Fosil yakıtlar ve 28. Maddenin sırrı... COP28 zor denklemi böyle başardı
COP28, tarafların konferans sistemini geliştirmeyi ve ilk kez sonuç bildirgesi metnine Fosil yakıtlarla ilgili kapsamlı madde dahil etmeyi başardı.
Dubai'de iki hafta süren müzakereler, BAE ve COP28 başkanlığının küresel iklim gündemi hedeflerinden taviz vermeden özellikle konferansın en zor dosyalarından biri olan fosil yakıtların kademeli olarak ortadan kaldırılması konusunda önemli çabalarına tanık oldu.
BAE anlaşması, küresel sıcaklıktaki artışın 1,5 santigrat dereceyi aşmasını önleme olasılığını sürdürme yönünde arzu edilen hedefi korumak için geldi.
COP28 yönetimi bu dosya üzerinde tüm bakış açılarını dikkate alan, hiçbir paydaşı dışlamayan, iklim tutkusu ile hedefe ulaşma olasılığı arasında bir denge kuran aşırı rasyonellik ve gerçekçilikle çalıştı.
BAE anlaşmasının 28. Maddesi, COP28 başkanlığının iklim hedeflerinden taviz verilmediği yönündeki inancını ifade etti. Bu tür dosyalarda önemli olan uygulama yöntemi ve hedeflere dengeli bir şekilde ulaşacak siyasi iradenin bulunması büyük önem arz ediyor.
The Economist dergisi tarafından yayınlanan bir raporda, iki hafta önce Birleşmiş Milletler tarafından düzenlenen iklim zirvesine katılmak üzere ülke temsilcileri ve aktivistlerin Dubai'de daha önce bir araya gelmesiyle, önemli bir anlaşmaya varma şansının zayıf göründüğü belirtildi.
Zira Ortadoğu'da savaş tüm hızıyla sürüyor ve jeopolitik sistem parçalanmaya başlamıştı. Ayrıca petrol üreticilerinden BAE'nin seçilmesi ve dünyadaki petrol üretiminin devlerinden biri olan ADNOC'un başında bulunan Dr. Sultan bin Ahmed Al Jaber'in Taraflar Konferansı başkanlığına seçilmesi, bu önemli uluslararası etkenliği çevre üzerindeki küresel imajı iyileştirme fırsatına dönüştürmeleri konusunda daha fazla şüphe uyandırdı.
Ancak COP28, dünyanın ilk kez küresel ısınmanın ana nedenleri olan kömür, petrol ve doğal gazdan uzaklaşmayı kabul etmesiyle bu karamsarlara meydan okudu.
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesine taraf 198 devlet, enerji sistemlerinde adil, düzenli ve hakkaniyetli bir şekilde fosil yakıtlardan uzaklaşmaya çağrı yapan metin üzerinde anlaşmaya vardı.
COP28'in başlamasından önce Al Jaber'e saldıranlar, tarihi BAE anlaşmasının açıklanmasının hemen ardından elde edilen büyük başarının ardından hüsrana uğradı.
28. MADDE VE İKLİM TARİHİNİN YENİDEN YAZILMASI
Tarihi BAE Anlaşması metninin 28. maddesi, BAE'nin özellikle fosil yakıtlar ve temiz enerjiye geçiş konusundaki konferans başkanlığına yönelik çabalarına büyük başarı kattı.
Birleşmiş Milletler iklim konferansları tarihinde ilk kez fosil yakıtların her türünden açıkça bahsediliyor.
Anlaşmanın 28. Maddesi metni, bilime uygun olarak 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşmak için fosil yakıtların enerji sistemlerinde kullanımından bu on yıldan itibaren adil, düzenli ve hakkaniyetli bir şekilde geçiş yapılmasını öngörmektedir.
Ayrıca 28. Maddede şu ifadelere yer verildi: “2030 yılına kadar küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin üç katına çıkarmak ve enerji verimliliğinde küresel yıllık iyileşme oranının iki katına çıkarmak.”
28. Madde, hem gelişmekte olan küçük ülkelere hem de büyük ekonomilere sahip ülkelere fayda sağlayan, uzlaşmadan ziyade uyum içinde bir denge kurmayı başardı. Ayrıca küresel iklim hedeflerinin uygulanması ve bu hedeflere ulaşmak için gerekli yatırımların sağlanması yönünde önemli ilerleme kaydedildi.
Birleşmiş Milletler'de iklim değişikliği danışmanı olan Dr. Samir Tantawi, bu maddeye yorum yaparak, Al-Ain News'e yaptığı özel açıklamada şunları söyledi: "Her türlü fosil yakıttan çıkış, COP28 nihai anlaşmasının en önemli sonucudur. Bu benzeri görülmemiş bir başarıdır ve ilk kez açıkça şart koşulmuştur."
Tantawi şunları ekledi: "BAE Anlaşması'nın 28. Maddesinde belirtilenler benzeri görülmemiş bir başarı olarak kabul ediliyor. Fosil yakıtlardan uzaklaşmayı ifade ediyor ve ilk kez fosil yakıtlardan bahsediliyor ve bunlar arasında petrol, gaz ve kömür yer alıyor.”
COP26 Glasgow kömürden bahsetti ve ardından COP27, COP26'nın kömürle ilgili söylediklerini doğruladı, ancak ilk kez açıkça fosil yakıtlardan bahsedildi.
ANLAŞMANIN KALİTESİ
Sanayi ve İleri Teknoloji Bakanı ve COP28 Taraflar Konferansı Başkanı Dr. Sultan Ahmed Al Jaber, ekibiyle işbirliği içinde, bu tarihi anlaşmaya varmak için konferansın belirleyici anlarında ve son saatlerinde hızlı ve etkili eyleme geçilmesine katkıda bulundu.
Dr. Sultan Al Jaber, iklim zirvesinin hedeflerine ulaşmak için özellikle fosil yakıt dosyasında önemli ve eşi benzeri görülmemiş bir ilerleme sağlamak için farklı görüşleri bir araya getirdi.
Bununla ilgili olarak Dr. Sultan Al Jaber, "anlaşmanın kalitesinin, uygulamanın kalitesine bağlı olduğunu ve bu tarihi anlaşmanın yalnızca yolun başlangıcı olduğunu" vurguladı.
Reuters'a konuşan bir kaynağa göre anlaşma, "her ülkenin enerji dönüşümüne yönelik kendi yolunu izlemesi için bir seçenekler listesi" sunuyor. Ancak aynı zamanda anlaşma, her bir durum için verilerin özelliklerine göre dönüşüm ve kademeli dönüşüm olan en önemli hedefi de koruyor.
İklim değişikliği danışmanı ve Birleşmiş Milletler İklim Konvansiyonu'ndaki Mısır müzakere ekibinin eski üyesi Hisham Issa, BAE anlaşmasındaki fosil yakıtları terk etmeye başlama maddesinin, Dubai'de düzenlenen COP28 Taraflar Konferansını küresel iklim eylemi için en önemli tarihi istasyonlardan biri haline getirdiğine inanıyor.
