Siyasi ittifakların çalkantılı yılı: 2023
Türkiye’nin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçmesiyle birlikte siyasi ittifaklar ön plana çıktı. 2023 yılı, kritik seçimler nedeniyle ittifakların çokça konuşulduğu bir yıl oldu. İşte 2023 yılında ittifaklar konusunda yaşananlar...
Türkiye, 2023 yılında siyasi tarihinin en kritik seçimlerinden birini gerçekleştirdi. 14 Mayıs’ta ilk turu yapılan seçimler, hiçbir adayın yüzde 50+1 oyu alamaması nedeniyle ikinci tura kaldı. İkinci turda Recep Tayyip Erdoğan, rakibi Kemal Kılıçdaroğlu’nu geride bırakarak yeniden Cumhurbaşkanı seçildi.
Cumhurbaşkanlığı seçiminin en kritik noktası siyasi ittifaklardı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile gelen siyasi ittifak olgusu, 2023 seçimlerinde tam anlamıyla kendisini gösterdi.
2023 seçimlerine 5 ittifakla gidildi
Cumhurbaşkanlığı seçiminde 5 ittifak ortaya çıktı. Bunlar; Cumhur İttifakı, Millet İttifakı, Emek ve Özgürlük İttifakı, Ata İttifakı ve Sosyalist Güç Birliği İttifakı’ydı.
Cumhur İttifakı
23 Kasım 2018'de kurulan Cumhur İttifakı, 2023 seçimlerinde de varlığını devam ettirdi. 24 Mart 'ta Yüksek Seçim Kurulu (YSK)'ya ittifak protokolünü sunan Cumhur İttifakı'nda, Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Büyük Birlik Partisi (BBP), Yeniden Refah Partisi (Yeniden Refah) ve Hür Dava Partisi yer aldı. Cumhur İttifakı’nın adayı Recep Tayyip Erdoğan oldu.
Doğu Perinçek’in lideri olduğu Vatan Partisi'nin Cumhur İttifakı'nda yer alma talebi ittifak tarafından kabul görmedi.
Yeniden Refah Partisi, 20 Mart 2023 tarihinde Cumhur İttifakı içinde yer almayacağını duyurdu. Ancak 24 Mart 2023 tarihinde kararını değiştirdi ve protokolün teslim edildiği gün Cumhur İttifakı’nda yer alma kararını duyurdu. Hüda Par ve Demokratik Sol Parti, Ak Parti listelerinden seçime katıldı.
Millet İttifakı
14 Mayıs seçimlerinin en güçlü ittifaklarından biri de Millet İttifakı’ydı. Millet İttifakı, 30 Ocak 2023 tarihinde Ortak Politikalar Mutabakat Metni'ni Ankara’da kamuoyuna duyurdu.
"Altılı Masa"yla adını duyuran Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), İYİ Parti, Saadet Partisi (SP), Gelecek Partisi, Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) ve Demokrat Parti (DP) Millet İttifakı adı altında seçime girdi. İttifak protokolü, 22 Mart'ta YSK'ya sunuldu.
Türkiye Değişim Partisi ittifaka dahil olmadı ancak parti lideri Mustafa Sarıgül, ittifakı dışarıdan destekleyeceklerini açıkladı. Millet ittifakını dışarıdan destekleyeceğini bildiren diğer partiler ise Liberal Demokrat Parti ve Doğru Parti oldu.
Cumhurbaşkanı adayının belirlenme süreci
Millet İttifakı, ortak Cumhurbaşkanı Adayı konusunda kendi içinde tartışmalar yaşadı. İttifakı oluşturan partilerin liderleri, 2 Mart 2023 tarihinde Cumhurbaşkanı adayının belirlenmesi amacıyla toplandı.
Toplantı sonrası İYİ Parti lideri Meral Akşener’in, “5 siyasi parti tek bir ismi dile getirerek Sayın Kılıçdaroğlu'nun adaylığına 'evet' dedi. Biz Mansur Yavaş ile Ekrem İmamoğlu isimlerini beyan ettik. Küçük hesaplar 85 milyonun kutlu zaferine tercih edilmiştir. Şahsi hırslar Türkiye'ye tercih edildi. Üzülerek söylüyorum ki 6'lı masa artık millet iradesini kararlarına yansıtma kabiliyetini kaybetmiştir. Ne kumar masasında ne de noter masasında olmayacağız” açıklaması gündeme bomba gibi düştü. İYİ Parti 6’lı masayı terk etti.
Akşener’in işaret ettiği Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş, 3 Mart 2023 akşam saatlerinde sosyal medya hesaplarından Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekleyeceklerini duyurdu.
6 Mart 2023 tarihinde Millet İttifakı bir kez daha aday belirleme toplantısı gerçekleştirdi. Partiler arasında yaşanan görüşmeler sonrası İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener de toplantıya katılma kararı aldı.
Saadet Partisi Genel Merkezi’nde 4 saat süren toplantıda 6 lider, ittifakın cumhurbaşkanı adayının Kemal Kılıçdaroğlu olmasına karar verdi. Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçimi kazanması durumunda ittifakta yer alan diğer liderler ile Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş’ın Cumhurbaşkanı yardımcısı olacağı duyuruldu.
7 Nisan tarihinde CHP ve İYİ Parti, seçimlere kendi logolarıyla ve listeleriyle; Demokrat Parti, DEVA Partisi, Gelecek Partisi ve Saadet Partisi milletvekili adaylarını CHP listelerinden gösterme konusunda YSK'ya ek protokol metni sundu.
9 Nisan'da CHP listelerinde Saadet Partisi'ne 24, DEVA Partisi'ne 25, Gelecek Partisine 19, Demokrat Partiye 3 yer ayrıldı. Türkiye Değişim Partisi Genel Başkanı Mustafa Sarıgül de CHP Listesinden Erzincan 1. sıra adayı olarak gösterildi.
CHP; Gümüşhane, Bitlis, Muş, Çankırı, Aksaray, Yozgat ve Bayburt'ta aday çıkarmadı. Buna karşılık İYİ Parti de Adıyaman, Çorum, Erzincan, Hakkari, Rize, Van, Batman, Bartın ve Düzce'de aday göstermedi ve bu illerde İYİ Partili 6 aday CHP listesinde yer aldı
Emek ve Özgürlük İttifakı
Emek ve Özgürlük ittifakı 25 Ağustos 2022 tarihinde kurulmuştu. İttifak varlığını 14 Mayıs seçiminde de devam ettirme kararı aldı. Emekçi Hareket Partisi (EHP), Emek Partisi (EMEP), Halkların Demokratik Partisi (HDP), Sosyalist Meclisler Federasyonu (SMF), Türkiye İşçi Partisi (TİP), Toplumsal Özgürlük Partisi (TÖP) ve Yeşiller ve Sol Gelecek Parti’nden (YSP) oluşan ittifak, protokolünü 24 Mart'ta YSK'ya sundu.
Cumhurbaşkanı adayı belirleme çalışmaları
Emek ve Özgürlük İttifakı’nın Cumhurbaşkanlığı adayı için Selahattin Demirtaş, Gültan Kışanak ve Rıza Türmen gibi isimleri konuşuldu. Bu konuda görüşmeler yapıldı.
22 Mart 2023 tarihinde Emek ve Özgürlük İttifakı cumhurbaşkanı adayı çıkarmayacağını açıkladı.
24 Mart 2023 tarihinde alınan karar üzerine Halkların Demokratik Partisi, Emekçi Hareket Partisi ve Toplumsal Özgürlük Partisi, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi listelerinden seçime girme kararı aldı. Daha sonra aynı kararı Emek Partisi de duyurdu.
28 Nisan 2023 tarihinde ise Emek ve Özgürlük İttifakı, seçimde Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekleme kararı aldı.
Ata İttifakı
Ata İttifakı ,11 Mart 2023'te Zafer Partisi, Adalet Partisi, Ülkem Partisi ve Türkiye İttifakı Partisi’nin bir araya gelmesiyle kuruldu. Ülkem Partisi ve Türkiye İttifakı Partisi’nin seçime katılma yeterliliği yoktu.
Memleket Partisi ve Doğru Parti’nin de ittifakta yer alması konusunda görüşmeler gerçekleşti. Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ’ın “Adayımız Muharrem İnce. Ancak Mansur Yavaş aday olursa onu destekleriz” sözleri üzerine Muharrem İnce, “Ben kimsenin yedek adayı değilim” diyerek ittifak görüşmelerine son verdi.
Doğru Parti de Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekleme kararı verdiği için ittifakta yer almadı.
Ata İttifakı, yapılan görüşmelerin ardından Sinan Oğan’ı Cumhurbaşkanı Adayı olarak belirledi.
Sosyalist Güç Birliği
Sosyalist Güç Birliği İttifakı, Sol Parti (SOL), Türkiye Komünist Partisi (TKP), Türkiye Komünist Hareketi (TKH), Devrim Hareketi (DH) ve Türkiye Sosyalist İşçi Partisi’nden (TSİP) oluştu.
21 Mart 2023 tarihinde Sosyalist Cumhuriyet Partisi de ittifaka destek vereceğini duyurdu.
İttifakta yer alan ve seçime girme yeterliliği olan TKP, SOL, ve TKH, seçime kendi adayları ve logolarıyla gireceklerini, ittifaktaki diğer partilerin de kendilerini destekleyeceği açıkladı.
Sosyalist Güç Birliği, Cumhurbaşkanı adayı çıkarmadı. İttifaktaki partiler, Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekleyeceklerini duyurdu.
Seçim günü: 14 Mayıs
Türkiye bu siyasi ittifaklar ve diğer partilerle 14 Mayıs 2023 Pazar günü sandık başına gitti.
Cumhur İttifakı, yüzde 49,5 oy alıp, 323 milletvekili çıkararak parlamentoda çoğunluğu sağladı.
Millet İttifakı yüzde 35 oyla 212 milletvekilliğine ulaştı.
Emek ve Özgürlük İttifakı yüzde 10,56’lık oyuyla 65 sandalyeye sahip oldu.
Yüzde 2,43 oy alan Ata İttifakı ve yüzde 0,29 oy toplayabilen Sosyalist Güç Birliği milletvekili çıkaramadı.
Cumhurbaşkanlığı Seçiminde ise Cumhur İttifakı’nın adayı Recep Tayyip Erdoğan yüzde 49,5, Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu yüzde 44,9, Ata İttifakı’nın adayı Sinan Oğan yüzde 5,2 oy aldı. Memleket Partisi’nden aday olan ve seçime günler kala fiili adaylıktan çekilen Muharrem İnce’ye ise yüzde 0,4 oy çıktı.
Hiçbir aday yüzde 50+1’lik oya ulaşamadığı için, Recep Tayyip Erdoğan ve Kemal Kılıçdaroğlu arasında ikinci tur seçim yapılması kararı alındı.
İlk turun ardından...
21 Mayıs 2023'te Adalet Partisi genel başkanı Vecdet Öz, cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turunda Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekleme kararı aldı ve ATA İttifakı'nın sona erdiğini duyurdu.
22 Mayıs 2023'te Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ, "ATA İttifakı dağılmıştır" açıklamasını yaptı.
22 Mayıs 2023 tarihinde İlk turda yüzde 5,2 oy alarak üçüncü olan Sinan Oğan, İkinci turda Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı destekleyeceğini açıkladı.
Cumhurbaşkanlığı seçiminin sonucu 28 Mayıs’ta belli oldu
28 Mayıs’ta Türkiye bir kez daha sandık başına gitti. Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turunda Cumhur İttifakı’nın adayı Recep Tayyip Erdoğan, oyların yüzde 52,18’ini alarak seçimi kazandı ve yeniden Cumhurbaşkanı seçildi. Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu ise yüzde 47,82 oy aldı.
Seçim sonrası ittifaklardaki gelişmeler
24 Haziran 2023 tarihinde İYİ Parti Millet İttifakı’ndan ayrıldığını duyurdu.
20 Temmuz 2023 tarihinde Kemal Kılıçdaroğlu, katıldığı bir programda Millet İttifakının bir seçim ittifakı olduğu için seçim bittiğinden dolayı son bulduğunu ifade etti.
Yerel seçim süreci
31 Mart 2024 Pazar günü yapılacak yerel seçimler ittifakları bir kez daha gündeme taşıdı.
Cumhur İttifakı
Cumhur İttifakının ana iskeletini oluşturan Ak Parti ve MHP, yerel seçimde işbirliğinin boyutunu kararlaştırmak için ortak bir komisyon oluşturdu. Ortak Komisyon 13 kez toplantı yaptı. Görüşmelerin ardından anlaşmaya varıldı. Manisa ve Mersin’de MHP’nin adaylarının desteklenmesi, kalan 28 Büyükşehir’de Ak Parti’nin adaylarının desteklenmesi kararlaştırıldı. 51 ilin 22’sinde her iki parti kendi adaylarıyla seçime girecek. 29 ilde ise ortak aday çıkarılacak.
Ak Parti ile MHP arasındaki işbirliğinin yanı sıra Ak Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Yeniden Refah Partisi ve Hür Dava Partisi genel başkanlarıyla görüşmeler gerçekleştirdi.
Millet İttifakı
Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Genel Seçimlerinde iş birliği yapan 6 partiden İYİ Parti, 81 ilde kendi adaylarıyla seçime katılacağını, ittifaklarda yer almayacağını duyurdu. Bu karar partide çok sayıda istifayı da beraberinde getirdi. İYİ Parti ile CHP arasında gerilim arttı. Meral Akşener, partisine kurumsal bir operasyon yapıldığını iddia ederek, “Bu bir savaş ilanıdır, varım” açıklamasını yaptı.
İttifakı oluşturan diğer partilerden DEVA Partisi de tüm illerde seçime kendi adaylarıyla gireceğini ilan etti.
Saadet ve Gelecek partileri ise seçimde işbirliği yapma kararı aldı.
Emek ve Özgürlük İttifakı
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi, adını Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) olarak değiştirdi. Parti, yerel seçime, ilkesel olarak kendi adaylarıyla girme kararı aldı. Ancak diğer partilerle işbirliğine de açık olduğunu duyurdu.
Sosyalist Güç Birliği
Türkiye Komünist Hareketi, yerel seçime bağımsız ortak adaylarla gidilmesi konusunda çağrıda bulundu. Konuyla ilgili çalışmalar ve görüşmeler sürüyor.
