Altın ithalatının azalması cari açığı düşürdü
Dünya yazarı Naki Bakır, altın ithalatındaki düşüşle cari açığı karşılaştırdı. İthalat kotasının işe yaradığını rakamlarla ortaya koydu.
Yeni ekonomi yönetiminin ağustos ayında altına kota getirmesi meyvelerini verdi. Koto öncesi 3 milyar dolar civarındaki aylık altın ithalatı ocak ayında 1 milyar doların altına indi. Dünya Gazetesi yazarı Naki Bakır bu durumun cari açığı da aşağı çektiğini yazdı. Paralelliği rakamlarla ortaya koydu.
Naki Bakır’ın yazısı şöyle;
Azalan altın ithalatı, cari açığı aşağı çekti
Cari açığın son aylarda istikrarlı biçimde süren iyileşme ile ocak ayında yıllık bazda 37,5 milyar dolara kadar inmesinde, altın ithalatına geçen yıl ağustosta getirilen ek vergi ve kota etkili oldu.
Yeni ekonomi yönetiminin geçen yıl yaz aylarında parasal altın ithalatına getirdiği ek vergi ve kota şeklindeki önlemlerin, Türkiye ekonomisinin enflasyonla birlikte en büyük sorunu olan müzmin cari işlemler açığını küçültücü etkisi, giderek somut biçimde kendini göstermeye başladı.
Parasal olmayan altında aylık net ithalat tutarı 21 ay sonra ilk kez 1 milyar doların altına inerken, son aylarda istikrarlı biçimde küçülen cari işlemler açığı da bu yıl ocak ayı itibarıyla yıllık bazda 37,5 milyar dolara kadar geriledi. Son beş ayda net altın ithalatındaki sert düşüş ile cari açıktaki küçülme paralel bir seyir izledi.
Altın ithalatının cari açık üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılması, Türkiye’nin döviz rezervlerini desteklemek, altın üretimi ve ticareti konusunda ihracatın teşvik edilmesi amacıyla, Hazine ve Maliye Bakanlığınca geçen yıl ağustos ayında işlenmemiş altın ithalatına ek vergi ve kota getirilmiş, eylül ayında yapılan düzenlemeler ile de uygulamanın kapsamı daha da genişletilmişti.
Aylık net ithalat 936 milyon dolar
Türkiye ocak ayında parasal olmayan altında 1 milyar 24 milyon dolarlık ithalat yaparken, 88 milyon dolarlık da ihracat gerçekleştirdi, böylece net ithalat 936 milyon dolar oldu. Böylece aylık net altın ithalatı, Nisan 2022’den bu yana geçen 21 aylık dönemde bazda ilk kez 1 milyar doların altını ve en düşük düzeyini görmüş oldu.
2022’nin nisan ayında 428 milyon dolar olan net altın ithalatı izleyen dönemde sürekli büyüyerek Ocak 2023’te 4 milyar 796 milyon dolarla tüm zamanların en yüksek aylık düzeyine ulaşmıştı. Şubat 2023’te de 3 milyar 795 milyon dolarla yüksek bir düzeyde gerçekleşen söz konusu ithalat, izleyen aylarda daha düşük düzeylerde seyrederken, Ağustos 2023’te 3 milyar 61 milyon dolarla yeni bir zirveyi görmüştü.
Bu noktada yeni ekonomi yönetiminin altın ithalatına yönelik ek vergi ve kota uygulamaları devreye girdi. Resmî Gazete’de yayımlanan kararla, Avrupa Birliği ve serbest ticaret anlaşması olan ülkelerin dışındaki ülkelerden getirilecek altın ve değerli madenlerden gümrük vergisi dışında yüzde 20 oranında ek vergi alınması hükme bağlandı.
Bunun ardından 24 ayar standart külçe altın ithalatına aylık kota getirilerek, Borsa İstanbul’a (BIST) bildirildi. Türkiye’de yerleşik bir tüzel kişinin sermayesine eklenmek veya ihracat bedelinden mahsup edilmek üzere bedelsiz ödeme şekliyle gerçekleştirilen ithalat ve bankaların yurt dışında sahip oldukları altının yurt içine getirilmesine ilişkin ithalat işlemleri ise kota uygulamasının dışında tutuldu.
Ağustos ayında 3 milyar doların üzerinde gerçekleşen net altın ithalatı, kota kapsamının genişletildiği eylülde 1 milyar 356 milyon dolara, ekimde 1 milyar 245 milyon, kasımda 1 milyar 173 milyon, aralık ta 1 milyar 136 milyon ve bu yıl ocakta 936 milyon dolara kadar indi. Yıllıklandırılmış verilere göre net altın ithalatında ağustostan bu yana süreğen hale gelen azalışın cari işlemler dengesine pozitif etkisinin ödemeler dengesi tablosuna yansıdığı görüldü.
Son beş aydaki rekor iyileşme
Ağustos 2023 sonu ile Ocak 2024 sonu arasındaki beş aylık dönemde Türkiye’nin ay sonları itibarıyla yıllık altın ihracatı kümülatif olarak 2 milyar dolara yakın büyürken, yıllık altın ithalatı 7,7 milyar küçüldü. Böylece, Ağustos 2023 sonu itibarıyla 31,5 milyar dolarla ülke tarihindeki en yüksek düzeyine ulaşmış olan, son beş ayda ise istikrarlı biçimde gerileyerek kümülatif bazda 9,7 milyar dolar küçülen yıllık bazda “net” altın ithalatı, ocak sonu itibarıyla 21,8 milyar dolara kadar indi.
Ağustos 2023 sonu itibarıyla 56,5 milyar dolar olan yıllık cari açık da aynı dönemde aylar itibariyle sürekli küçülen bir seyir izledi. Beş ayda kümülatif bazda 19 milyar dolar dolayında küçülme kaydeden yıllık cari açık ocakta 37,5 milyar dolara kadar geriledi. Yıllık cari açıkta bu dönemdeki küçülmenin yarısı altın ithalatındaki azılıştan kaynaklandı.
Başlıca adres İsviçre
Birçok ülkeden altın ithal eden Türkiye’nin ithalatında en büyük payı İsviçre alıyor. Ocak sonu itibarıyla yıllık tutarı 26,1 milyar dolar olan parasal olmayan altın ithalatının 13,9 milyar dolarla yarıdan fazlası bu ülkeden gerçekleştirildi. Aynı dönemde Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) 9,5 milyar dolarla ikinci sırada yer aldı. Buna göre son bir yıldaki altın ithalatının yüzde 90’a yakını bu iki ülkeden gerçekleştirildi.
2014-2023’ü kapsayan son on yılda Türkiye’nin toplam altın ithalatı 137,3 milyar dolara ulaştı. Bunun 50,5 milyar doları İsviçre, 38 milyar doları BAE, 15,5 milyar doları Irak, 4 milyar doları Almanya, 3,4 milyar doları Avustralya, 2,8 milyar doları Güney Afrika, 3 milyar doları İngiltere, 2,3 milyar doları Kanada, 2,2 milyar doları Libya, toplam15,7 milyar doları da diğer çeşitli ülkelerden gerçekleştirildi.
