Erdoğan-Reisi görüşmesi | Stratejik önemi ne, güç dengeleri nasıl etkilenecek? Al Ain Türkçe Özel

Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Kadir Ertaç Çelik, Reisi ile Erdoğan arasındaki görüşmeye ilişkin yaptığı değerlendirmelerde zamanlamaya dikkat çekerek “Ziyaretin Kafkasya jeopolitiği ve Türk Dünyası'na da etkisi söz konusudur” dedi.

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a resmi bir ziyarette bulundu.

Dün bir araya gelen iki lider, basına poz vermelerinin ardından baş başa görüşme gerçekleştirdi.

Daha sonra iki ülke heyetlerinin de katılımıyla gerçekleştirilen Türkiye-İran Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi 8. Toplantısı'nın ardından çeşitli anlaşmaların imza törenine geçildi.

Erdoğan ve Reisi'nin huzurunda ülkeler arasında 10 anlaşma imzalandı. İmzalanan anlaşmalar şunlar:

"- Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) ile İran Şebeke Yönetim Şirketi (IGMC) Arasında İşletme Anlaşması

- Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı ile İran İslam Cumhuriyeti Serbest Ticaret, Endüstriyel ve Özel Ekonomik Bölgeler Yüksek Kurulu Arasında Serbest Bölgeler Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı

- Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı ile İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Kültür ve İslami İrşad Bakanlığı Arasında Medya ve İletişim Alanında İşbirliğine Dair Mutabakat Zaptı

- Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile İran İslam Cumhuriyeti Yol ve Şehircilik Bakanlığı Arasında Demiryolu Taşımacılığına İlişkin Çerçeve Anlaşması

- Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile İran Bilim ve Teknolojiden Sorumlu Cumhurbaşkanı Yardımcılığı Arasında Bilimsel, Endüstriyel Ve Teknolojik İşbirliği Mutabakat Zaptı

- Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı ile İran İslam Cumhuriyeti Kültür ve İslami İrşad Bakanlığı Arasında 2025 Karşılıklı Kültür Yılına İlişkin İşbirliği Niyet Bildirgesi

- Türkiye Cumhuriyeti Polis Akademisi Başkanlığı ile İran İslam Cumhuriyeti Amin Polis Üniversitesi Arasında Mutabakat Muhtırası

- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile İran İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Ulusal Sürücü Belgelerinin Karşılıklı Olarak Tanınması ve Değişimine İlişkin Mutabakat Zaptı

- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile İran İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Silahlı Uçuş Güvenlik Görevlisi Görevlendirilmesine İlişkin Mutabakat Zaptı

- Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile İran İslam Cumhuriyeti Petrol Bakanlığı Arasında Enerji Sektöründe İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı."

KADİR ERTAÇ ÇELİK’TEN ZİYARETE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME

Söz konusu ziyareti, Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Kadir Ertaç Çelik Al Ain Türkçe için değerlendirdi.

Kadir Ertaç Çelik

Ziyaretin zamanlaması, stratejik önemi, iki ülke arasında imzalanan anlaşmalar ve bölgesel güç dengelerine olası etkilerine ilişkin konuşan Çelik, sözlerine “Ziyaretin zamanlaması oldukça manidar” diyerek başladı.

“Bölgede yaşanan jeopolitik gelişmeler ve saldırılar ziyareti oldukça önemli bir konuma yerleştirmiştir” diyen Çelik, “Bu kapsamda bir yandan İsrail-Filistin Savaşı öte yandan İran'da gerçekleşen terör saldırısı ve Pakistan'la yaşanan gerilim dikkate değer konular olarak ön plana çıkmaktadır. Ayrıca belirtmek gerekir ki İran gerek Katar krizi gerekse 2017 yılında yaşanan terör saldırısı sürecinde de Türkiye'ye üst düzey tarihi nitelikte ziyarette bulunmuştu. Dolayısıyla rutin bir diplomatik temastan ziyade bölgesel jeopolitiği şekillendirme potansiyeli olan bir üst düzey temas gerçekleştirilmiştir” ifadelerini kullandı.

“ÇIKARLARIN GÖZETİLECEĞİ MESAJI VERİLDİ”

İki ülke arasında imzalanan anlaşmalara da değinen Çelik, bu noktada çıkarların gözetildiğine dikkat çekti. Öte yandan ziyaretin yalnızca Türkiye’ye değil Türk Dünyası’na da etkisi olacağını kaydeden Çelik, “İki devlet arasında imzalanan anlaşmalar ve ele alınan konular askeri jeopolitik ve ekonomik boyutlarıyla Ortadoğu denklemi açısından her iki ülke için de ciddi fırsatları ortaya çıkarabilecek niteliktedir. Bu kapsamda İsrail-Filistin Savaşı'nın yayılması riskinden terörle mücadeleye kadar güvenlik alanında geniş bir yelpazede bölgesel hassasiyetler ve çıkarların gözetileceği mesajı verilmiştir. Ayrıca son ziyaret sadece Ortadoğu ile sınırlı olarak ele alınmamalıdır. Ziyaretin Kafkasya jeopolitiği ve dolayısıyla da Türk Dünyası'na da etkisi söz konusudur. Kafkasya'da hayata geçirilmesi planlanan koridorlar ve ekonomik dinamikler hem bölgesel hem de küresel ekonomi açısından önem arz etmektedir” diye konuştu.

BATI DÜNYASI NASIL YAKLAŞIYOR?

Çelik şunları kaydetti:

“Başta ABD-İsrail ekseni olmak üzere Batı ülkeleri İran'ın izole ve küresel politikada by-pass edilmesini temel dış politika önceliği olarak kodlamaktadır. Bu kapsamda gerek ekonomik ve politik gerekse askeri boyutlarda İran'ın bölgesel veya küresel aktörlerle ilişki kurmasına ve kendine alan bulmasına çok sıcak bakmamaktalardır. Ancak küresel boyutta yaşanan krizler ve sistemsel dönüşüm Batı'nın hegemonik dayatmalarının eskisi kadar etkili olmadığı bir düzlemi karşımıza çıkarmaktadır. O nedenle bu ilişkilerin dönüşüm yaşanan uluslararası sistemde daha farklı boyutlarda da hayata geçirilmesi ihtimali söz konusudur. Bu da Batı için bir rahatsızlık sebebi olmaktadır. Çünkü İran'ın verilen rolün dışına çıkması demek Suriye jeopolitiğinde, Filistin meselesinde ve küresel ekonomi koridorları projelerinde Batı'nın aleyhine bir sürecin işlemesi ve Batı çıkarlarının olumsuz etkilenmesi riskini beraberinde getirmektedir”