16 milyar 826,6 milyon dolar artarak 195 milyar 568 milyon dolara ulaştı.
Gerçek ve tüzel kişilerin döviz mevduatları yükseldi
Söz konusu dönemde bireysel yatırımcıların döviz mevduatları 9 milyar 925,1 milyon dolar artışla 119 milyar 864,5 milyon dolara, tüzel kişilerin döviz mevduatları ise 6 milyar 901,5 milyon dolar artarak 75 milyar 703,6 milyon dolara yükseldi. Bu verilere piyasadan doğrudan alınarak fiziki olarak tutulan dövizler dahil edilmedi.
Parite etkisi ve altın hesaplarının etkisi
Naki Bakır, döviz mevduatlarındaki artışın bir kısmının döviz kurlarındaki değişimden kaynaklandığını belirtti. Merkez Bankası verilerine göre stok artışının 8 milyar 32,8 milyon dolarlık kısmı parite etkisinden kaynaklandı. Bu etki çıkarıldığında net artış 8 milyar 793,8 milyon dolar olarak hesaplandı.
Döviz cinsleri ve mevduatlardaki paylar
Dolar cinsinden mevduatlar bu dönemde 76 milyar 56,6 milyon dolara yükselirken, Euro hesapları parite etkisi sonrası 60 milyar 321 milyon dolara çıktı. Doların toplam döviz mevduatları içindeki payı yüzde 40’tan yüzde 38,9’a geriledi. Gerçek kişilerin yabancı para mevduatlarının yüzde 32,8'ini dolar, yüzde 23'ünü Euro ve yüzde 40,8'ini kıymetli maden hesapları oluşturdu.
Şirketlerin döviz tercihi
Tüzel kişilerin döviz tercihlerinde dolar yüzde 48’lik payla ilk sırayı aldı. Euro’nun payı yüzde 43,3 olurken, kıymetli maden depo hesaplarının payı yüzde 6,1 seviyesinde gerçekleşti.
Siyasi ve ekonomik gelişmelerin haftalık etkileri
Parite etkisinden arındırılmış haftalık verilere göre, dövize talep 14-21 Mart haftasında siyasi tansiyonun yükselmesiyle zirve yaptı ve 5 milyar 862,3 milyon dolarlık artış kaydedildi. Ancak 21-28 Mart haftasında tüzel kişilerin satışları nedeniyle toplam hacimde 383,3 milyon dolarlık daralma yaşandı. ABD'nin gümrük tarifesi kararları sonrası 28 Mart-4 Nisan haftasında ise döviz mevduatlarında 3 milyar 306,6 milyon dolarlık bir artış görüldü. 4-11 Nisan haftasında sınırlı artışa rağmen tüzel kişilerin satışları nedeniyle toplam hacimde azalma oldu. 11-18 Nisan haftasında ise dövize yönelim tekrar hızlandı.
Sıcak para çıkışı 10 milyar doları geçti
Bakır’ın verilerine göre, sıcak para çıkışı 11-18 Nisan haftasında yavaşlamakla birlikte, beş haftalık toplam çıkış 10 milyar 328,4 milyon doları aştı. Bu dönemde hisse senetlerinde sınırlı bir alım yaşanırken, devlet ve özel sektör tahvillerinde ciddi çıkışlar kaydedildi. Yabancı yatırımcıların Türk menkul kıymet portföyünün piyasa değeri 18 milyar 988,2 milyon dolar azaldı.
Dolarizasyon oranı yükseliyor
Ekonomik programlara ve faiz artışlarına rağmen, Türk Lirası mevduatlarının cazibesindeki azalma ve Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarındaki çözülme, dolarizasyon oranının tekrar artmasına yol açtı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, 14 Mart-18 Nisan arasında TL mevduatları yüzde 1,6 oranında artarken, yabancı para mevduatlar kur etkisiyle yüzde 13,7 oranında büyüdü. Bu süreçte yabancı para mevduatların toplam içindeki payı yüzde 36,3'ten yüzde 39,2'ye çıktı. KKM dahil edildiğinde ise dolarizasyon oranı yüzde 42,5 seviyesine ulaştı.
