Butlan nedir, CHP'de mutlak butlan ne anlama geliyor?
CHP’deki kurultay süreciyle birlikte gündeme gelen butlanın ne olduğu merak ediliyor. Hukuki işlemlerde geçersizlik anlamına gelen butlanın CHP’de ne anlam ifade ettiği araştırılıyor. Peki butlan nedir?
Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) Kasım 2023'te yapılan kurultayının iptali istemiyle açılan davanın 30 Haziran’daki duruşmasının yaklaşmasıyla butlan gündeme geldi. CHP’nin önceki dönem genel başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun olası bir mutlak butlan kararına karşı adım atacağını söylemesiyle birlikte kulisler hareketlendi.
Peki butlan nedir, CHP’de butlan ne anlam ifade ediyor? Hukuki işlemlerin geçersizliği anlamına gelen butlan, Türk hukuk sisteminde iki türde ortaya çıkıyor. Bunlardan biri mutlak diğeri ise nispi butlan. Aralarındaki fark, işlemin ne ölçüde geçersiz sayıldığı ve bu geçersizliğin kim tarafından ileri sürülebileceğidir.
MUTLAK BUTLAN NEDİR?
Mutlak butlan, bir hukuki işlemin baştan itibaren geçersiz sayılmasıdır. Yani bu işlem, hukuk düzenine göre hiç yapılmamış kabul edilir.
Mutlak butlan kararı verilmesi için mahkeme sürecine ihtiyaç yoktur. İşlem zaten hükümsüzdür. Kamu düzeni ile doğrudan ilgilidir ve herkes tarafından ileri sürülebilir. CHP’de mutlak butlan kurultayın hiç yapılmadığı anlamına gelebiliyor.
Mutlak butlan sebepleri şunlardır:
Kanuna aykırılık: Yasalarla açıkça çelişen işlemler.
Ahlaka aykırılık: Genel ahlak kurallarına ters düşen sözleşmeler.
Kamu düzenine aykırılık: Toplum düzenini tehdit eden işlemler.
Konu imkânsızlığı: Gerçekleşmesi mümkün olmayan bir konuda işlem yapılması.
Ehliyetsizlik: Taraflardan birinin ayırt etme gücünün bulunmaması (örneğin zihinsel engelli birey).
NİSPİ BUTLAN NEDİR?
Nispi butlan, işlemin geçersiz sayılmasına neden olan durumun ilgili tarafın talebiyle ortaya çıkmasıdır. Yani işlem baştan itibaren geçersizdir ama bu durum ancak taraflardan biri isterse geçersizlik sonuç doğurur.
Mahkeme bu geçersizliği kendiliğinden dikkate almaz; sadece taraflardan biri dava açarsa işlem iptal edilir. Genellikle tarafı koruma amacı taşır.
Nispi butlan sebepleri şunlardır:
Hata (yanılma)
Hile (aldatma)
Tehdit (zorla yaptırılan işlemler)
