Hindistan-Pakistan geriliminin kaynağı Keşmir nerede, kime bağlı, önemi?
Keşmir sorunu, Hindistan, Pakistan ve Çin arasında 1947’den bu yana süregelen tehlikeli bir ihtilaf olarak bölgesel ve küresel güvenliği tehdit ediyor. Peki Keşmir nerede? Keşmir kime bağlı? Keşmir neden önemli?
Keşmir sorunu, Hindistan ve Pakistan arasında onlarca yıldır süregelen çatışmaların merkezinde yer alıyor. Zaman zaman sıcak çatışmalara dönüşen bu gerilim, bölgesel istikrarı tehdit ederken uluslararası kamuoyunun da dikkatini yeniden bölgeye çekiyor. Hindistan ile Pakistan arasındaki gerilime neden olan Keşmir'in önemi merak ediliyor. Peki Pakistan Hindistan savaşının nedeni olan Keşmir kime bağlı, nerede?
Keşmir sorunu nedir?
Güney Asya'da yer alan Keşmir, Hindistan, Pakistan ve Çin'in hak iddia ettiği, onlarca yıldır çözülemeyen ve sık sık silahlı çatışmalara yol açan stratejik bir bölgedir.
Keşmir nerede, hangi ülkeye bağlı?
Keşmir, Himalayalar’ın güney yamaçlarında, Hindistan, Pakistan, Çin ve Afganistan ile kara sınırı bulunan, tarihi ve jeopolitik önemi yüksek bir bölgedir. Bölge fiilen üçe bölünmüş durumda: Hindistan'ın kontrolünde olan Cammu ve Keşmir, Pakistan’ın yönettiği Azad Keşmir ve Gilgit-Baltistan ile Çin’in elindeki Aksai Çin.
1947'de başlayan bölünme süreci
Keşmir sorunu, Britanya Hindistanı’nın 1947’de iki ayrı devlete bölünmesiyle başladı. Müslüman çoğunluklu Keşmir’in Hindu hükümdarı, bölgeyi Hindistan’a bağladı. Pakistan bu karara karşı çıkarak ilk savaşın fitilini ateşledi.
Birleşmiş Milletler'in devreye girişi
1948'de BM araya girerek ateşkes sağladı ve referandum önerdi. Ancak Hindistan bu öneriyi reddederek Keşmir üzerindeki kontrolünü sürdürdü. Bugün hâlâ referandum yapılmış değil.
Çin’in de dahil olmasıyla ihtilaf derinleşti
1962'de Çin ile Hindistan arasında çıkan savaş sonrası Çin, Aksai Çin bölgesini kontrol altına aldı. Pakistan ise 1963'te Çin'e toprak devri yaparak Keşmir’deki ittifakını güçlendirdi. Böylece mesele üç taraflı bir boyut kazandı.
Sınır çatışmaları ve halk ayaklanmaları
Keşmir’de 1947, 1965, 1971 ve 1999’da büyük savaşlar yaşandı. 1980’lerden itibaren ise Hindistan kontrolündeki bölgede halk ayaklanmaları arttı. 1972'de belirlenen "Kontrol Hattı" ise sık sık ihlal ediliyor.
Hindistan’ın 2019 hamlesi: Özel statü iptali
2019’da Hindistan, Keşmir’in özel anayasal statüsünü kaldırarak bölgeyi doğrudan merkeze bağladı. Bu adım, bölgedeki Müslüman nüfusun tepkisini çekerken, Pakistan ve uluslararası toplumdan da ciddi eleştiriler aldı.
Seçimlerle değişen siyasi tablo
2024 seçimlerinde, Hindistan karşıtı partiler Keşmir'de önemli kazanımlar elde etti. Ancak Hindistan yönetimi, bölgenin özel statüsünü geri getirmeyeceğini açıkladı. Bu durum, yeni bir siyasi krizin kapısını araladı.
Keşmir’in stratejik önemi
Keşmir, su kaynakları, dağlık yapısı, Çin’e ve Orta Asya’ya açılan yollarıyla askeri ve jeopolitik açıdan büyük önem taşıyor. Bu nedenle Hindistan, Pakistan ve Çin bölge üzerindeki hak iddialarından vazgeçmiyor.
