Ak Parti’nin oyları neden geriledi / Al Ain Türkçe Özel
Ak Parti yerel seçimde, tarihinde ilk kez ikinci parti oldu. İktidar partisinin oylarında ciddi bir gerileme yaşandı. Bu gerilemenin sebeplerini Habertürk Yazarı Bülent Aydemir Al Ain Türkçe’ye değerlendirdi.
31 Mart yerel seçimlerinde Ak Parti oylarında ciddi bir gerileme yaşandı. Çok sayıda il CHP’ye geçti. Daha önce CHP tarafından kazanılan illerde oy farkları daha da açıldı.
Herkes Ak Parti’deki bu oy düşüşünün altında yatan nedenleri merak ediyor. Peki seçmen 31 Mart 2024 yerel seçiminde Ak Parti’ye neden önceki seçimler kadar destek vermedi? Ak Parti oylarını azaltan sebepler neler? Bu soruları Habertürk Yazarı Bülent Aydemir’e sorduk.
Ekonomide yaşananlar ve geçim sıkıntısı ana sebep olarak gösteriliyor. Kimi uzmanlar ise bunun ana sebep olmadığını düşünüyor? Sizce ekonomik sıkıntılar Ak Parti’nin oylarındaki gerilemede ne kadar etkili oldu?
Ekonomik sıkıntılar kesinlikle Ak Parti’nin kaybetmesinde en önemli etken... Toplumun birçok kesiminde ekonomik sorunlar büyük tahribata neden oldu. Emekliler de bunların başında geliyordu. Son ana kadar emeklilerin maaş zammı beklentisi karşılanamadı. Emekliler “başkalarına var bize yok” mantığıyla tepki gösterdi. Ekonomik sıkıntıların Ak Parti’nin gerilemesindeki etkisi yüzde 60-70 oranında olduğunu düşünüyorum. Ekonomideki kötü durum seçmeni alternatif aramaya yöneltti.
Kürt seçmenin tercihleri ne yönde oldu? Bu tercih muhalefet adaylarının kazanmasında ne kadar etkili oldu?
MHP ile AK Parti’nin ittifakı ve bunun özellikle Kürt politikalarına yansıması, Kürt seçmeni rahatsız etti. Her ne kadar DEM Parti büyükşehirlerde aday çıkarsa da Kürt seçmenin önemli bir bölümü 2019’daki İstanbul yenileme seçiminde olduğu gibi oyunu İstanbul’da Ekrem İmamoğlu’na verdi. Ankara’da da Kürt seçmen oyunu Mansur Yavaş’a verdi. İlçelerdeki sonuçlar bunu net olarak ortaya koyuyor.
Sadece İstanbul ve Ankara’da değil, doğudaki iller dışında Kürt seçmen sandıkta bir tercih yaptı ve kendisine en uygun parti ve adayları tercih etti. Bu da muhalefet adaylarına katkı sağladı.
Yeniden Refah Partisi Ak Parti seçmeninden ne kadar oy aldı? Bu kayma neden başka partiye değil de Yeniden Refah’a oldu?
Ak Parti’ye küskün kırgın seçmenin çok büyük bir bölümü oy kullanmamayı tercih etti. Kalanı ise CHP’ye yönelmek yerine Milli Görüş’ün temsilcisi olan Yeniden Refah Partisi’ne gitti. Bu tepki oyları Yeniden Refah Partisi’ni Türkiye’nin üçüncü büyük partisi yaptı. Yeniden Refah’ın İyi Parti’yi de geçmesi, politikalarının tuttuğunu ve önümüzdeki ilk seçimde önemli bir aktör olacağını gösteriyor.
Ak Parti bir süredir gerek vatandaş talepleri gerekse siyasi tercihlerin değişimi noktasında öngörüde yetersiz kaldı. Bunu aday tercihlerinde de gördük. Yeniden Refah’ın bu başarısının görülmemesini de bu kapsamda değerlendirebiliriz. Yeniden Refah Ak Parti’deki yıpranmayı ve Ak Parti’den kaçışı çok iyi kullandı. Bunu Şanlıurfa’da çok net gördük.
Daha önceki seçimlerde Ak Parti’ye oy verenler, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'dan Gazze konusunda daha fazla adım mı bekledi? Bu süreçte İsrail’le ekonomik ilişkilerin devam etmesi oyların düşüşünde etkili oldu mu?
Ak Parti’deki gerilemede Gazze ve İsrail konusunun da etkisi var. Gazze’de savaşın bitirilmesi konusunda atılan adımların yetersiz kalması, bu süreçte İsrail’le ilişkilerin devam etmesi tabanındaki bazı kesimleri rahatsız etti. Bu kişiler ya sandığa gitmedi ya da bu konuda daha yüksek perdenen tepki gösteren Yeniden Refah Partisine oy verdi. Yeniden Refah Partisi’nin yükselişinde bu konular da etkili oldu.
31 Mart seçiminin sonucu Ak Parti’yi ve Türk siyasetini nasıl etkileyecek? Bundan sonra neler olur?
Ak Parti kurulduğundan bu yana ilk kez birinci parti ünvanını kaptırdı, ikinci parti oldu. Yerel seçim olsa da CHP psikolojik bariyerleri yıktı. Şimdi vatandaşın gözü hem hükümette hem CHP belediyelerinde olacak.
Ak Parti önümüzdeki 4 yılda hem ekonomiyi düzeltmek hem dış politikadaki zorlu sınavları aşmak hem de kaybettiği seçmen desteğini tekrar kazanmak zorunda.
Artık Ak Parti’nin üzerinde hem ekonomi adımlarında hem de anayasa değişikliği gibi meselelerde büyük baskı olacak.
Ayrıca artık Erdoğan siyasi lider olarak alternatifsiz değil, İmamoğlu ve Yavaş aldıkları oy ve geniş halk desteğiyle artık Cumhurbaşkanı Erdoğan’a rakipler. İç politikadaki tüm bu faktörlere bir de dış politikadaki jeopolitik riskleri eklediğinizde Ak Parti’yi zorlu bir dönem bekliyor.
Yeni dönemde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, yeniden aday olabilmesinin önünü açan bir anayasa değişikliği gündeme gelir mi?
Ak Parti bu seçimi kazansaydı kısa süre içinde böyle bir düzenleme gelebilirdi. Ancak şu ortamda böyle bir düzenleme gelmeyecektir. Sonraki dönemde bu değişiklik gündeme gelecektir ancak ben Meclis aritmetiği ve seçim sonrası oluşan havanın buna müsade etmeyeceği kanaatindeyim.
