Deprem sonrası Türkiye ekonomisi nereye gidiyor?

Deprem sonrasında ekonomide neler olacak? Depremin ekonomi, tarım ve ihracata etkisi ne kadar? Ekonomide nasıl bir sürece gireceğimizi veriler üzerinden hesaplarla sizler için derledik.

11 ilimizi etkileyen Kahramanmaraş merkezli depremler Türkiye tarihinin en büyüklerindendi, can kaybı 44 bin 374'e ulaştı. Uzmanlar depremlerden sonra hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağı gibi ekonomide de fazlasıyla sancılı bir sürece gireceğimizi belirtiliyor.

Özellikle hayati önemde bir seçim yılı olması nedeniyle yüksek enflasyon ve yavaşlayan büyüme baskısı altındaki ekonomide dengeler daha da bozulacağı öngörülüyor.

Depremin, ekonomide yarattığı kayıpların (enkaz kaldırma-hafriyat, konut yapım ve onarımı, altyapı onarımı) yanında sanayi ve tarımda üretimi olumsuz etkileyecek ve ekonomik büyümeyi düşüreceği bekleniyor.

Bu facianın, Türkiye'nin meyve, sebze, tahıl ve tohum üreten tarımsal altyapısının bir kısmını da harap ettiği ve bu sebeple arz sıkıntısından kaynaklanan fiyat artışları yaşanmasının beklendiği belirtiliyor. Diğer yandan hem deprem bölgesinde, hem de Ankara ve İstanbul gibi büyük şehirlerde kira fiyatlarında artışlar olacağı hesaplanıyor.

Bunun da enflasyona olumsuz yönde yansıyacağı ve yeniden inşa döneminde yoğun konut üretiminin de inşaat maliyetlerindeki artış nedeniyle enflasyonist baskı yaratacağı tahmin ediliyor.

DEPREM BÖLGESİNDEKİ 10 İLİN GYSH PAYI YÜZDE KAÇ?

TÜİK’in verilerine göre Türkiye’nin 2021 yılında üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH’si 7 trilyon 249 milyar lira oldu. 10 ilin GSYH toplamı ise 675 milyar lira. Bu şehirlerin GSYH içindeki payı ise yüzde 9,3 oluyor.

GAZİANTEP VE ADANA’NIN GSYH PAYI TOPLAM YÜZDE 4

Depremin vurduğu iller içinde GSYH payının en yüksek olduğu şehir yüzde 2,05 ile Gaziantep. Adana’nın payı ise yüzde 1,95. Sadece bu iki ilin toplamı yüzde 4.

Depremin en çok etkilediği illerden birisi olan Hatay’ın Türk ekonomisi içindeki payı ise yüzde 1,4. Kahramanmaraş, Diyarbakır ve Şanlıurfa’nın payları sırasıyla yüzde 1’e yakın.

TARIMIN PAYI NE KADAR?

10 ilin GSYH payı yüzde 9,3 olmasına rağmen sektörlere göre bakıldığında “tarım, ormancılık ve balıkçılığın payı yüzde 14,3’e kadar çıkıyor. 2021 yılında bu sektör Türkiye’de 401,8 milyar lira GYSH üretirken bunun 57,3 milyar lirası deprem bölgesindeki 10 ilde gerçekleşti.

TARIM ALANLARININ YÜZDE 16’SI DEPREM BÖLGESİNDE

TÜİK 2022 yılı verilerine göre Türkiye’deki 238 milyon dekar tarım alanının 37,7 milyon dekarı deprem bölgesindeki 10 ilde bulunuyor. Bu illerin toplam alan içindeki payı ise yüzde 16.

Şanlıurfa 10,8 milyon dekar tarım alanı ile ilk sırada bulunuyor. Depremin en çok etkilediği illerden Kahramanmaraş’taki tarım alanı ise 3,6 milyon dekara denk geliyor. Alanın büyüklüğü kadar bölgedeki şehirler Türkiye’nin en verimli topraklarının başında yer alıyor.

DEPREM BÖLGESİNDEKİ İLLERİN İHRACATTAKİ PAYI NE?

Depremin vurduğu şehirlerden Gaziantep tek başına Türkiye’deki ihracatın yüzde 4,4’ü gerçekleştiriyor. Hatay’ın payı yüzde 1,6; Adana’nın ise yüzde 1,23. Bölgedeki 10 ilin toplamı ise yüzde 8,5.

2022 yılında Türkiye’nin ihracatı 254,2 milyar dolar olurken bunun 21,6 milyar doları bu ilden gerçekleşti.