Nasser: Darbeler silsilesi Gabon’la bitmeyecek / Al Ain Türkçe Özel
Afrika’daki darbe silsilesine bir yenisi Gabon’da eklendi. Afrika Uzmanı Dr. İbrahim Nasser, darbenin perde arkasını ve Afrika kıtasını nasıl etkileyeceğini Al Ain Türkçe’ye değerlendirdi.
Gabon'da bir grup asker, televizyonda yaptığı açıklamayla iktidarı ele geçirdiklerini ve Başkan Ali Bongo'nun kazandığı seçimleri iptal ettiklerini duyurdu. Afrika ülkelerindeki darbe silsilesine bir yenisi daha eklendi. Gabon’da yaşananlar ve Afrika’da kimin ne yapmaya çalıştığını Afrika Uzmanı Dr. İbrahim Nasser’le konuştuk.
Nijer'deki darbenin ardından Gabon'da da benzer bir durumun yaşanması, Afrika kıtasının genel siyasi istikrarı ve güvenliği açısından nasıl bir risk oluşturuyor?
Afraka’daki son darbeler süreci Orta Afrika Cumhuriyeti’nde başladı. Oradaki darbe domino etkisi yarattı. Mali, Gine ve Burkina Faso ile devam etti. Devrilen liderlerin özelliği Fransa’ya yakın olması ve halk tarafından makbul bulunmamaları... Bu rejimlerin halkta da tabanı yoktu. Bunun yanı sıra yolsuzluk ve ülkelerin kronik fakirlik sıkıntılarına çözüm bulamalarına halk tepkiliydi.
Artık seçimler bu ülkelerdeki siyasi krizlerin fitillerini ateşleyen bir unsur haline geldi. Sebebi ise genelde iktidarların meşruiyetini halktan almamaları.
Afrika ülkelerinde liderlerin iktidarı bırakmama niyeti ve seçimlere karışan hileler, bu hilelerle seçimi kazanmış gibi gösterilmesi, Fransa’nın ülkelerin siyasi ve ekonomik sistemine müdahil olması halkın tepkisine sebep oldu.
Gabon’daki Bongo ailesi ülkeyi 55 yıldır yönetiyor. Babadan oğula geçen bir iktidar var. Seçimden önce sosyal medya kısıtlandı, uluslararası gözlemcilerin ülkeye girişi yasaklandı. Bunun yanı sıra Cumhurbaşkanı seçim kampanyasına katılmadan seçime girdi. Sağlık sorunları nedeniyle yurt dışındaydı. Bu da meşruiyetini kaybetmesine neden oldu.
İç faktörlerin yanı sıra dış faktörler de etkili oldu. Bazı ülkelerin güç savaşı bu ülkelerdeki darbelerde iç faktörlerle birlikte çarpan etkisi yaptı. Gabon bunun bir halkasıydı. Ancak darbeler silsilesi Gabon’la bitmeyecek. Yakın zamanda Çad ve Fildişi sahillerinde de benzer bir durum görülebilir. Çünkü o ülkelerde de bir zemin oluşmuş durumda. Yönetimler Fransa’ya yakın ve halk bu yönetimlere tepkili.
Tüm bunlar Afrika’nın siyasi istikrarını bozdu. Ama bununla kalmayacağı görülüyor. Güç savaşı devam ettikçe ülkelerin siyasi istikrar sağlaması zor görünüyor. Ekonomik olarak ülkelerin geri kalmışlığı daha da artıracak. Bu ülkeler iç savaşlarla boğuşacak. İstikrarsızlık daha da artacaktır.
Gabon'un OPEC üyesi olması göz önüne alındığında, yaşanan bu politik krizin global enerji piyasalarına ve enerji güvenliğine ne tür etkileri olabileceği nasıl değerlendirilebilir?
Gabon bir petrol üreticisi ve OPEC üysi... Aslında nüfusu az olduğu için bu üretim ve gelirle refah içinde yaşaması lazım. Ancak durum tam tersi. Ülkenin üçte biri sefalet içinde yaşıyor.
Uluslararası enerji piyasasına bu darbenin etkisi olacaktır. Ancak üretim kapasitesi çok yüksek olmadığı için ekonomik etki sınırlı olacaktır.
Gabon’un en büyük ekonomi partnerinden biri Çin’dir. Çin, Gabon’un ürettiği petrolü alan ülkelerden biri. Hatta Gabon içinde bir petrol boru hattı inşa ettiğine yönelik bilgiler var. Dolayısıyla buradaki darbeden Çin’in etkilenmesi muhtemel. Çin’in etkilenmesi demek küresel ticaretin de dalgalanması anlamına gelir.
Gabon, Afrika’nın petrol üretiminde ilk 3 ülkeden biri. OPEC üyesi olması da oldukça kritik. Bunun OPEC içinde de bir etkisi görülecektir.
Afrika’da kim ne yapmak istiyor? Hangi amaçla bölgede bulunuyor?
Fransa’nın Afrika’daki en büyük askeri üslerinden biri Gabon’da. Ekonomik olarak da Gabon önde gelen partnerlerinden biri... Hem Fransa hem de Avrupa Birliği yaşananlardan oldukça rahatsız. Çünkü Afrika’da yaşananlar, göç noktasında doğrudan Avrupa’ya yansıyor. Rusya, Çin ve ABD’nin Afrika’daki nüfuzunun artması da Avrupa’yı endişelendiriyor. Müdahale etmekten de çekiniyor. Bir başka konu da güvenlik anlamında terör örgütlerinin bu ülkelerde faal olması Avrupa’ya yönelik ham madde tedariği konusunda sıkıntıları beraberinde getirecektir. Avrupa bu nedenlerle o bölgedeki gelişmelerden büyük tedirginlik duyuyor.
Rusya bölgede etkin. Batı’nın Rusya’yı çevreleme projesine karşı atak olarak Afrika ülkeleriyle yakın ilişkiler kurarak Avrupa’yı zor duruma düşürmeye çalışıyor.
ABD bölgede pragmatist davranıyor. Hem muhaliflerle hem iktidarlarla işbirliği yapıyor. Gabon’da da öyle yapacaktır. Zimbabve’de de bunu yaptı. Oradaki ülkeleri bu şekilde çıkarları doğrultusunda dizayn etmeye çalışıyor.
Çin ise bölgede istikrar istiyor. Çünkü oradaki istikrarsızlık Çin’e olumsuz yansıyor.
