A'dan Z'ye iklim değişikliği: Bilinmesi gereken tüm terimler
Küresel ısınmayı kontrol altına almak için son derece önemli olan 'COP26 İklim Zirvesi'nde ve sonrasındaki haberleri bilinçli şekilde takip edebilmek ve meseleleri anlayabilmek için bilinmesi gereken bazı teknik terimler bulunuyor.
Bu terimleri ve ne anlama geldiklerini sizin için derledik:
İklim Krizi' ya da 'iklim Değişikliği'
'İklim Değişikliği' veya 'İklim Krizi' zaman içinde, özellikle de son 70 yılda Dünya'nın ortalama sıcaklığındaki küresel değişiklikleri ve sıcaklıktaki değişikliklerin sonuçlarına referans vermek için kullanılan bir terim.
Sıcaklıktaki bu artış, deniz seviyesinin yükselmesi ve aşırı hava koşulları (sel veya kuraklık gibi) gibi gezegenin çevresi üzerinde bir etkiye sahip.
COP26
COP26, 26. Conference of Parties yani 'Taraflar Konferansı' anlamına geliyor.
Bu zirve Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Taraflar Konferansı'nın 26.'sı olacak ve 31 Ekim'de başlayıp 12 Kasım 2021 tarihine kadar İskoçya'nın Glasgow şehrinde devam edecek.
Birleşik Krallık Hükümeti ev sahipliğinde gerçekleşecek olan COP26'ya, 1994'te üzerinde anlaşmaya varılan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi'ni (UNFCCC) imzalayan ülkelerin katılması bekleniyor.
Sera gazları
İklim değişikliğine ve küresel ısınmaya neden olan gazlardır.
Karbondioksit (CO2), azot oksit (N2O) ve metan (CH4) ve daha birçok türde sera gazı mevcut. Dünya atmosferindeki başlıca sera gazları. NF3, SF6 ve halokarbonlar gibi insan yapımı sera gazları da vardır.
IPCC
IPCC, Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nin kısaltması. 1988 yılında Birleşmiş Milletler ve Dünya Meteoroloji Örgütü tarafından oluşturuldu.
İnsanların iklim değişikliği üzerindeki etkisini anlamaya yardımcı olmak için önde gelen iklim bilimcilerini bir araya getiren bir çalışma grubu. Şimdiye kadar beş adet uluslararası büyük rapor üretti ve altıncı rapor yayınlanma sürecinde.
Kyoto Protokolü
Kyoto Protokolü, 1997 yılında kabul edilen ve Japonya'nın Kyoto kentinde düzenlenen üçüncü Taraflar Konferansı'nda (COP3) kabul edilen uluslararası bir antlaşmadır.
2005 yılında uluslararası hukuk haline gelen bu antlaşma 192 devlet tarafından imzalandı ve gelişmiş ülkeler için 2012 yılına kadar emisyon azaltma hedefleri belirlendi. Ülkelerin 2008 ve 2012 yılları arasındaki 1990 seviyelerine kıyasla küresel sera gazlarını yüzde 5 azaltması gerektiği belirtildi.
Doha Değişikliği
Doha Değişikliği, 2012 yılında Katar'ın Doha kentinde düzenlenen sekizinci Taraflar Konferansı'nda (COP8) gerçekleşen ve Kyoto Protokolü'nde yapılan bir değişiklik. 2013'ten 2020'ye sera gazı emisyonlarını 1990 seviyelerine kıyasla yüzde 18 oranında azaltmak için 37 ülke tarafından kabul edilmiş bir değişiklik maddesi.
Ulusal Katkı Beyanı (NDC)
Bunlar, emisyonları azaltma hedeflerini belirleyen ülkeler tarafından yapılan planlar ve bu hedeflere ulaşmak için yapacakları eylemler. Paris Anlaşması da bu anlaşmanın belirlediği hedeflerle bağlantılı.
Ülkelerin ulusal olarak belirlenmiş katkıları her beş yılda bir UNFCC'ye sunuluyor. İlk NDC'ler 2015'te sunuldu ve ardından her beş yılda bir devam edecek; 2020, 2025, 2030...
Her yeni NDC gönderildiğinde, önceki NDC'ye kıyasla daha büyük hedefler gösterilmesi bekleniyor.
Net-sıfır
Net-sıfır, atmosfere salınan emisyon miktarının aynı miktarı atmosferden uzaklaştırarak dengelenmesi anlamına geliyor. Yani emisyon üretmemek anlamına gelmiyor.
Bu nedenle havaya karışan her sera gazı molekülü için bir tane çıkarıyoruz. Bu, örneğin yeni ormanlar oluşturmak gibi karbon depolayan yerler oluşturarak yapılıyor.
