Dünya Merkez Bankaları, tarihi faiz artırımına giderken piyasaları şaşırttı
Haziran'da dünya çapındaki önde gelen merkez bankaları, enflasyonla mücadelede en yüksek aylık faiz artışını uyguladı. Bu, daha geniş çaplı bir parasal sıkılaştırmanın işaretlerini verdi.
Haziran ayında, dünya genelindeki önde gelen merkez bankaları, bugüne dek görülen en yüksek aylık faiz artışını uyguladı ve bu durum, enflasyonla mücadelede öncülük etmeye çalışan politika yapıcıları tarafından daha geniş çaplı bir parasal sıkılaştırma olarak değerlendirildi.
Haziran ayında toplanan ve en çok işlem gören 10 para birimini kontrol eden dokuz merkez bankasının yedisinin faiz artışına gitmeye karar verdiği görüldü. Bu durum Reuters verilerine göre belirlendi. Diğer iki banka ise faiz oranlarında herhangi bir değişikliğe gitmedi.
Beklenmedik bir şekilde, Norveç ve İngiltere Merkez Bankaları, 50 baz puanlık büyük bir faiz artışı uyguladı ve bu durum piyasaları şaşırttı. Bunun yanı sıra, Kanada ve Avustralya da faiz artışı döngülerine devam etti. İsveç, İsviçre ve Avrupa Merkez Bankaları da kendi politikalarını sıkılaştırdı ve toplam faiz artışını geçen ay 225 baz puan seviyesine çıkardı. Mayıs ayında altı toplantıda altı faiz artışı uygulandı.
PIMCO ekonomisti Tiffany Wilding, "Merkez bankalarının bazıları, daha düşük enflasyon seviyelerine doğru ilk adımları atmış olmasına rağmen, merkez bankası yetkilileri genel olarak zorlu bir dengeleme görevi ile karşı karşıya kalmaya devam ediyor" dedi. Wilding ayrıca, "Maliye politikasının kısa süreli bir çözüm sağlamaya hazır olmadığı bir ortamda, döngüsel açıdan aşağı yönlü risklerin arttığı daha belirsiz bir büyüme ortamı ile karşı karşıyayız" şeklinde de konuştu.
Bu son hamlelerle birlikte, önde gelen merkez bankalarının 2023 yılında gerçekleştirdiği toplam faiz artışı 28 artırımla 950 baz puana ulaştı. Norveç'in Eylül 2021'de faiz artırım döngüsüne başladığından bu yana, büyük merkez bankaları toplamda 3 bin 765 baz puanlık faiz artışına gitmiş oldu.
Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankası'nın (Fed) Haziran ayında faiz artırımına gitmeme kararı şaşırtıcı olmamasına rağmen, dünyanın en büyük merkez bankasının şahin tutumu piyasalarda dalgalanmaya sebep oldu.
Vanguard analistleri, "Merkez bankalarının yapacak çok işi olduğunu düşünüyoruz. Bize kalırsa, enflasyonu merkez bankası hedeflerine indirmenin son aşaması en zorlu olabilir" dedi.
Gelişmekte olan pazarlarda, sıkılaştırma döngüsünün sona yaklaştığını gösteren daha fazla belirti mevcut. Reuters'ın analizine göre, gelişmekte olan ekonomilerin 18 merkez bankasının 13'ü geçen ay faiz belirleme toplantısı düzenledi. Ancak bu bankaların 11'i politikalarında değişiklik yapmaktan kaçındı.
Yeni başkan Hafize Gaye Erkan'ın liderliğindeki Türkiye Merkez Bankası, 650 baz puanlık büyük bir faiz artırımı ile 2021 ilkbaharında başladığı ve gelişmekte olan pazarlardaki sıkılaştırma döngüsüne belirgin bir şekilde ayrıldığı daha geleneksel politika yapma eğilimine dönüş sinyali verdi. Bu hamle, Rusya'nın Ukrayna'yı işgal ettikten sonra acil olarak 1.050 baz puanlık faiz artırımına gitmek zorunda kaldığı durumdan bu yana görülen en büyük ikinci faiz artırımı oldu.
Gelişmekte olan pazarlarda bu yıl gerçekleştirilen toplam faiz artırımı 22 artırımla 1375 baz puan oldu. Bu rakam, 2022'de gerçekleştirilen 7 bin 425 baz puanlık sıkılaştırmanın beşte birinden daha az. Toplamda ise faiz indirim miktarı iki hamlede 60 baz puana ulaştı.
