Dilovası’nda 7 işçinin öldüğü kozmetik fabrikası yangınında skandal müfettiş raporu
Dilovası’nda 7 işçinin öldüğü kozmetik fabrikası yangınına ilişkin müfettiş raporu, işletmenin itfaiye onayı ve iskan belgesi olmadan, sigortasız işçi çalıştırarak üretim yaptığını ve teknik altyapı ile yangın güvenliği önlemlerinin ağır şekilde ihmal edi
Kocaeli’nin Dilovası ilçesinde 7 işçinin yaşamını yitirdiği kozmetik fabrikası yangınına ilişkin hazırlanan müfettiş raporu, işletmenin itfaiye uygunluk onayı ve yapı-iskan belgesi olmadan üretime başladığını ortaya koydu. Raporda, fabrikada yetersiz teknik altyapı, bakımsız ekipman ve uygun olmayan üretim koşulları nedeniyle yangının çıktığı belirtilirken, hayatını kaybeden işçilere dair olay günü herhangi bir sigortalılık bildiriminin bulunmadığı vurgulandı.
“Teknik altyapı eksik, sigorta yok”
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı İstanbul 1 Nolu Grup Başkanlığı tarafından hazırlanan müfettiş inceleme raporunda, söz konusu kozmetik fabrikasında üretim faaliyetinin, gerekli resmi onaylar tamamlanmadan başlatıldığı kaydedildi. Rapora göre işletmede etkin topraklama, yeterli havalandırma, patlayıcı ortam kontrol sistemleri, yangın merdiveni ile yangın algılama ve alarm sistemi bulunmadığı saptandı. Müfettişler, yangının yetersiz teknik altyapı, bakımsız ekipman ve uygunsuz üretim düzeni altında yürütülen faaliyetler sırasında meydana geldiğini, bu koşulların doğrudan Dilovası’ndaki fabrikada yaşanan can kayıplarına zemin hazırladığını rapora geçirdi. Aynı raporda, hayatını kaybeden 7 kişiye ilişkin olay günü sigortalılık bildirimi yapılmadığı, yani işçilerin kayıt dışı çalıştırıldığı yönünde güçlü bulgular bulunduğu da özellikle not edildi.
Statik elektrik veya elektriksel kontak kaynaklı tutuşma şüphesi
Yangının çıkış nedenine ilişkin hazırlanan ön raporda, Ravive Kozmetik adıyla faaliyet gösteren ve etil alkol ile esans karışımı yaparak parfüm üretimi yapılan işletmede, patlamanın üretim sürecindeki bir anda gerçekleştiği kaydedildi. Buna göre, alkolün kazana aktarılması sırasında statik elektrik boşalması ya da elektriksel kontak kaynaklı tutuşma sonucu önce patlama, ardından ise hızla yayılan bir yangın meydana geldi.
İtfaiye uygunluk onayı ve iskan belgesi olmadan üretim yapılmış
Müfettiş inceleme raporunda, fabrikanın itfaiye uygunluk onayı olmadan üretime başladığı açıkça ifade edildi. Bununla birlikte, binanın yapı-iskan belgesi bulunmadan imalathane olarak kullanıldığı, yani fiili durumun yasal statüyle örtüşmediği kaydedildi. Raporda, işletmecinin (işleten) olayda asli kusurlu olduğu, binanın maliki ve kiralayanın ise yapıyı iskan ve yangın güvenlik sistemleri olmadan kiraya verdikleri için tali fakat işletenle müteselsil sorumlu tutuldukları belirtildi. Ayrıca, ruhsat ve denetim görevlerini yerine getirmeyen kamu kurumlarının da bu süreçte tali idari sorumluluk taşıdığı kanaatine varıldığı aktarıldı.
Sigortasız işçiler, tek çıkış kapısı ve içeride mahsur kalanlar
Raporda, yangının yetersiz teknik altyapı, bakımsız ekipmanlar ve uygun olmayan üretim koşulları nedeniyle çıktığı yönündeki kanaat net biçimde ifade edilirken; çalışanlar ve vardiya amirinin, işverenin belirlediği üretim düzeni içinde görev yaptıkları için olayda kusurlu görülmedikleri vurgulandı. Bu çerçevede asıl sorumluluğun üretim ortamını bu şartlarda işleten ve gerekli önlemleri almayan işveren ve yetkililerde olduğu değerlendirildi. Öte yandan, yangında hayatını kaybeden 7 kişiyle ilgili olay günü herhangi bir sigortalılık bildiriminin bulunmadığı, yani fabrikanın sigortasız işçi çalıştırdığı tespitinin altı bir kez daha çizildi. Raporda yer alan görgü tanığı beyanlarına göre, yangının ilk anında bazı çalışanlar hızla dışarı çıkabildi ancak binada tek çıkış kapısı ve ayrı bir acil çıkış bulunmaması nedeniyle diğer çalışanlar alevlerin sardığı kapıdan çıkamadı ve içeride mahsur kaldı. Bu detay, yangın güvenliği ve tahliye planlarının yokluğunun faciayı büyüttüğünü gösteren en çarpıcı unsurlardan biri olarak rapora yansıdı.
3’ü çocuk 6 kadın hayatını kaybetmişti
Olay, Kocaeli’nin Dilovası ilçesinde, 8 Kasım’da Mimar Sinan Mahallesi Mimar Sinan Caddesi’nde bulunan Ravive Kozmetik parfüm doldurma işletmesinde meydana gelmişti. Çıkan yangın sonrası 3’ü çocuk olmak üzere 6 kadın hayatını kaybetmiş, 7 kişi de yaralanmıştı. Yangında, Cansu Esatoğlu (15), Nisanur Taşdemir (15), Tuğba Taşdemir (17), Şengül Yılmaz (59), Esma Gikan (31) ve Hanım Gülek (52) yaşamını yitirmişti. Dilovası’ndaki parfüm atölyesi yangını, kısa sürede ülke gündemine oturmuş, özellikle çocuk yaştaki işçilerin ölümü ve iş güvenliği iddiaları kamuoyunda büyük tepki çekmişti.
Yangının ardından fabrikanın daha önce CİMER’e şikayet edildiği ortaya çıkmıştı. Firma hakkında çalışanlar tarafından 2024 yılında yapılan şikayette, işçilerin sigortasız çalıştırıldığı, hatta yemek paralarının dahi ödenmediği iddia edilmişti. Bu şikayetler, müfettiş raporunda da vurgulanan sigortalılık bildirimi eksikliği ve kayıt dışı çalışma bulgularıyla birlikte değerlendirildiğinde, Dilovası’ndaki kozmetik fabrikasında uzun süredir süregelen yapısal sorunların bulunduğunu göstermiş oldu. Böylece, hem iş sağlığı ve güvenliği hem de sosyal güvenlik yükümlülükleri açısından ciddi ihlaller zincirinin bulunduğu resmi belgelere yansıdı.
SGK ve İŞKUR yöneticileri açığa alındı
Yangın sonrası başlatılan idari süreçte, SGK Kocaeli İl Müdürü, SGK Kocaeli İl Müdür Yardımcısı, Gebze Sosyal Güvenlik Merkez Müdürü, Çalışma ve İş Kurumu Kocaeli İl Müdürü, İŞKUR Dilovası Hizmet Merkezi Müdürü, İŞKUR CİMER’den sorumlu şube müdürü ve bir personel açığa alındı. Bu adım, hem SGK hem de İŞKUR tarafında, olayla bağlantılı olabilecek ihmal iddialarının daha yakından incelenmesi amacıyla atılmıştı. Böylece, sadece işyeri sahipleri ve yerel yönetim değil, kurumsal denetim zinciri de mercek altına alınmış oldu.
Olayla ilgili başlatılan adli soruşturma kapsamında gözaltına alınan 11 şüpheliden, aralarında işyeri sahiplerinin de bulunduğu 7 kişi tutuklandı. Ayrıca, Dilovası Belediye Başkan Yardımcısı N.T, Zabıta Müdürü N.B, zabıta personeli C.T, Ö.K. ve T.İ. görevden uzaklaştırıldı. Tutuklu bulunduğu cezaevinde kalp krizi geçiren fabrikanın sahiplerinden Kurtuluş O. ise kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetti. Sürece ilişkin hazırlanan bilirkişi raporunda, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sahada etkin şekilde yerine getirmediği tespit edilen **Küresel Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB)**nin sorumlu müdürü Ü.A. hakkında da işlem yapıldı ve Ü.A. 3 Aralık’ta tutuklandı. Böylece, Dilovası kozmetik fabrikası yangını soruşturması, işverenlerden belediye yöneticilerine, denetimle görevli kamu personelinden OSGB yetkililerine uzanan geniş bir sorumluluk alanını kapsar hale geldi.
